Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiếng Việt: Ngữ cảnh - Trần Văn Chín

Gi¸o viªn d¹y: trÇn v¨n chÝn Së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o hµ néi tr­êng thpt mü ®øc akÝnh chµo toµn thÓ quý thÇy c« vµ c¸c em vÒ dù giê tiÕng viÖtlíp 11a4 TiÕt 39: Ng÷ c¶nhwww.themegallery.comi. Kh¸I niÖm ng÷ c¶nhxÐt vÝ dô:NÕu b©y giê c¶ líp chóng ta nghe ®­îc c©u “chóng ta ph¶i ®øng lªn” Th× c¸c em cã biÕt c©u nãi ®ã lµ cña ai nãivíi ai kh«ng? Nãi trong thêi gian nµo? Vµ tõ “chóng ta” ë ®©y cã thÓ hiÓu lµ nh÷ng aikh«ng ? www.themegallery.comLêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn“ Hỡi đồng bào!Chúng ta phải đứng lên!Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không phân chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cứu nước.” Hà Nội, ngày 19 tháng 12 năm 1946 Hồ Chí Minhwww.themegallery.com2. Kh¸i niÖmBèi c¶nhNh©n vËt giao tiÕpV¨n c¶nhNg÷ c¶nhwww.themegallery.comii. C¸c nh©n tè cña ng÷ c¶nhNh©n vËt giao tiÕp:a. xÐt vÝ dô“Các em hãy nghe lời tôi, lời của một người anh lớn lúc nào cũng ân cần mong mỏi cho các em được giỏi giang. Trong năm học tới đây, các em hãy cố gắng, siêng năng học tập, ngoan ngoãn, nghe thầy, yêu bạn. Sau 80 năm giời nô lệ làm cho nước nhà bị yếu hèn,ngày nay chúng ta cần phải xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta theo kịp các nước khác trên hoàn cầu. Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong chờ đợi ở các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”( Th­ göi häc sinh nh©n ngµy khai tr­êng, Hå ChÝ Minh)www.themegallery.com1. Nh©n vËt giao tiÕpLøa tuæi®Þa vi xhNghÒ nghiÖpNg­êi nãi,Ng­êiviÕtNg­êi nhe,Ng­êi ®äcNh©n vËt giao tiÕpLêi nãib. kh¸i niÖmwww.themegallery.com Cho ®o¹n v¨n sau: “§ªm ®èi víi Liªn quen l¾m, chÞ kh«ng sî nã n÷a. Tèi hÕt c¶, con ®­êng th¨m th¼m ra s«ng, con ®­êng qua chî vÒ nhµ, c¸c ngâ vµo lµng l¹i sÉm ®en h¬n n÷a. Giê chØ cßn ngän ®Ìn con cña chÞ TÝ, vµ c¸i bÕp löa cña b¸c Siªu chiÕu s¸ng mét vïng ®Êt c¸t; trong cöa hµng, ngän ®Ìn cña Liªn, ngän ®Ìn vÆn nhá, th­a thít tõng hét s¸ng lät qua phªn nøa. TÊt c¶ phè x¸ trong huyÖn b©y giê ®Òu thu nhá l¹i n¬i hµng n­íc cña chÞ TÝ. Thªm ®­îc mét gia ®×nh b¸c xÈm ngåi trªn manh chiÕu, c¸i thau s¾t tr¾ng ®Ó tr­íc mÆt, nh­ng b¸c ch­a h¸t v× ch­a cã kh¸ch nghe. ChÞ TÝ phe phÈy cµnh chuèi kh« ®uæi ruåi bß trªn mÊy thøc hµng, chËm r·i nãi: - Giê muén thÕ nµy mµ hä ch­a ra nhØ? ” ( Th¹ch Lam, Hai ®øa trÎ)2. Bèi c¶nh ngoµi ng«n ng÷www.themegallery.comDiagramPhong tôc tËp qu¸nlÞch sö, ®Þa lÝ x· héi chÝnh trÞNg«n ng÷2. Bèi c¶nh ngoµi ng«n ng÷Bèi c¶nh giao tiÕp réng. (bèi c¶nh v¨n ho¸)Phong tôc tËp qu¸nlÞch sö, ®Þa lÝ x· héi chÝnh trÞwww.themegallery.com2. Bèi c¶nh ngoµi ng«n ng÷T×nh huèngThêi gianN¬I chènHiÖn t­îng x¶y rab. Bèi c¶nh giao tiÕp hÑp. (Bèi c¶nh t×nh huèng)Sù viÖcThêi gianwww.themegallery.com2. Bèi c¶nh ngoµi ng«n ng÷c. HiÖn thùc ®­îc nãi tíi(hiÖn thùc bªn trong vµ hiÖn thùc bªn ngoµi cña nh©n vËt giao tiÕp) T¹o nªn phÇn nghÜa sù viÖc cña c©uHo¹t ®éngBiÕn cèSù kiÖnT©m tr¹ng t×nh c¶m con ng­êiSù viÖcwww.themegallery.com3. V¨n c¶nhNg­êi nghe(®äc)Ng­êi nãi(viÕt)Lêi ®¬n tho¹i D¹ng nãi Ng÷ c¶nhV¨n c¶nh Lêi ®èi tho¹iD¹ng viÕtwww.themegallery.com“H¾n thÌm l­¬ng thiÖn, h¾n muèn lµm hoµ víi mäi ng­êi biÕt bao! ThÞ Në sÏ më ®­êng cho h¾n. ThÞ cã thÓ sèng yªn æn víi h¾n th× sao ng­êi kh¸c l¹i kh«ng thÓ ®­îc. Hä sÏ thÊy r»ng h¾n còng cã thÓ kh«ng lµm h¹i ®­îc ai. Hä sÏ nhËn l¹i h¾n vµo c¸i x· héi b»ng ph¼ng, th©n thiÖn cña nh÷ng ng­êi l­¬ng thiÖn. H¾n b¨n kho¨n nh×n thÞ Në, nh­ th¨m dß. ThÞ vÉn im lÆng, c­êi tin cÈn. H¾n thÊy tù nhiªn nhÑ ng­êi. H¾n b¶o thÞ: - Gi¸ cø thÕ nµy m·i th× thÝch nhØ? ” ( Nam cao - ChÝ PhÌo) Bµi tËp thùc hµnhwww.themegallery.comBµi tËp thùc hµnh Bµi 2. C¨n cø vµo ng÷ c¶nh ( hoµn c¶nh s¸ng t¸c), h·y ph©n tÝch nh÷ng chi tiÕt®­îc miªu t¶ trong hai c©u v¨n sau:“TiÕng phong h¹c phËp phång h¬n m­êi th¸ng, tr«ng tin quan nh­ trêi h¹n tr«ng m­a; mïi tinh chiªnvÊy v¸ ®· ba n¨m, ghÐt thãi mäi nh­ nhµ n«ng ghÐt cá.B÷a thÊy bßng bong che tr¾ng lèp, muèn tíi ¨n gan; ngµy xem èng khãi ch¹y ®en s×, muèn ra c¾n cæ.” ( NguyÔn §×nh ChiÓu – V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc)www.themegallery.comBµi häc ngµy h«m nay chóng ta cÇn n¾m ®­îc kiÕn thøc c¬ b¶n sau:www.themegallery.comxin ch©n thµnh c¶m ¬n !