Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Tự tình (Hồ Xuân Hương)

TỰ TÌNH Hồ Xuân Hương I. Tìm hiểu chung1. Cuộc đời2. Sự nghiệp sáng tácSgk/183. Nhan đề- Tự tình: bộc lộ tâm tình- Xuân Hương có ba bài Tự tình:tâm trạng cô đơn. TỰ TÌNH ITiếng gà văng vẳng gáy trên bomOán hận trơng ra khắp mọi chịm.Mõ thảm khơng khua mà cũng cốc,Chuơng sầu chẳng đánh cớ sao om?Trước nghe những tiếng thêm rầu rĩ,Sau giận vì duyên để mõm mịm.Tài tử văn nhân ai đĩ tá?Thân này đâu đã chịu già tom! TỰ TÌNH IIIChiếc bách buồn về phận nổi nênh,Giữa dịng ngao ngán nỗi lênh đênhLưng khoang tình nghĩa dường lai láng,Nửa mạn phong ba luống bập bềnh.Cầm lái mặc ai lăm đỗ bến,Dong lèo thây kẻ rắp xuơi ghềnh.Ấy ai thăm ván cam lịng vậy,Ngán nỗi ơm đàn những tấp tênh!Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn,1. Hai câu đềTrơ cái hồng nhan với nước non.- Hình ảnh một con người cô đơn ngồi một mình trong đêm khuya,cộng vào đó là tiếng trống canh báo hiệu sự trôi chảy của thời gian.- Cách dùng từ: Cụ thể hóa,đồ vật hóa,rẻ rúng hóa cuộc đời của chính mình.-II. Tìm hiểu văn bản- Ngắt nhịp: 1/3/3 như một sự chì chiết bẽ bàng,buồn bực.Cái hồng nhan ấy không được quân tử yêu thương mà lại vô duyên,vô nghĩa,trơ lì ra với nước non. Hai câu thơ như tạc vào không gian,thời gian hình tượng một người đàn bà trầm uất,đang đối diện với chính mình. 2. Hai câu thực Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,Vầng trăng bĩng xế khuyết chưa trịn.- Uống rượu mong giải sầu nhưng say lại tỉnh -->tỉnh càng buồn hơn.Hình ảnh người phụ nữ một mình uống rượu giữa đêm trăng,đem chính cái hồng nhan của mình ra làm thức nhấm,để rồi sững sờ nhận ra rằng,trong cuộc đời mình không có cái gì là viên mãn,tất cả đều dang dỡ, muộn màng.- Hai câu đối thanh nghịch ý:Người say lại tỉnh > cô đơn và vô cùng tuyệt vọng3. Hai câu luậnXiên ngang mặt đất rêu từng đám,Đâm toạc chân mây đá mấy hịn.- Động từ mạnh:Xiên ngang,đâm toạc:Thiên nhiên kì lạ,phi thường,đầy sức sống -->Sự mạnh mẽ,quyết liệt,tìm mọi cách vượt lên số phận của tác giả.- Đảo ngữ,đối: Sự phản uất của thân phận rêu đá cũng là sự phẩn uất,phản kháng của nhân vật trữ tình.4. Hai câu kết Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại,Mảnh tình san sẻ tí con con!- Nỗi đau của thân phận lẽ mọn,ngán ngẩm vì tuổi xuân qua đi không trở lại.- Nỗi đau của người lâm vào cảnh phải chia sẻ cái mà không thể chia sẻ.-san sẻtí, con conMảnhtình Câu thơ nát vụn ra,vật vã đến nhức nhối vì cái duyên tình hẩm hiu,lận đận của nhà thơ.Càng gắng vươn lên,càng rơi vào bi kịch.III. Tổng kết1.Gía trị nội dung 1.Giá trị nghệ thuật Bài thơ thể hiện bi kịch nội tâm của Xuân Hương và cũng là tiếng nói đau đớn của thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Bút pháp trữ tình vừa sâu lắng vừa mảnh liệt.3. Chủ đề:Nỗi ngán ngẩm về cuộc đời không toại nguyện hạnh phúc và khát vọng sống chân thành mảnh liệt của Xuân Hương.Ngồi buồn nhớ chị Xuân HươngHồn thơ cịn hãy như dường trêu ai.Cho hay mệnh bạc cĩ trời,Đồng cân đã nặng bên tài thì thơi...Tản Đà