Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Hai đứa trẻ (Thạch Lam)

Chào mừng quý thầy côTiết 37- đọc vănhai đứa trẻThạch LamI/Giới thiệu chung1. Tác giả- Thạch Lam (1910-1942) tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh sau đổi thành Nguyễn Tường Lân, sinh tại Hà Nội trong một gia đình công chức quan lại. - Thuở nhỏ sống ở quê ngoại: phố huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương- Là con người đôn hậu và rất đỗi tinh tế.a) Cuộc đờib) Sự ngiệp văn học:Em hãy nêu một cách ngắn gọn về đặc điểm sáng tác và kể tên một vài sáng tác của Thạch lam?- Cùng với hai người anh Nhất Linh và Hoàng đạo, Thạch Lam cũng là thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn- Ông có quan niệm văn chương lành mạnh, tiến bộ và có biệt tài về truyện ngắn- Sáng tác của ông chủ yếu khai thác thế giới nội tâm của nhân vật, mỗi truyện như một bài thơ trữ tình - Văn của ông trong sáng giản dị mà thâm trầm, sâu sắc -Tác phẩm chính: +Truyện ngắn: Gió đầu mùa (1937)+Tiểu thuyết : Ngày mới (1939)+Tập tiểu luận: Theo dòng (1941)+Tùy bút: Hà Nội ba sáu phố phường (1943)2/ Tác phẩm: Hai đứa trẻ- Xuất xứ: In trong tập “ Nắng trong vườn”-xuất bản 1938 - Bối cảnh sáng tác:Phố huyện Cẩm Giàng , tỉnh Hải Dương-quê ngoại của nhà văn những năm trước cm tháng Tám- nơi mà ông đã từng sống. Chị em Liên và An là hai đứa trẻ được mẹ giao trông coi một cửa hàng tạp hoá nhỏ xíu tại một phố huyện nghèo bên cạnh ga xe lửa, để giúp gia đình vốn đã lao đao : cha mất việc, cả nhà phải bỏ Hà Nội chuyển về sinh sống ở quê. Cũng như nhiều người dân lam lũ tại phố huyện, hai chị em Liên, An vừa bán hàng vừa trông chờ chuyến tàu đêm từ Hà Nội về, ầm ầm lăn bánh qua phố huyện rồi khuất dạng, im tiếng trong trời đêm sâu thẳm. Lúc đó người buôn bán ở phố huyện mới dọn hàng sau một tối ế ẩm để trở về nhà. Còn hai đứa trẻ dần dần chìm vào giấc ngủ yên tĩnh.II/ Đọc – hiểu văn bản:1/ Đọc văn bản:a) Cốt truyện:Ảnh chỉ có tính minh họab) Bố cục: 2 phần- Từ đầu. cho chúng: Cảnh chiều tàn và tâm trạng của Liên- Phần còn lại: Cảnh đêm tối và tâm trạng đợi tàu của chị em Liên2/ Tìm hiểu văn bản:a) Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn và tâm trạng của Liên Ảnh chỉ có tính minh họa* Cảnh chiều tàn:Âm thanh: + Tiếng trống thu không + Tiếng ếch nhái kêu ran +Tiếng muỗi vo ve trong cửa hàng của Liên Màu sắc: + Phương tây đỏ rực như lửa cháy + Những đám mây ánh hồng.. + Dãy tre làng đen lại Nhận xét về giọng văn của Thạch Lam và nêu cảm nhận của em về cảnh chiều tàn nơi đây?Với gọng vănêm dịu,nhẹnhàng, khônggian cảnh vậtở chốn quêhiện lên êmđềm, nên thơnhưng phảngphất nét buồnbâng khuâng,man mác * Cảnh chợ tàn:Chợ quê - Ảnh có tính minh họa - Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất - Chỉ còn lại rác rưởi, vỏ bưởi,võ thị, lá nhãn, lá mía - Một mùi âm ẩm bốc lên - Một vài người bán hàng về muộn. Cảnh chợ tàn gợi cho em điều gì? Em có cảm nhận như thế nào về tình cảm của tác giả với nơi đây?Bức tranh chợ chiều gợi cảnh tượng tiêu điều,mòn mỏixác xơ. Từ cảnh ấy ta phần nào hiểu được về tình cảmcủa tác giả với quê hương.* Cuộc sống con người nơi phố huyện:- Mấy đứa trẻ con nhà nghèo.nhặt nhạnh những thanh nứa - Chị em Liên với một gian hàng tạp hóa ế khách - Mẹ con chị Tí với chõng nước chè nhỏ bé vá rất vắng khách- Bà cụ Thi hơi điên nghiện rượuCảm nhận của em về cuộc sống của con người nơi đây? Theo em tác giả thể hiện tình cảm như thế nào đối với họ?Cuộc sống nghèo khổ,lam lũ với những cảnh đời buồn tẻ, vô vọng.Trước tình cảnh ấy nhà văn trải lòng mình ra để cảm thông và chia sẻ Cuộc sống nghèo khổ và lam lũ của người dân * Tâm trạng của Liên:- Ngồi yên lặng đôi mắt bóng tối ngập tràn dần.- Lòng buồn man mác trước giờ khắc của ngày tàn.- Cảm nhận được mùi vị của quê hương.- Thấy thương những đứa trẻ con nhà nghèo. => Liên có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, nhân hậu và tình yêu quê hương tha thiết.Hoạt động củng cốPhong cách viết văn của Thạch Lam thể hiện qua đoạn đầu của tác phẩm?Tâm trạng của Liên trước cảnh ngày tàn và tình cảm của nhà văn với thiên nhiên và con người nơi đây?Khung cảnh phố huyện và cuộc sống của con người nơi đây?Cảnh chiều hôm đã khép lại nhường chỗ cho một thế giới khác, thế giới của đêm tối nơi phố huyện nghèo. Dặn dò1/ Học bài và viết một đoạn văn ngắn trình bày cảm nhận của em về khung cảnh và con người nơi phố huyện qua đoạn đầu của tác phẩm 2/ Tìm hiểu phần sau của tác phẩm, trả lời những câu hỏi: - Cảnh đêm được miêu tả như thế nào? Tìm dẫn chứng để chứng minh? - Vì sao tác giả tạo ra sự tương phản giữa bóng tối và ánh sáng nơi phố huyện?-Ngoài những cảnh đời ở phần đầu đã tìm hiểu thì tác giả còn bổ sung thêm những cảnh đời nào? Nhịp điệu cuộc sống của họ ra sao nơi phố huyện ấy? Xin cảm ơn quý thầy cô và các em!