Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Từ ấy (Tố Hữu)

TỪ ẤY Tố Hữu I/ Tìm hiểu chung : 1/ Tác giả Tố Hữu : Tố Hữu - Nguyễn Kim Thành.Quê: Thừa Thiên - Huế.Giác ngộ cách mạng năm 1937. Trở thành nhà thơ Cộng sản.Đến với thơ và Cách mạng cùng một thời điểm  con đường thơ của ông luôn gắn liền và song hành với các chặng đường của Cách mạng.Tác phẩm:Từ ấy,Việt Bắc, Gió lộng, Ra trận, Máu và hoa, Một tiếng đờn, Ta với taTố Hữu là nhà thơ lớn của dân tộc; là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam. 1920- 2002Chân dung của Tố Hữu lúc 17 và 20 tuổiTố Hữu lúc 17 tuổiTố Hữu lúc 20 tuổiTố Hữu ở chiến khu Việt Bắc trong kháng chiến chống Pháp2. Bài thơ “Từ ấy” : -“Từ ấy” là bài thơ mở đầu cho phần“Máu lửa” trong tập thơ “TỪ ẤY” của Tố Hữu (1937-1946).Bài thơ đánh dấu thời điểm Tố Hữu được đứng vào hàng ngũ của Đảng (18 tuổi).- Bố cục : 3 phần + Khổ 1: Niềm hân hoan khi gặp lý tưởng cộng sản. + Khổ 2: Niềm khao khát gắn bó với ND lao khổ + Khổ 3: Niềm yêu thương chan chứa trong đại gia đình dân tộc. Tõ Êy trong t«i bõng n¾ng h¹ MÆt trêi ch©n lÝ chãi qua tim Hån t«I lµ mét v­ên hoa l¸ RÊt ®Ëm h­¬ng vµ rén tiÕng chim T«i buéc lßng t«i víi mäi ng­êi §Ó t×nh trang tr¶i víi tr¨m n¬i §Ó hån t«i víi bao hån khæ GÇn gòi nhau thªm m¹nh khèi ®êi. T«i ®· lµ con cña v¹n nhµ Lµ em cña v¹n kiÕp ph«i pha Lµ anh cña v¹n ®Çu em nhá Kh«ng ¸o c¬m cï bÊt cï b¬ II/ Tìm hiểu bài thơ: 1.Khổ 1: Niềm hân hoan khi gặp lý tưởng cộng sản * Hai câu:Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ Mặt trời chân lý chói qua tim. - “Từ ấy”: Mốc thời gian có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đánh dấu bước ngoặt lớn: được giác ngộ Cách mạng và được kết nạp vào Đảng . + Trước: Băn khoăn đi tìm lẽ yêu đời. Là mây mù, là tăm tối. + Sau: Bừng nắng hạ, Mặt trời chân lí chói qua tim. Lí tưởng của Đảng chiếu rọi làm bừng sáng trí tuệ, bồi dưỡng tình cảm Thiêng liêng.-Trong tôi: Sự cảm nhận từ trong tâm hồn nhà thơ. -Bừng:Ánh sáng bất ngờ toả rộng, ấm nồng.-Chói: Nguồn ánh sáng có sức xuyên thấu, mạnh mẽ.Hình ảnh ẩn dụ: + Mặt trời chân lí, bừng nắng hạ: Lí tưởng cách mạng sáng rực, chói lọi, ấm áp, vĩnh viễn như mặt trời làm bừng sáng, ấm áp thế giới tâm hồn.- Bút pháp tự sự (trần thuật): Tôi (Tình cảm chân thành tha thiết của nhà thơ với cách mạng).* Hai câu sau: Hồn tôi là một vườn hoa lá Rất đậm hương và rộn tiếng chim- Hình ảnh ẩn dụ và so sánh trực tiếp: + Hồn tôi – Thế giới tâm hồn. + Vườn hoa lá; đậm hương; rộn tiếng chim.- Một thiên nhiên lý tưởng tràn đầy sức sống: Hương sắc của hoa, màu xanh tươi của lá, âm thanh rộn rã của tiếng chim.- Tố Hữu đón nhận lý tưởng như cỏ cây hoa lá đón nhận ánh sáng mặt trời: + Cỏ cây xanh tươi nhờ ánh nắng mặt trời + Nhà thơ thêm yêu đời và thấy cuộc đời có ý nghĩa là nhờ ánh sáng của lý tưởng Đảng. TiÕng h¸t cña tr¸i tim t­¬i trÎ, sù say s­a ng©y ngÊt cña chñ thÓ tr÷ t×nh trong t×nh yªu ®èi víi c¸ch m¹ng.- T©m hån l·ng m¹n, bay bæng, tr÷ t×nh d¹t dµo h­¬ng s¾c, rén rµng tiÕng chim.*Vẻ đẹp lãng mạn của tâm hồn người chiến sĩ cộng sản. Bằng bút pháp tự sự kết hợp với bút pháp trữ tình, đoạn thơ đã thể hiện t©m hån l·ng mạn, tình cảm chân thành, trong trẻo và hết sức nồng nhiệt của một thanh niên lần đầu tiên được tiếp nhận lý tưởng của Đảng, tìm được hướng đi đúng đắn cho cuộc đời mình Sự choáng ngợp 2.Khổ 2: Niềm khao khát gắn bó với nhân dân lao khổ Buéc: Tù nguyÖn rµng buéc, g¾n bó. Trang tr¶i víi tr¨m n¬i: Thấy mắc nợ nhân dân Từ sự ®ång c¶m - > QuyÕt t©m v­ît qua giíi h¹n c¸ nh©n ®Ó sèng chan hoµ, s©u s¾c víi mäi ng­êi cùng khổ. Nhà thơ tự nguyện “buộc” lòng mình với nhân dân, để hoà nhập cái “tôi” riêng của mình với cái ta chung của toàn dân tộc. -Hån t«i víi bao hån khæ:Yªu mÕn, giao hoµ víi quÇn chóng lao khæ, Nh÷ng con ng­êi bÊt h¹nh trong cuéc ®êi.TÊm lßng nh©n ¸i, nghÜa t×nh.- M¹nh khèi ®êi: Èn dô – Søc m¹nh ®oµn kÕt cña tËp thÓ nh©n d©n Tinh thÇn, t­ t­ëng c¸ch m¹ng.Tự nguyện Tố Hữu đã tìm thấy niềm vui và sức mạnh mới không chỉ bằng nhận thức mà còn bằng tình cảm yêu mến và sự giao cảm của trái tim mình với mọi người.3. Khổ 3: Niềm yêu thương chan chứa trong đại gia đình dân tộc. - §èi t­îng ®Ó nhµ th¬ g¾n bã: +V¹n nhµ: §«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n. + V¹n kiÕp ph«i pha: Nh÷ng kiÕp sèng mßn mái, ®¸ng th­¬ng, c¬ cùc, phai tµn. + Cï bÊt cï b¬: Lang thang kh«ng chèn n­¬ng th©n.	§iÖp tõ lµ + tõ kh¼ng ®Þnh ®· lµ: Kh¼ng ®Þnh sù biÕn chuyÓn tõ nhËn thøc sang hµnh ®éng, tõ t×nh nghÜa cña lßng nh©n ®Õn g¾n bã vµ tr¶i nghiÖm. 	Những từ con, em, anh: + Nhấn mạnh và khẳng định tình cảm gia đình đầm ấm, thân thiết. + Sự đồng cảm, tấm lòng xót thương chân thành của nhà thơ với những kiếp người nghèo khổ.kh¼ng ®ÞnhIII/ Tæng kÕt : 	Bài thơ là lời tuyên bố trang trọng và chân thành về niềm vui giác ngộ lý tưởng và lẽ sống của nhà thơ. 	Với giọng điệu cảm xúc đầy nhiệt tình, cách dùng hình ảnh ẩn dụ, so sánh trực tiếp; điệp từ, điệp ngữ giàu sức gợi, bài thơ thể hiện niềm vui được giác ngộ lý tưởng vµ vÎ ®Ñp t©m hån l·ng m¹n - T×nh nghÜa - Sù g¾n bã vµ tr¶i nghiÖm. LuyÖn tËp:Bµi th¬ Tõ Êy cã néi dung c¬ b¶n g×?NiÒm vui lín cña nhµ th¬ khi ®­îc gi¸c ngé lÝ t­ëng céng s¶n ®· cÊt lªn tiÕng reo vui tr­íc cuéc ®êi.NiÒm vui lín cña nhµ th¬ khi ®­îc gi¸c ngé lÝ t­ëng céng s¶n vµ nhê lÝ t­ëng ®ã biÕt c¸ch g¾n bã c¸ nh©n m×nh víi quÇn chóng nh©n d©n ®Ó t¹o cho m×nh mét søc m¹nh tinh thÇn to lín.Nhê lÝ t­ëng céng s¶n, nh©n vËt trõ t×nh ®· biÕt g¾n bã c¸ nh©n m×nh víi quÇn chóng nh©n d©n ®Ó t¹o cho m×nh mét søc m¹nh tinh thÇn to lín. V× ®­îc ®ãn nhËn lÝ t­ëng c¸ch m¹ng, ®­îc mÆt trêi ch©n lÝ chãi qua tim ®Ó trë thµnh mét ng­êi chiÕn sÜ céng s¶n.2. Giäng ®iÖu chung cña bµi th¬ Tõ Êy lµ g×A. Giäng ®iÖu tr©mg buån.B. Giäng ®iÖu n¸o nøc.C. Giäng ®iÖu håi hép, xèn xang.D.Giäng ®iÖu say s­a, n¸o nøc, ®Çy s¶ng kho¸i.3. KiÕp ph«i pha trong c©u Lµ em cña v¹n kiÕp ph«i pha nh»m nãi ®iÒu g×?Nãi ®Õn nh÷ng kiÕp ng­êi sèng kh«ng n¬i n­¬ng tùa.Nãi ®Õn nh÷ng kiÕp sèng mßn mái ®¸ng th­¬ng.Nh÷ng kiÕp sèng c« ®¬n buån tñi.Nh÷ng ng­êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng.4. Cï bÊt cï b¬ trong c©u th¬ Kh«ng ¸o c¬m có bÊt cï b¬ cã nghÜa g×?A. B¬ v¬ kh«ng n¬i n­¬ng tùa. B. Mßn mái ®¸ng th­¬ng.C. §ãi khæ, nghÌo nµn. D. C« ®¬n, bÖnh tËt.5. NghÖ thuËt diÔn t¶ t©m tr¹ng trong bµi th¬ Tõ Êy nh­ thÕ nµo?A. T©m tr¹ng vui s­íng, say mª, h×nh ¶nh t­¬i s¸ng.B. T©m tr¹ng vui s­íng, say mª, h×nh ¶nh t­¬i s¸ng, t¹o thµnh mét søc m¹nh tinh thÇn to lín.C. T©m tr¹ng vui s­íng, say mª, h×nh ¶nh t­¬i s¸ng, giäng th¬ s¸ng kho¸i, nhÞp th¬ dån dËp.D. T©m tr¹ng vui s­íng, say mª, h×nh ¶nh t­¬i s¸ng, thÓ hiÖn sù g¾n bã cuéc ®êi m×nh víi nh©n d©n lao ®éng.