Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiếng Việt: Thao tác lập luận bình luận - Phan Minh Thùy

Kieåm tra baøi cuõ	YÙù nghóa tö töôûng cuûa taùc phaåm “Ngöôøi trong bao” cuûa Seâ-khoáp?	Pheâ phaùn saâu saéc loái soáng heøn nhaùt, baïc nhöôïc, baûo thuû vaø ích kyû cuûa moät boä phaän trí thöùc Nga cuoái theá kyû XIX. Töø ñoù, nhaø vaên khaån thieát thöùc tænh moïi ngöôøi: “Khoâng theå soáng maõi nhö theá ñöôïc!”Thao taùc laäp luaän bình luaänNgöõ vaên 11GIAÙO VIEÂN THÖÏC HIEÄN: PHAN MINH THUØYXem một bức tranh ...Nghe câu chuyện:“ Một hôm, có hai ông cháu nọ dắt con lừa đi chợ. ......Nghe vậy hai ông cháu không biết làm thế nào, đành cõng con lừa ra chợ!”Chẳng hạn, trước bức ảnh nàycác bạn đã từng có ý kiến:1.Đây là cảnh sông nước đêm trăng thơ mộng ? 2. Một vẻ đẹp hư ảo, mong manh ? 3. Có gì như hư vô, gai gợn? 4 Ta nhớ đến bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc TửTrước mỗi bản nhạc, bức tranh hay câu chuyện đó, mỗi người đều có thể có những ý kiến nhận xét của riêng mình...............Như vậy, bình luận là một hoạt động thường thấy trong đời sống hàng ngày, rất gần gũi với mỗi chúng ta. Một bộ phim mới xem, một trận bóng đá mới tổ chức, một chiếc áo mới mặc của bạn bè...tất cả đều có thể trở thành đề tài để chúng ta bình luận.Nhưng giữa việc nêu ý kiến bình luận hàng ngày và sủ dụng thao tác bình luận trong bài văn nghị luận có sự khác nhau như thế nào? Bài học ngày hôm nay, chúng ta sẽ cùng trao đổi* Nhắc lại kiến thức cũ:1.Trong chương trình làm văn lớp 10, em đã được học những thao tác lập luận nào ? 2.Chương trình làm văn 11, chúng ta đã tiếp tục học và ôn lại thao tác lập luận nào trong văn nghị luận? 3. Điểm khác của thao tác lập luận bình luận so với các thao tác khác? Mục tiêu của bài học :sgkNội dung bài học :A/ Tìm hiểu chung 1. Tìm hiểu ngữ liệu.2. Khái niệm, mục đích và tác dụng của lập luận bình luậnB/ Cách sử dụng thao tác bình luận:C/ Luyện tậpXIN LAÄP KHOA LUAÄT – NGUYEÃN TRÖÔØNG TOÄ	Baát luaän quan hay daân, moïi ngöôøi ñeàu phaûi hoïc luaät nöôùc vaø nhöõng luaät môùi boå sung theâm töø thôøi Gia Long ñeán nay. Ai gioûi luaät seõ ñöôïc laøm quan. Vì luaät bao goàm caû kæ cöông, uy quyeàn, chính leänh cuûa quoác gia, trong ñoù tam cöông nguõ thöôøng cho ñeán vieäc haønh chính cuûa saùu boä ñeàu ñaày ñuû. Quan duøng luaät ñeå trò; daân theo luaät maø giöõ gìn. Baát cöù moät hình phaït naøo trong nöôùc ñeàu khoâng vöôït ra ngoaøi luaät. Bôûi vaäy caùc nöôùc phöông Taây, phaøm nhöõng ai ñaõ nhaäp ngaïch boä hình xöû ñoaùn caùc vuï kieän tuïng thì chæ coù thaêng traät chöù khoâng bao giôø bò bieám truaát. Duø vua, trieàu ñình cuõng khoâng giaùng chöùc hoï ñöôïc moät baäc. Nhö vaäy laø ñeå cho caùc vò naøy ñöôïc thong dong trong vieäc chaáp haønh luaät phaùp khoâng bò boù buoäc naøo caû. Phaøm nhöõng toäi nguõ hìnhñeàu do caùc vò naøy xöû. Vua cuõng khoâng ñöôïc ñoaùn phaït moät ngöôøi naøo theo yù mình maø khoâng coù chöõ kí cuûa caùc quan trong boä aáy. Laøm theá laø ñeå cho daân chuùng thaáy roõ ñaïo coâng baèng. Vaû laïi vua cuõng khoâng döï vaøo caùc vieäc nguõ hình ñeå toû ñaïo nhaân aùi. Theo cheá ñoä xöa, vua coù “tam haøo”. Bôûi vì neáu coù toäi phaûi gieát thì ñoù laø quoác daân gieát.	Bieát raèng ñaïo laøm ngöôøi khoâng gì lôùn baèng trung hieáu, khoâng gì caàn thieát baèng leã nghóa. Nhöng caùc saùch Nho chæ noùi suoâng treân giaáy, khoâng laøm cuõng chaúng bò ai phaït, coù laøm cuõng chaúng ñöôïc ai thöôûng. Bôûi vaäy xöa nay hoïc ñaõ nhieàu maø maáy ai ñoåi ñöôïc taâm tính, söûa ñöôïc loãi laàm. Cho neân Khoång Töû coù noùi: “Ta chöa heà thaáy ai nhaän ñöôïc loãi mình maø bieát töï traùch phaït.	töø xöa ñeán nay, caùc vua chuùa naém quyeàn thoáng trò cöùu nöôùc giuùp ñôøi ñeàu nhôù hieåu luaät, coøn caùc saùch vôû khaùc cuõng chæ laø phuï thuoäc. Neáu trong nöôùc khoâng coù luaät thì duø coù vaïn quyeån saùch cuõng khoâng theå trò ñöôïc daân. Ñieàu naøy quaù roõ. Bôûi vì saùch vôû chæ cheùp naøo laø söï tích chính söï thôøi xöa cuûa coå nhaân, naøo laø nhöõng baøi luaän hay ho cuûa ngöôøi xöa ñeå laïi, naøo laø nhöõng aùng vaên chöông trau chuoát cuûa chö töû, naøo laø nhöõng tieåu thuyeát daõ söû cuûa nhöõng ngöôøi hieáu söï ñaët baøy. Trong ñoù hay coù, dôû coù, keû noùi naøy, ngöôøi noùi khaùc, xeùt kyõ nhöõng thöù saùch vôû ñoù chæ laøm roái trí theâm chaúng ñöôïc tích söï gì. Cho neân Khoång Töû noùi: “Cheùp nhöõng lôøi noùi suoâng chaúng baèng thaân haønh ra laøm vieäc”. Thöû xem coù nhöõng nhaø nho suoát ñôøi ñoïc saùch, ñaùng leõ cöû chæ cuûa hoï phaûi laøm khuoân thöôùc cho ñôøi, vaäy maø taïi sao coù nhieàu ngöôøi, cuộc ñôøi vaø söï öùng xöû cuûa hoï coøn teä hôn nhöõng ngöôøi daân queâ muøa chaát phaùc?	Neáu baûo luaät chæ toát cho vieäc cai trò chöù khoâng coù ñaïo ñöùc tinh vi, theá laø khoâng bieát raèng traùi luaät laø toäi, giöõ ñuùng luaät laø ñöùc. Neáu taän duïng caùi leõ coâng baèng ôû trong luaät maø xöû söï thì moïi quyeàn, phaùp ñeàu laø ñaïo ñöùc. Coù caùi ñöùc naøo lôùn hôn chí coâng voâ tö khoâng? Chí coâng voâ tö laø ñöùc trôøi. Trong luaät caùi gì cuõng coâng baèng hôïp vôùi ñöùc trôøi, nhö vaäy maø khoâng ñaùng goïi laø ñaïo ñöùc tinh vi sao? Chæ sôï con ngöôøi khoâng taän duïng luaät maø thoâi. Neáu taän duïng cuõng ñuû troïn veïn ñaïo laøm ngöôøi roài, baát taát phaûi ñi tìm caùi gì khaùc.a. Khái niệm:Bình luận là bàn bạc, đánh giá về sự đúng-sai, hay-dở, lợi-hại của một hiện tượng đời sống.I. Muïc ñích, yeâu caàu cuûa thao taùc laäp luaän bình luaän: b/ Mục đích của lập luận bình luận: - Bày tỏ nhận thức và đánh giá của mỗi người trước một sự việc, hiện tượng nào đó trong đời sốngc/ Tác dụng:Khẳng định cái đúng, cái hay, cái thật; phê bình cái sai, cái dở, lên án cái xấu, cái ác nhằm làm cho xã hội ngày càng tiến bộ.II. Caùch thöïc hieän thao taùc bình luaän:Böôùc 1: neâu hieän töôïng, vaán ñeà caàn bình luaän:Trình baøy roõ veà ñoái töôïng moät caùch ngaén goïn, cô baûn theo yeâu caàu cuûa chuû ñeà bình luaän.II. Caùch thöïc hieän thao taùc bình luaän:Böôùc 2: ñaùnh giaù hieän töôïng, vaán ñeà caàn bình luaän.- Keát hôïp nhöõng phaàn ñuùng cuûa moãi phía vaø loïai boû phaàn haïn cheá ñeå ñi tôùi moät söï ñaùnh giaù hôïp lyù, coâng baèng.- Ñöa ra caùch ñaùnh giaù phaûi-traùi, ñuùng-sai, hay-dôû cuûa rieâng mình sau khi ñaõ phaân tích caùc quan ñieåm, yù kieán khaùc nhau veà ñeà taøi bình luaän.II. Caùch thöïc hieän thao taùc bình luaän:Böôùc 3: baøn veà hieän töôïng, vaán ñeà caàn bình luaän:- Baøn veà thaùi ñoä, haønh ñoäng, caùch giaûi quyeát caàn coù tröôùc hieän töôïng vöøa ñöôïc nhaän xeùt ñaùnh giaù.- Baøn veà nhöõng ñieàu coù theå ruùt ra khi lieân heä vôùi thôøi ñaïi, hoøan caûnh soáng, löùa tuoåi cuûa mình vaø nhöõng ngöôøi ñang nghe mình bình luaän.- Baøn veà nhöõng yù nghóa xa roäng hôn. Lưu ý:Sự bình luận của mỗi người thường có tính chất chủ quan, không phải bao gìơ cũng đúng và có sức thuyết phục. Muốn bình luận có ích phải tôn trọng sự thật, có lý tưởng tiến bộ, có tư tưởng dân chủ và nhân văn.Ngay cả khi dã nắm vững các thao tác lập luận bình luận, cũng chưa phải ta đã có ngay một văn bản bình luận có giá trị. Các thao tác khác có thể chỉ là con đường để đi đến ý kiến, còn bình luận là phải đề xuất được các ý kiến. Muốn ý kiến của mình có sức thuyết phục, phải rèn luyện nhiều năng lực khác nữa.Lưu ý:Bình luaän khoâng naèm trong cuøng heä thoáng vôùi laäp luaän so saùnh, phaûn baùc, bình luaän naèm trong cuøng moät heä thoáng vôùi laäp luaän giaûi thích, chöùng minh, phaân tích.GIAÛI THÍCHCHÖÙNG MINHPHAÂN TÍCHBÌNH LUAÄN Laøm cho ngöôøi tieáp nhaän nghe, hieåu roõ, ñuùng, saâu moät vaán ñeà.Laøm cho ngöôøi tieáp nhaän thaáy ñöôïc roõ raøng, cuï theå vaán ñeà laø ñuùng, laø coù thaät.Laøm cho ngöôøi tieáp nhaän thaáy ñöôïc baûn chaát cuûa vaán ñeà.Laøm cho ngöôøi tieáp nhaän thaáy ñöôïc caùi ñuùng, sai, hay, dôû cuûa vaán ñeà.Lưu ý:Bình luaän khoâng naèm trong cuøng heä thoáng vôùi laäp luaän so saùnh, phaûn baùc, bình luaän naèm trong cuøng moät heä thoáng vôùi laäp luaän giaûi thích, chöùng minh, phaân tích.GIAÛI THÍCHCHÖÙNG MINHPHAÂN TÍCHBÌNH LUAÄN Traû lôøi caâu hoûi “taïi sao, vì sao?”.Traû lôøi caâu hoûi “nhö theá naøo, ai,caùi gì?”Chia nhoû ra ñeå hieåu saâu saéc hôn roài toång hôïp laïi.Traû lôøi caâu hoûi: “YÙ kieán cuûa baïn veà vaán ñeà ñoù nhö theá naøo?”Bình luaän cuõng khoâng phaûi laø thao taùc giaûi thích vaø chöùng minh coäng laïi. Thao taùc giaûi thích vaø chöùng minh chæ laø coâng cuï boå trôï cho thao taùc bình luaän.- Bình luaän nhaèm ñeà xuaát vaø thuyeát phuïc ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe taùn ñoàng vôùi nhaän xeùt, ñaùnh gí, baøn luaän cuûa mình veà moät hieän töôïng (vaán ñeà) trong ñôøi soáng hoaëc trong vaên hoïc.- Coù nhieàu caùch bình luaän. Nhöng duø theo caùch naøo thì ngöôøi bình luaän cuõng phaûi: + Trình baøy roõ raøng, trung thöïc hieän töôïng, vaán ñeà ñöôïc bình luaän. + Ñeà xuaát vaø chöùng toû ñöôïc yù kieán nhaän ñònh, ñaùnh giaù cuûa mình laø xaùc ñaùng III. GHI NHÔÙ:Muïc ñích chuû yeáu cuûa thao taùc laäp luaän bình luaän laø gì?Baøy toû yù kieán ñaùnh giaù hay, dôû, ñuùng sai veà moät hieän töôïng naøo ñoù, nhaèm caûi taïo hieän töôïng aáy.Caùch thöïc hieän thao taùc bình luaän?Neâu vaán ñeà caàn bình luaän – ñaùnh giaù vaán ñeà ñoù – baøn baïc môû roäng.Cuûng coáDaën doøChuaån bò baøi:Ngöôøi caàm quyeàn khoâi phuïc uy quyeànCAÂU HOÛI CHUAÅN BÒÔÛ Giave, taùc giaû ñaõ söû duïng moät loaït chi tieát nhaèm quy chieáu veà moät aån duï. Aån duï maø Hugo nhaèm gôïi leân töø hình aûnh Giave laø gì? ÔÛ Giaêng Van-giaêng, ta khoâng tìm thaáy heä thoáng hình aûnh so saùnh quy veà aån duï, tuy nhieân, qua dieãn bieán tình tieát daãn ñeán ñoaïn keát, hình aûnh Giaêng Van-giaêng coù yù nghóa nhö theá naøo?