Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử)

 Đây thôn Vĩ Dạ Hàn Mặc TửVài nét về nhà thơ Hàn Mặc Tử.Cuộc đời Tên thật: Nguyễn Trọng Trí, quê ở Đồng Hới- Quảng Bình, sinh năm 1912, mất năm 1940.Trước khi mắc bệnh hiểm nghèo, từng làm tại sở đạc điền Quy Nhơn, sau đó làm báo ở Sài Gòn. Mất tại trại phong Quy Hoà, Quy Nhơn sau khoảng 4 năm điều trị xa lánh bạn bè, người thân. 2. Sự nghiệp văn học.- Các tập thơ: Gái quê, Thơ điên, Thượng thanh khí, Cẩm châu duyên. Hai vở kịch: Duyên kì ngộ và Quần tiên hội . Hồn thơ mãnh liệt, quằn quại đau đớn như có cuộc vật lộn giữa linh hồn và thể xác.Thế giới nghệ thuật điên loạn , ma quái, thực ra vẫn gắn với đời thực. Hai hình tượng nổi bật trong thơ HMT là HồN và TRĂNGThơ điên mà thực ra là tỉnh táo, là thứ điên dại của ngôn từ diễn tả cường độ đau thương trong cõi giam cầm bệnh tật, cùng đường tuyệt vọng của một hồn thơ tràn đầy niềm ham sống.Thơ HMT là thơ lãng mạn- đến mức siêu thực: Vừa mới lên trăng đã thẹn thò/ Thơm như tình ái của ni cô.Thơ HMT giàu cảm giác tới mức hoá thành ảo giác: Da thịt trời ơi trắng rợn mình/ Chết rồi xiêm áo trắng như tinh...Thơ HMT là lối thơ giao tiếp với hư vô, khạc hồn ra khỏi xác, đi tìm một cõi miền sáng láng thơm tho của số phận...ddBài thơ Đây thôn Vĩ Dạ 1. Hoàn cảnh ra đời. Rút từ tập Thơ điên ( 1940)Địa danh Vĩ Dạ: -Thôn kề sát kinh đô Huế, bên bờ sông Hương - Nổi tiếng với những nhà xinh xắn, vườn tược mướt xanh, bến sông thơ mộng...b. Câu chuyện Hoàng Cúc. Xem mục tiểu dẫn và lưu ý thêm:Mối tình đơn phương , tấm bưu ảnh nhận được và một tâm thế sáng tác mãnh liệt. Không căn cứ vào chuyện tình để suy diễn dung tục về thơ.Quan trọng nhất vẫn là văn bản . - Cần khéo léo kết hợp giữa ngônngữ nghệ thuật thăng hoa và chuyệntình đơn phương , tức “ bóng dángkhuynh thi” Hoàng Cúc. Nó không phải vậy, đành rằng nó là vậy. 2. Đọc văn bản và cảm nhận chung.Đọc trong SGK bài thơ (diễn cảm). Quan sát bài thơ được diễn xuất :Cảm hứng chung: Lòng thương mến trong hoài niệm đối với cảnh đẹp và con người phúc hậu nơi thôn Vĩ. Một nỗi niềm cô đơn, man mác buồn của thi sĩ trước mối tình đẹp, đơn phương chia biệt3. Phân tích.Khổ1:Sao anh không về chơi thôn Vĩ?Nhìn nắng hàng cau nắng mới lênVườn ai mướt quá xanh như ngọcLá trúc che ngang mặt chữ điền ? Hãy đặt tên cho đoạn 1 ?a.Vườn thôn Vĩ Câu thơ mở đầu là câu hỏi tu từ: Sao anh không về chơi thôn Vĩ ? được anh (chị) cảm nhận như thế nào ?Giọng thơ đằm thắm, tình tứ, dịu ngọt như một lời chào mời, lại như vui mừng hội ngộ, vừa trách móc nhẹ nhàng người thương với biết bao đợi chờ. Câu thơ mở lối cho kỉ niệm sống dậy , nhớ về cảnh sắc vườn tược và con người xứ Huế mộng mơ Hãy đọc 3 câu tiếp và cho biết, cảnh ban mai thôn Vĩ hiện lên bằng các hình ảnh nào ? Vẻ đẹp gợi cảm của nó?Nắng mới lên, hàng cau, màu xanh ngọc nơi vườn ai, hình bóng giai nhân phúc hậu duyên dáng- Cảnh sắc gợi vẻ đẹp trong sáng , tinh khiết. Tình người ấm áp , nhân hậu “ lá trúc che ngang mặt chữ điền” Hai câu 3,4 , tả “vườn ai” , “lá trúc “và thiếu nữ với gam màu như thế nào?Gam màu nhẹ thoáng, ẩn hiện, mơ hồ. Đặc sắc nghệ thuật của 2 câu thơ này?Hai hình ảnh so sánh và ẩn dụ (xanh như ngọc... Mặt chữ điền)Cảnh và người Vĩ Dạ thật hồn hậu , thân thuộc, đáng yêu.Cảnh đẹp ban mai nao lòng vẫy gọi, tình người thôn Vĩ lôi cuốn vậy mà “ sao anh không về chơi “Khổ 2: Gió theo lối gió mây đường mây Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay Thuyền ai đậu bến sông trăng đó Có chở trăng về kịp tối nay ?b. Cảnh mây trời, sông nước, đêm trăng vừa thực vừa mộng ảoHai câu đầu khổ thơ tả gió , mây, dòng sông và hoa bắp. Cảnh buồn. Nghệ thuật đối tạo ra bức tranh tâm cảnh: tình chia li cách trở, lòng bâng khuâng man mác...Hai câu sau mới tuyệt bút. Cho biết cảm nhận của anh chị ?Câu hỏi tu từ.Từ “ ai” phiếm chỉBút pháp ảo hoá. Sông Hương biến thành sông trăng. Xa vắng , mênh mang, mỏi mòn , khát khao đợi chờ hạnh phúc. Nỗi cô đơn trần thế khủng khiếp. Khát mơ trăng như sự cứu rỗi linh hồn. Câu thơ đắm đuối ghê người nhưng huyền ảo bậc nhất của thơ mớiKhổ kết: Mơ khách đường xa khách đường xa áo em trắng quá nhìn không ra ở đây sương khói mờ nhân ảnh Ai biết tình ai có đậm đà ?c. Mơ về bóng hình giai nhân Vĩ Dạ. Cách hiểu của em về khổ thơ này?Mơ một bóng hình giai nhân trinh trắng, một khách đường xa nơi miền sương khói. Nhìn không ra vì đã mờnhân ảnh. Buồn, cô đơn trong mối tình đơn phương, vô vọng. Chỉ còn biết tự hỏi mình “ai biết tình ai có đậm đà” Ta biết HMT từng có một mối tình với người con gái Huế mang tên một loài hoa, phải chăng câu thơ thấp thoáng mối tình đơn phương huyền ảo này. Đây thôn Vĩ Dạ- thi phẩm đã thăng hoa từ một câu chuyện tình yêu của chàng trai đa tình mà bất hạnh.Thôn Vĩ ban mai quyến rũ, đêm trăng lãng du trên dòng Hương thơ mộng và cô gái Huế ấy cứ chập chờn, bâng khuâng. Thực và mơ để thơ ảo hoá nhạt nhoà, thi tứ vụt hiện.Bài thơ có rất nhiều cách cảm nhận. Đó là sức hấp dẫn của thơ ca. Cầu mong đừng ai phát hiện thêm về Hoàng Cúc, để ĐTVD mãi là vầng sáng ảo huyền sương khói, nguyện cầu , lượn bay và hát ca cho một kiếp đời aCâu hỏi và bài tập trắc nghiệmCâu 1Đây là bài thơ về tình yêu hay về tình quê ?