Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Một thời đại trong thi ca (Hoài Thanh)

Chào mừng quý thầy cô và các em đến với tiết học ngày hôm nay.Hoài ThanhMột thời đại trong thi caKẾT CẤU BÀI GIẢNGGiới thiệu chung:Tác giả.Tác phẩm “Một thời đại trong thi ca”.Đoạn trích “Một thời đại trong thi ca”.Đọc - hiểu văn bản:Tinh thần Thơ mới.Bi kịch của cái tôi trong Thơ mớiNghệ thuật nghị luận.Tổng kết.Giới thiệu chung:Tác giả:Cuộc đời:Hoài Thanh (1909_ 1982),tên khai sinh là Nguyễn Đức Nguyên.Quê: Nghi Lộc, Nghệ An.Xuất thân trong gia đình nhà nho nghèo yêu nước.Hoạt động chủ yếu trong ngành văn hóa, nghệ thuật và từng giữ nhiều chức vụ quan trọng.Sự nghiệp sáng tác:Viết văn từ những năm 30 của thế kỉ XX. Tác phẩm nổi tiếng: Thi nhân Việt Nam.Là nhà phê bình văn học xuất sắc nhất của văn học Việt Nam hiện đại.Năm 2000, được tặng giải thưởng HCM về văn học, nghệ thuật.Đọc tiểu dẫn sgk/100 và trình bày hiểu biết của em về tác giả Hoài Thanh?Sự nghiệp sáng tác của Hoài Thanh có gì đáng lưu ý?Giới thiệu chung:Tác giả.Tác phẩm “Một thời đại trong thi ca”:Là tiểu luận mở đầu cuốn “Thi nhân Việt Nam” (Hoài Thanh), xuất bản 1942.Bài viết gồm 40 trang đề cập đến những vấn đề về Thơ mới, là một đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực phê bình văn học của nước ta.Em biết gì về “Một thời đại trong thi ca”?Giới thiệu chung:Tác giả.Tác phẩm “Một thời đại trong thi ca”.Đoạn trích “Một thời đại trong thi ca”:Vị trí:Phần cuối tiểu luận.Xác định thời đại:Thời đại thi ca 1932 _ 1941, Phong trào Thơ mới.Bố cục: 	Gồm 2 phần:Phần 1: từ đầu  “nó đến một mình”: tinh thần Thơ mới.Phần 2: còn lại: Bi kịch của cái tôi Thơ mớiVăn bản trích từ phần nào của tiểu luận “Một thời đại trong thi ca”?Theo em, thời đại được nhắc đến ở đây là thời đại nào? Nó có gì khác biệt so với các thời đại thi ca khác?Theo em, đoạn trích có thể chia ra làm mấy phần? Nội dung chính của từng phần là gì? Đọc _ hiểu văn bản:Tinh thần Thơ mới:Cách nhận diện “tinh thần Thơ mới”:Khó khăn: ranh giới giữa thơ cũ và thơ mới không phải rạch ròi,dễ nhận ra.Cách nhận diện: Phải so sánh bài hay với bài hay.Phải so sánh trên đại thể.Giới thiệu chung:Tác giả đã nêu ra vấn đề gì? Vấn đề đó gặp phải những khó khăn nào khi xác định?Giới thiệu chung: Đọc _ hiểu văn bản:Tinh thần Thơ mới:Cách nhận diện “tinh thần Thơ mới”. “Tinh thần Thơ mới”:Tinh thần Thơ mới là cái tôi:Trước là thời của chữ ta, nay là thời của chữ tôi.Chữ tôi theo đúng ý nghĩa tuyệt đối của nó (quan niệm cá nhân).Theo Hoài Thanh, nội dung cốt yếu của “tinh thần Thơ mới là gì? Đọc _ hiểu văn bản:Tinh thần Thơ mới.Bi kịch của cái tôi trong Thơ mới:So sánh mặt tích cực và mặt bi kịch của cái tôi:Cái tôi đáng thương, tội nghiệp: tâm hồn buồn lạnh, bơ vơ, sống mòn mỏi tù túng không thoát ra được, cô đơn, bé nhỏ trước cuộc đời.Phản ánh bi kịch của thi nhân lãng mạn và tâm lí thời đại “bi kịch đương diễn ngấm ngầm, dưới những phù điệu dễ dãi trong hồn người thanh niên” bấy giờ.Giới thiệu chung:Tìm đoạn văn viết về bi kịch Thơ mới? Chỉ ra những chi tiết thể hiện sự đối lập giữa con đường muốn thoát thân và hiện thực cuộc đời của các nhà thơ mới? Giới thiệu chung: Đọc _ hiểu văn bản:Tinh thần Thơ mới.Bi kịch của cái tôi trong Thơ mới:So sánh mặt tích cực và mặt bi kịch của cái tôi: Con đường giải quyết bi kịch:Trong đoạn văn: “bi kịch ấy họ gửi vào tiếng Việt tình yêu tiếng Việt”,theo em hiểu các nhà thơ đã làm gì để giải quyết bi kịch? Ý nghĩa của việc làm đó?Gửi gắm vào tình yêu tiếng ViệtTìm một chỗ dựa của tinh thần nòi giống Tin vào tương laiTự hào với truyền thống, say mê sáng tạo nghệ thuật, lòng yêu nước tạo nên phong trào thơ mới:“Nằm trong tiếng nói yêu thươngNằm trong tiếng mẹ vấn vương một đời”(Huy Cận)So sánh cái ta và cái tôiCái ta - thơ cũCái tôi – thơ mớiÝ thức đoàn thể Tác giả không dám dùng chữ tôi, không tự xưng, ẩn mình sau chữ ta - chữ chỉ chung cho nhiều người.Ý thức cá nhân Bỡ ngỡ xuất hiện trên thi đàn, lúc đầu làm nhiều người khó chịu, sau quen dần, được vô số người quen.Mặt tích cực và mặt bi kịch của cái tôi:Mặt tích cựcMặt bi kịchCái tôi được giải phóng đã làm giàu cho thi ca bằng những cảm xúc mới mẻ và những cách tân nghệ thuậtCái tôi đáng thương tội nghiệp, tâm hồn thi sĩ buồn lạnh bơ vơ, sống mòn mỏi tù túng không thoát ra được, cô đơn bé nhỏ trước cuộc đờiHãy so sánh mặt tích cực và bi kịch của cái tôi?Thế LữChế Lan ViênHàn Mặc TửLưu Trọng LưHuy CậnXuân DiệuCái tôi chẳng những bị thu hẹp về phạm vi không gian (Tâm hồn của họ chỉ vừa thu trong khuôn khổ chữ tôi) mà “cái khí phách ngang tàng” như các thi sĩ xưa cũng không còn.Mọi con đường tự giải thoát của cái tôi cá nhân đều bế tắc: “mất bề rộng ta đi tìm bề sâu. Nhưng càng đi sâu càng lạnhbình yên thời trước”.Ta là kẻ bộ hành phiêu lãngĐường trần gian xuôi ngược để vui chơiCòn đâu ánh trăng vàngMơ trên làn tóc rối?Đêm ấy, xuân vừa sangEm vừa hai mươi tuổi.Ta há miệng cho hồn thơ trào vọtCười no nê sặc sụa cả mùi trăngTrời hỡi hôm nay ta chán hếtNhững sắc màu hình ảnh của trần gianBiển đắng khôn nguôi nỗi khát thèmTrời ơi ta muốn uống hồn em!Hỡi Thượng đế, tôi cúi đầu trả lạiLinh hồn tôi một kiếp đã đi hoangSầu đã chín, xin Người thôi hãy háiNhận tôi đi, dù địa ngục, thiên đàng!Hãy tìm đoạn văn em cho là hay nhất trong phần hai của văn bản và chỉ ra cái hay của nó (về lập luận, dẫn chứng, cách viết), từ đó thử đánh giá chung về nghệ thuật viết văn nghị luận của Hoài Thanh?Cách viết nghị luận văn chương của tác giả:Lập luận chặt chẽ, rõ ràng logicDẫn chứng tiêu biểu, chọn lọc, xác đángCách viết có hình ảnh, so sánh hay, gợi liên tưởng; chuyển ý khéo léo, liền mạch; mạch văn khúc chiết, giọng điệu thiết tha Một cách viết văn nghị luận văn chương dễ hiểu mà rất tài hoa, tinh tế và hấp dẫn.Giới thiệu chung:Đọc _ hiểu văn bản:Tinh thần thơ mới.Bi kịch của cái tôi Thơ mới.Tổng kết: Về nội dung tư tưởng:Khẳng định sự thắng lợi của Thơ mới; ủng hộ mặt tích cực, lý giải bi kịch của cái tôi và cách giải quyết bi kịch.Nhìn nhận đúng đắn, khoa học vấn đề Thơ mới; cái nhìn tiến bộ, xuất phát từ con người và hồn thơ của thi nhânHãy nhận xét nội dung cơ bản của đoạn trích?Đọc _ hiểu văn bản:Giới thiệu chung:Về nghệ thuật:Là một mẫu mực đẹp đẽ, là thành tựu xuất sắc của tác giả trong thể loại nghị luận văn chương – phê bình văn họcGhi nhớ: sgk/104.Nhận xét của em về nghệ thuật của đoạn trích?Giới thiệu chung:Đọc _ hiểu văn bản:Tổng kết: Về nội dung tư tưởng:Củng cốCâu 1: Hoài Thanh đã căn cứ vào nguyên tắc nào để xác định tinh thần thơ cũ – Thơ mới?So sánh các nhà thơ mới với Nguyễn Du để xem ai hơn ai kémCăn cứ vào những cái dở, bài dở của thơ cũ để so sánh với thơ mớiCăn cứ vào cái hay, cái đại thể, so sánh thời đại với thời đại.Căn cứ vào luật thơ, thể thơ, hình dáng câu thơCâu 2: Bi kịch của cái tôi thơ mới là gì? Cái tôi - Thơ mới bị xã hội rẻ rúng, lạc loài nơi đất khách. Thơ mới cô đơn, thiếu lòng tin, trốn chạy hiện thực.Thơ mới thể hiện khí phách, đạo lí, trách nhiệm kẻ sĩ. Thơ mới ảnh hưởng hoàn toàn bởi Pháp, gạt bỏ hoàn toàn cái cũ.Câu 3: Từ văn bản vửa học, hãy cho biết ý nào sau đây là khái quát hơn cả khi nói về khái niệm thể loại Tiểu luận?Tiểu luận là tác phẩm thuyết minh, giới thiệu một tác phẩm văn học, một vấn đề văn học.Tiểu luận là tác phẩm thuyết minh về những vấn đề có tính chất khoa học, thời sự.Tiểu luận là tác phẩm nghị luận có tinh chất nghiên cứu, phê bình tác phẩm văn học, vấn đề văn học với quy mô vừa và nhỏ.Tiểu luận là tác phẩm nghị luận về một vấn đề triết học, chính trị, tư tưởng đạo lí.Dặn dò	Học bài cũViết một đoạn văn sử dụng thao tác lập luận bình luận (từ 6  8 câu) đánh giá về nội dung tư tưởng của đoạn trích Một thời đại trong thi caChuẩn bị “Người cầm quyền khôi phục uy quyền”Chân thành cảm ơn sự theo dõi của quý thầy cô và các em!