Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài (Nguyễn Huy Tưởng)

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ HỘI GIẢNGVĨNH BIỆT CỬU TRÙNG ĐÀITrích “Vũ Như Tô”Nguyễn Huy TưởngNGUYỄN HUY TƯỞNGI. TÌM HIỂU CHUNG : 1. Tác giả Nguyễn Huy Tưởng (1912 – 1960)- Xuất thân: gia đình nhà nhoCó thiên hướng về đề tài lịch sử- Thành công ở hai thể loại: tiểu thuyết và kịch 2. Kịch “ Vũ Như Tô”:- Thể loại: Bi kịch lịch sử, gồm 5 hồiKể tên những tác phẩm kịch màem đã học.Các vở kịch đó thuộcthể loại nào?* HỒI THỨ NHẤT – MỘT CUNG CẤM CỦA VUA LÊLê Tương Dực muốn xây Cửu Trùng Đài để hưởng lạc, thỏa mãn cuộc sống xa hoa, cho tìm thợ giỏi trong nước để xây đài Vũ Như Tô, người nghệ sĩ tài hoa “ngàn năm chưa dễ có” bị bắt về xây đài. Không muốn tiếp tay cho hôn quân ăn chơi hưởng lạc, Vũ Như Tô mang theo gia đình bỏ trốn nhưng bị bắt lại, đóng cũi giải về kinh. Đan Thiềm, người cung nữ tài sắc nhưng không được lòng vua, đã khuyên Vũ Như Tô bỏ qua “cái tiểu tiết” mà xây đài, làm cho “đất Thăng Long thành nơi kinh kì lộng lẫy nhất trần gian”. Vũ Như Tô chấp thuận.HỒI THỨ HAI – MỘT CUNG ĐIỆN MÀ VUA DÀNH RIÊNG CHO VŨ NHƯ TÔVợ của Vũ Như Tô là Thị Nhiên ra thăm chồng Cuộc trò chuyện giữa Vũ Như Tô và những người thợ xây đài. Quận công Trịnh Duy Sản dâng sớ nhờ Đông các đại học sĩ Nguyễn Vũ ngăn việc xây Cửu Trùng Đài vì lo “xây Cửu Trùng Đài thì loạn mất”, Vũ Như Tô lo lắng không được tiếp tục xây đài. Vũ Như Tô gặp Đan Thiềm, được khích lệ, động viên tiếp tục xây đài.HỒI THỨ BA – NỬA NĂM SAUCửu Trùng Đài đã xây xong một phần, kiến trúc hết sức tinh xảo, khéo léo, Lê Tương Dực rất vừa ý với công trình này. Một người thợ bỏ trốn, bị Vũ Như Tô cho lính mang ra chém. Giữa những người thợ xây đài và Vũ Như Tô bắt đầu có những mâu thuẫn. Phần đông thợ thầy nản lòng, không muốn tiếp tục xây đài. Trịnh Duy Sản ngăn vua xây đài, xin “đuổi lũ cung nữ, chém Vũ Như Tô”. Lê Tương Dực nổi giận đòi chém quận công, thứ phi Kim Phượng xin tha cho Duy Sản. Vũ Như Tô, Đan Thiềm cùng ngắm nhìn Cửu Trùng Đài, mơ ước về ngày hoàn thành Cửu Trùng Đài.HỒI THỨ TƯ – BỐN THÁNG SAU- Thị Nhiên lại ra thăm chồng. Vũ Như Tô đưa vợ đi xem một phần Cửu Trùng Đài đã hoàn thành. - Những người thợ xây đài trò chuyện với nhau, Trịnh Duy Sản, Ngô Hạch tính chuyện sách động đám thợ cùng khởi loạn- Hoàng hậu sai Lê Trung Mại giết Đan Thiềm để trút giận. Phó Cõi – một người thợ - cứu sống Đan Thiềm và cho bà hay về việc nguyên quận công khởi loạn. Đan Thiềm đi tìm Vũ Như Tô báo tin.HỒI THỨ NĂM – MỘT CUNG CẤM- Đan Thiềm khuyên Vũ Như Tô đi trốn để tránh quân khởi loạn. Vũ Như Tô nhất định không đi, vì nghĩ mình không lỗi lầm gì và cũng vì không muốn rời Cửu Trùng Đài- Đan Thiềm bị bắt nhưng vẫn hết lời xin Ngô Hạch tha cho Vũ Như Tô, thậm chí xin chết thay cho ông nhưng không được. Cuối cùng Đan Thiềm đành nói lời vĩnh biệt cùng Vũ Như Tô.- Quân khởi loạn đến nơi, bắt giết Đan Thiềm, thiêu hủy Cửu Trùng Đài. Vũ Như Tô đau đớn tuyệt vọng ra pháp trường, bình thản chịu chết cùng nghệ thuật của mình- Nội dung: Viết về một sự kiện xảy ra ở Thăng Long khoảng năm 1516-1517. II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN : 1.Ý nghĩa biểu tượng Cửu Trùng Đài :- Một công trình kiến trúc kỳ vỹ, tuyệt tác- Hiện thân cho cái đẹp xa hoa Cửu Trùng Đài : “Mộng lớn” của Vũ Như Tô  Niềm kiêu hãnh nước nhà của Đan Thiềm Quyền lực,ăn chơi của Lê Tương Dực Món nợ mồ hôi,xương máu của nhân dân 2. Mâu thuẫn kịch:MÂU THUẪNXÃ HỘINGHỆ THUẬTVUA QUANNHÂN DÂNNGHỆ THUẬT THUẦN TÚYHIỆN THỰC CUỘC SỐNG3. Nhân vật Đan Thiềm : a. Một người say mê cái tài : - Lúc đầu: Động viên, khích lệ Vũ Như Tô xây đài Say mê cái tài, cái đẹp. - Về sau: ● Khuyên Vũ Như Tô chạy trốn ● Xin chết thay Vũ Như Tô Trân trọng, bảo vệ người có tài Bệnh “Đan Thiềm”Vì sao Đan Thiềm muốn Vũ Như Tô xây đài? b. Một trái tim biết tỉnh mộng :- Đài lớn tan tành Xin cùng ông vĩnh biệtLời vĩnh biệt tất cả :Vĩnh biệt Vũ Như Tô, Cửu Trùng Đài, “mộng lớn” trong máu và nước mắt Tỉnh táo, biết thức thời Người đồng tâm đồng điệu, mê đắm cái tài, nhạy cảm với bi kịch của người tài. Em hiểu thế nào về câu: “Xin cùng ông vĩnh biệt” của Đan Thiềm ?4. Nhân vật Vũ Như Tô : a. Một nghệ sĩ thiên tài : Thiên tài “ngàn năm chưa dễ có” Có thể “ sai khiến gạch đá như viên tướng cầm quân”, “không hề tính sai một viên gạch nhỏ”  Kiến trúc sư thiên tài Tại sao Lê Tương Dực chọn Vũ Như Tô xây đài? THẢO LUẬN VÀ ĐỐI THOẠI: Thời gian: 3 phútNhập vai các nhân vật trong vở kịch và đối thoại với nhau Nhóm 1: VŨ NHƯ TÔ Nhóm 2: QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN- Hoài bão:Xây Cửu Trùng ĐàiThực tế xây dựng- Tô điểm đất nước - Hao hụt ngân khố- Một toà đài hoa lệ - kỳ công muôn thuở- Thách những công trình sau trước, tranh tinh xảo với hoá công - Nhân dân lầm than, oán hận- Hao tổn nhân tài, vật lực, nhiều mất mát, hi sinh Cái đẹp siêu đẳng, cao cả Cái giá phải trảEm có nhận xét gì về khát vọng xây Cửu Trùng Đài của Vũ Như Tô?- Cuộc sống ly hương  Khát khao,đam mê sáng tạo,say sưa trong “mộng lớn”, nhưng xa rời thực tế b. Một tâm hồn bi kịch : * Trước khi Cửu Trùng Đài bốc cháy:- Tôi làm gì nên tội Vô lí (lặp lại nhiều lần)Băn khoăn đi tìm câu trả lời: Xây Cửu Trùng Đài là đúng hay sai,công hay tội?Đứng trên lập trường người nghệ sĩ, không quan tâm đến số phận con người và cuộc đời Bế tắcĐOẠN KẾT - Sống với Cửu Trùng Đài Chết với Cửu Trùng Đài Không thể xa Cửu Trùng Đài Đời ta không quý bằng Cửu Trùng Đài Cố chấp, ngây thơ, ảo vọng Hành động không hướng đến sự hòa giải mà thách thức, chấp nhận sự hủy diệt. Liệt kê những câu nói của Vũ Như Tô trước khi Cửu Trùng Đài bị thiêu hủy?Những lời này cho thấy nét tính cách gì của Vũ Như Tô? - Ôi mộng lớn Ôi Đan Thiềm Ôi Cửu Trùng ĐàiTiếng kêu dồn dập, bi thiết, não nùng, khắc khoải  Nỗi đau bi tráng  Âm hưởng chủ đạo. * Khi Cửu Trùng Đài sắp bị thiêu hủy: * Khi Cửu Trùng Đài đã bị thiêu hủy:- Thôi thế là hết Dẫn ta đến pháp trường  Tiếng thở dài bất lực, chua chát, ngao ngán  Bình thản chịu chết cùng nghệ thuật.  Người nghệ sĩ tài ba, lãng mạn đến ngây thơ, đam mê cái đẹp, khát khao sáng tạo, sẵn sàng chấp nhận bị huỷ diệt cùng cái đẹpTại sao Vũ Như Tô chết? Cái chết ấy có ý nghĩa như thế nào đối với nhân dân và bản thân Vũ Như Tô?MÂU THUẪNXÃ HỘINGHỆ THUẬTVUA QUANNHÂN DÂNNGHỆ THUẬT THUẦN TÚYHIỆN THỰC CUỘC SỐNGNhững mâu thuẫn nào đã được giải quyết triệt để, mâu thuẫn nào giải quyết chưa triệt để?Thông qua cách giải quyết mâu thuẫn kịch, tác giả đã bộc lộ thái độ gì đối với nhân vật 5. Thái độ của tác giả :- Trân trọng cái tài - Khâm phục hoài bão lớn- Cảm thông với bi kịch Vũ Như Tô- Không ngợi ca một chiều, có chỗ không đồng tình với nhân vậtTHỬ LÀM TÁC GIẢViết lại đoạn kết của vở kịch. Giải thích vì sao em chọn cách kết thúc ấy?Thời gian suy nghĩ: 3 phút III. TỔNG KẾT : 1. Nghệ thuật:Khai thác sáng tạo nguồn sử liệu phù hợp với yêu cầu của kịch Ngôn ngữ kịch điêu luyện, có tính tổng hợp cao, nhịp điệu của lời thoại nhanh Tính cách, tâm trạng nhân vật bộc lộ rõ nét qua ngôn ngữ, hành động Các lớp kịch được chuyển linh hoạt, tự nhiên, liền mạch III. TỔNG KẾT : 2. Ý nghĩa văn bản:Đoạn trích thể hiện: Quan niệm về cái đẹpMối quan hệ giữa người nghệ sĩ và nhân dânNiềm cảm thông, trân trọng đối với người nghệ sĩ tài năng, giàu khát vọng nhưng phải chịu số phận đau thương. CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ ĐÃ THEO DÕI.KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ DỒI DÀO SỨC KHỎEVÀ THÀNH CÔNG TRONG SỰ NGHIỆP GIÁO DỤC