Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiếng Việt: Thao tác lập luận bình luận - Nguyễn Thị Vân Anh

DUNG CHÍNH BÀI HỌCI. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬNII. CÁCH BÌNH LUẬNIII. LUYỆN TẬP“Bình luận”: Là bàn luận, đánh giá về các hiện tượng, vấn đề trong cuộc sống cũng như trong văn học.Đánh giá: là xác định những cái phải – trái; đúng- sai; hay- dở của hiện tượng, vấn đề.Bàn luận: Là có sự trao đổi ý kiến giữa những người đối thoại. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:1. Thao tác lập luận bình luận là gì? * Khái niệm: “Bình luận”:Em hãy lấy một vài ví dụ có từ bình luận, từ bình luận trong những trường hợp đó mang nghĩa gì?MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:1. Thao tác lập luận bình luận là gì?Bình luận thời sự là: Đưa ra ý kiến bàn bạc, đánh giá về sự kiện thời sự. Qua đó thể hiện thái độ lập trường của người bình luận.Bình luận quân sự là: Đưa ra ý kiến đánh giá và bàn bạc về việc bày binh bố trận, hay các vấn đề khác trong lĩnh vực quân sự. Qua đó thể hiện lập trường, quan điểm của người bình luận. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:1. Thao tác lập luận bình luận là gì?MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:1. Thao tác lập luận bình luận là gì?Bình luận thể thao là: Đưa ra ý kiến đánh giá và bàn bạc về 1 trận đấu hoặc một môn thể thao nào đó. Qua đó thấy được ý kiến của người bình luận.MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:Thao tác lập luận bình luận là gì?Ví dụ:QUAN SÁT NGỮ LIỆU SAU: “ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm. Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:1. Thao tác lập luận bình luận là gì?a. Ví dụ:Theo em, vấn đề mà người viết đưa ra bàn luận ở đây là gì?Vấn đề được bàn luận: Thực hành tiết kiệm “ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm. Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:1. Thao tác lập luận bình luận là gì?a. Ví dụ: “ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm. Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”Người viết đã đưa ra nhận xét, đánh giá gì đối với vấn đề được bàn luận?Đánh giá của người viết: Thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng.MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:1. Thao tác lập luận bình luận. “ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm. Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”Người viết đã bàn vềvấn đề “thực hành tiết kiệm” như thế nào?Người viết đã bàn bạc vấn đề rất sâu rộng, thể hiện:Bàn về vai trò, tác dụng của việc thực hành tiết kiệm.Đưa ra yêu cầu cấp thiết của việc tiết kiệm.Chỉ ra nguyên nhân của lãng phí.Đưa ra biện pháp để thực hành tiết kiệm.Thao tác lập luận bình luận là thao tác lập luận bằng cách bình luận, đánh giá những phải- trái; đúng- sai; hay- dở của các hiện tượng (vấn đề) trong cuộc sống cũng như trong văn học.MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:1. Thao tác lập luận bình luận là gì? b. Khái niệm “Thao tác lập luận bình luận”:Từ cách hiểu về bình luận và phân tích ví dụ trên, em hiểu thế nào là “thao tác lập luận bình luận”?MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:2. Mục đích của thao tác lập luận bình luận “ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm. Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.” Người viết bàn về vấn đề thực hành tiết kiệm nhằm mục đích gì? Mục đích của người viết: Làm sáng rõ vấn đề đưa ra bình luậnThuyết phục người đọc, người nghe tán đồng với ý kiến mà mình đưa ra: “ thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng và cần thiết”. Mục đích của thao tác lập luận bình luận là: nhằm đề xuất và thuyết phục người đọc (người nghe) tán đồng với nhận xét, đánh giá, bàn luận của mình về một hiện tượng (vấn đề) trong đời sống hoặc trong văn học.MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:2. Mục đích của thao tác lập luận bình luận:Như vậy, mục đích của thao tác lập luận bình luận là gì?Những lập luận, bình luận của tác giả rất thuyết phục, vì:Tác giả đã nêu lên vấn đề được nhiều người quan tâm, là vấn đề cần thiết, quen thuộc trong cuộc sống.Các lý lẽ, lập luận đưa ra rất logic, chặt chẽ.Bàn bạc sâu rộng, có dẫn chứng cụ thể.MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:3. Yêu cầu của thao tác lập luận bình luận “ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm. Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”Các em có thấy những lý lẽ, lập luận mà người viết đưa ra có sức thuyết phục không?Tại sao?Trình bày những vấn đề mang tính thời sự, được nhiều người quan tâm, chú ý.Lập luận chặt chẽ, logicBàn bạc, mở rộng dẫn chứng xung quanh vấn đề bình luận một cách sâu sắc, thuyết phục.MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:3. Yêu cầu của thao tác lập luận bình luậnNhư vậy, yêu cầu của thao tác lập luận bình luận là gì?BÌNH LUẬNGIẢI THÍCHCHỨNG MINHLà nhằm đề xuất và thuyết phục người đọc (người nghe) tán đồng với những nhận xét, đánh giá, bình luận của mình.Là tranh luận về một vấn đề, hiện tượng mà tất cả những người tham gia đều đã biết, quan tâm và có ý kiến riêng của mình về vấn đề, hiện tượng đó.Là dùng lí lẽ (chủ yếu) và dẫn chứng (hỗ trợ) để giúp người đọc (người nghe) hiểu rõ về một hiện tượng, vấn đề mà họ chưa biết đến trong cuộc sống cũng như trong văn học.Là dùng dẫn chứng (chủ yếu) và lí lẽ (hỗ trợ) để khiến người đọc (người nghe) tin là đúng, là có thật về một hiện tượng, vấn đề nào đó trong cuộc sống hay trong xã hội.SỰ KHÁC NHAU GIỮA: BÌNH LUẬN, GIẢI THÍCH, CHỨNG MINHII. Cách bình luận.Xét ví dụ: “ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm. Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”Người viết đã bình luận vấn đề về“thực hành tiết kiệm” theo những bước nào?Xác định vấn đề bình luận: Thực hành tiết kiệmĐưa ra ý kiến,đánh giá, nhậnxét về vấnđề bình luận:Thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọngBàn luận, mở rộng vấn đềII. Cách bình luận.Tiến trình bình luận gồm 3 bướcBàn về hiện tượng (vấn đề) cần bình luận.Đánh giá hiện tượng (vấn đề) cần bình luận. Nêu hiện tượng (vấn đề) cần bình luận.Bước 1: Nêu hiện tượng, vấn đề cần bình luận Nêu rõ thái độ và sự đánh giá của người bình luận trước vấn đề đưa ra bàn luận.Trình bày hiện tượng, vấn đề bình luận 1 cách khách quan, trung thực, rõ ràng, ngắn gọn.Bước 2: Đánh giá hiện tượng, vấn đề cần bình luậnCó 3 cách đánh giá: Đứng hẳn về một phía, ủng hộ phía mình cho là đúng và bác bỏ phía mà mình chắc chắn là sai. Kết hợp phần đúng và loại bỏ phần hạn chế của mỗi phía để đi tới sự đánh giá mà mình tin là thực sự công bằng, hợp lí. Đưa ra một cách đánh giá của riêng mình sau khi đã phân tích các quan điểm, ý kiến khác nhau về đề tài bình luận.Bước 3: Có những lời bàn sâu rộng về chủ đề bình luận Bàn về thái độ, hành động, cách giải quyết cần có trước hiện tượng vừa được nhận xét, đánh giá.III. Luyện tậpBài 1: Hãy quan sát các hình ảnh sau Tiết 102 – Làm văn: Thao tác lập luận bình luậnHãy quan sát các hình ảnh sau Tiết 102 – Làm văn: Thao tác lập luận bình luận Tiết 102 – Làm văn: Thao tác lập luận bình luận- Những hình ảnh trên gợi cho các em về hiện tượng gì?Hiện tượng bạo lực học đường Tiết 102 – Làm văn: Thao tác lập luận bình luận- Trình bày ngắn gọn hiện tượng đó? Đánh giá nhận xét như thế nào về hiện tượng trên? Hiện tượng khá phổ biến, xuất hiện ở nhiều nhà trường, bắt gặp ở nhiều cấp học không chỉ ở nam sinh mà còn cả nữ sinh. Hiện tượng đáng lên án, đi ngược lại với nét đẹp học đường, trái với đạo lí dân tộc.- Bàn bạc về nguyên nhân, hậu quả, biện pháp khắc phục hiện tượng trên?Nguyên nhân: khách quan, chủ quan Hậu quả: bản thân, gia đình, nhà trường Biện pháp: Nâng cao ý thức học sinh, kết hợp tốt giữa gia đình – nhà trường và xã hội Tiết 102 – Làm văn: Thao tác lập luận bình luậnBài 2. (bài 1. sgk/73) Nhận xét đó sai vì mục đích của các thao tác lập luận không giống nhauMục đích:+ Giải thích: hiểu vấn đề+ Chứng minh: tin vào sự đúng đắn của vấn đề+ Bình luận: Biết đánh giá bàn luận về hiện tượng( vấn đề), bình luận dành cho những người đã biết, đã có ý kiến về hiện tượng ( vấn đề) nào đó. Tiết 102 – Làm văn: Thao tác lập luận bình luậnTiết học đến đây kết thúcCảm ơn sự quan tâm lắng nghe của cô giáo và các bạn!