Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Hai đứa trẻ (Thạch Lam)

 LỚP KÍNH CHÀO CÁC THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚPKIỂM TRA BÀI CŨEm có cảm nhận gì về bức tranh thiên nhiên phố huyện lúc chiều tàn?Trả lời: Bức tranh thiên nhiên được nhà văn khắc họa bằng đường nét, âm thanh, sắc màu, hình ảnh... Một bức họa đồng quê quen thuộc, gần gũi và gợi cảm. Một bức tranh quê hương bình dị mà không kém phần thơ mộng, mang hồn quê Việt Nam.I. Tìm hiểu chung:1. Tác giả Thạch Lam:2.Tác phẩm:Xuất xứ: Hoàn cảnh sáng tác Bố cục:II. Đọc-hiểu:1. Phố huyện lúc chiều tàn:TÓM TẮT TIẾT 1Chiều quêPhương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn.+ “PhươngTây đỏ rực như lửa cháy”+ “Những đám mây ánh hồng như những hòn than sắp tàn”+ “Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời”Chợ họp giữa phố vãn từ lâu. Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi , vỏ thị, lá nhãn và lá mía. Ch©n dung nhµ v¨n th¹ch lam (1910 - 1942)“ §èi víi t«i, v¨n ch­¬ng kh«ng ph¶i lµ mét c¸ch ®em ®Õn cho ng­êi ®äc sù tho¸t ly hay sù quªn, tr¸i l¹i v¨n ch­¬ng lµ mét thø khÝ giíi thanh cao vµ ®¾c lùc mµ chóng ta cã ®Ó võa tè c¸o vµ thay ®æi mét c¸i thÕ giíi gi¶ dèi vµ tµn ¸c, lµm cho lßng ng­êi ®­îc thªm trong s¹ch vµ phong phó h¬n”. (TrÝch trong bµi giíi thiÖu truyÖn ng¾n ®Çu tay Giã l¹nh ®Çu mïa - 1937)Đọc văn: Hai đứa trẻ Thạch Lam (Tiết 2)II. Đọc-hiểuPhố huyện lúc chiều tàn2. Phố huyện về đêm“Trời bắt đầu đêm, một đêm mùa hạ êm như nhung mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ.” a. Bức tranh cảnh vậtb.Bức tranh cuộc sống con ngườiTrời đã bắt đầu đêm, một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát. Đường phố và các ngõ con chứa đầy bóng tối Tối hết cả con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa.Các nhà đã đóng cửa im ỉm, trừ một vài cửa hàng còn thức, nhưng chỉ để hé ra một khe ánh sáng.Trên vòm trời hàng ngàn ngôi sao ganh nhau lấp lánh, lẫn với vệt sáng của những con đom đóm bay là là trên mặt đất hay len vào những cành cây. An và Liên lặng ngước mắt lên nhìn các vì sao để tìm sông Ngân Hà và con vịt theo sau ông Thần Nông. Vũ trụ thăm thẳm bao la đối với tâm hồn hai đứa trẻ như đầy bí mật và xa lạCÂU HỎI THẢO LUẬNCâu 1: Bức tranh phố huyện khi màn đêm buông xuống?Câu 2: Đời sống của con người phố huyện trong bóng tối ?Câu 3: Tâm trạng chị em Liên?Câu 4: Suy nghĩ của em về câu văn kết đoạn “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ”? - AÙnh s¸ng: 	+ khe s¸ng	+ ngµn ng«i sao lÊp l¸nh	+ vÖt s¸ng cña nh÷ng con ®om ®ãm +quÇng s¸ng cña chiÕc ®Ìn con chÞ TÝ	+ chÊm löa nhá, vµng” 	 + th­a thít tõng hét s¸ng ngän ®Ìn cña Liªn	+ bÕp löa b¸c Siªu chiÕu s¸ng mét vïng ®Êt c¸t . - Bãng tèi :	+ “§­êng phè, ngâ con 	 chøa ®Çy bãng tèi”	+ “Tèi hÕt c¶, con ®­êng ra s«ng, con ®­êng qua chî, c¸c ngâ vµo lµng l¹i cµng sÉm ®en h¬n”.. Các chi tiết miêu tả ánh sáng - bóng tốiH×nh ¶nh nh÷ng ng­êi d©n phè huyÖn: 	- ChÞ Tý: 	+ dän hµng n­íc.	+ phe phÈy cµnh chuèi kh« ®uæi ruåi	+ chËm r·i nãi: “giê muén thÕ nµy mµ hä ch­a ra nhØ?”- B¸c Siªu: 	+ b¸n phë 	+ quµ b¸c Siªu lµ mét thø quµ xa xØ nhiÒu tiÒn.- Vî chång b¸c XÈm: 	+ h¸t rong	+ ngåi trªn manh chiÕu, c¸i thau s¾t tr¾ng ®Ó tr­íc mÆt.	+ gãp chuyÖn b»ng mÊy tiÕng ®µn bÇu trong yªn lÆng.- Hai chÞ em Liªn: 	+ tr«ng hµng cho mÑ.	+ ®ªm nµo còng ph¶i ngåi trªn chiÕc châng tre d­íi gèc c©y bµng.Ngåi yªn trªn châng, ®­a m¾t theo dâi nh÷ng ng­êi b¸n hµng vÒ muén, tõ tõ ®i vµo trong ®ªmLÆng ng­íc m¾t nh×n lªn c¸c v× sao  vò trô th¨m th¼m bao la ®èi víi t©m hån hai ®øa trÎ nh­ ®Çy bÝ mËt vµ xa l¹, lµm mái trÝ nghÜL¹i cói nh×n vÒ mÆt ®Êt, vÒ quÇng s¸ng th©n mËt Nhí l¹i khi ë Hµ Néi  ®­îc h­ëng nh÷ng thøc quµ ngon, l¹  ®i ch¬i Bê Hå, uèng nh÷ng cèc n­íc l¹nh xanh ®á  kØ niÖm cßn nhí l¹i kh«ng râ rÖt g×, chØ lµ mét vïng s¸ng rùc vµ lÊp l¸nhNh÷ng CÂU VĂN miªu t¶ t©m tr¹ng chỊ EM Liªn “Chõng Êy ng­êi trong bãng tèi mong ®îi mét c¸i g× t­¬i s¸ng cho sù sèng nghÌo khæ hµng ngµy cña hä”.CÂU VĂNLời bình câu văn kết đoạn Một câu văn nói về sự trông đợi. Họ trông đợi trong bóng tối “một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày”. Chừng ấy ngườiBóng đêm che lấp mắt họ. Con người thực chất chỉ là cái bóng vật vờ,lay lắt, mong manh trôi theo dòng thời gian. Mỗi người một cảnh nhưng họ chung nhau cái nghèo túng, cái buồn chán, mỏi mòn. Đó là cuộc sống đơn điệu, quẩn quanh và tẻ nhạt trong cái ao đời bằng phẳng: Quanh quẩn mãi với vài ba dáng điệu -Tới hay lui cũng ngần ấy mặt người - Vì quá thân nên quá đỗi buồn cười -Môi nhắc lại cũng ngần ấy chuyện( Huy Cận). Thạch Lam trân trọng nâng niu khát vọng vươn ra ánh sáng “mong đợi một cái gì tươi sáng”vượt thoát khỏi cuộc sống tù túng, quẩn quanh. Tiếng kêu thổn thức của Thạch Lam qua từng dòng chữ. Tiếng kêu của lòng trắc ẩn mênh mông, sắc thái riêng tư tưởng nhân đạo của Thạch Lam.TIỂU KẾTNghệ thuật tả cảnh, tả tình, kết hợp bút pháp hiện thực và lãng mạn. Giọng văn đều đều, chậm buồn, tha thiết.Bức tranh phố huyện về đêm sinh động, gần gũi vừa mang những nét hiện thực, vừa mang những nét lãng mạn.Trung tâm là hai đứa trẻ tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, nhân hậu. Bàng bạc trong bức tranh là “cái tình” của Thạch Lam với thiên nhiên và niềm xót thương da diết với con người.Đoạn văn là nền bối cảnh cho đoạn văn thứ 3 làm nổi bật chủ đề của truyện .LUYỆN TẬP, CỦNG CỐ BÀI Câu 1: Hình ảnh ngọn đèn con trở đi trở lại trong tác phẩm có ý nghĩa gì?A. Gợi lên vẻ đẹp thơ mộng của làng quê Việt Nam.B.Nói về đời sống thiếu tiện nghi ở nông thôn.C. Biểu tượng của kiếp người nghèo khổ ,sống vật vờ, leo lét trong màn đêm của xã hội cũ.Câu 2: Câu nào không gợi lên vẻ đẹp bình dị mà thơ mộng, gợi cảm của quê hương?A. Trời đã bắt đầu đêm, một dêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát.B. Tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa.C. Vòm trời hàng ngàn ngôi sao ganh nhau lấp lánh lẫn với vệt sáng của con đom đóm bay là là trên mặt đất hay len vào cành cây.Câu 3: Qua hai đoạn văn đã học, em có cảm nhận gì về nhân vật Liên?Gợi ý:- Tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, có lòng trắc ẩn, yêu thương con người.- Tình cảm yêu mến, gắn bó với thiên nhiên, quê hương đất nước. Qua nhân vật nhà văn kín đáo bày tỏ thái độ và gửi gắm tình cảm của mình trước hiện thực đời sống.HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ* Học bài: - Phân tích bức tranh phố huyện về đêm? Tâm trạng nhân vật Liên? Nắm những đặc sắc về nghệ thuật. Học thuộc lòng một số câu văn hay, viết lời bình về các câu văn hay đó.*Chuẩn bị cho tiết sau:- Đọc kĩ đoạn 3, tìm hiểu hình ảnh đoàn tàu và tâm trạng hai đứa trẻ. - Từ truyện ngắn em hãy khái quát đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn, phong cách nghệ thuật của Thạch Lam.- Suy nghĩ về nhan đề và thử đặt tên mới cho truyện theo suy nghĩ của em?CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ GIÁO VÀ SỰ THAM GIA TÍCH CỰC CỦA CÁC EM!