Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiếng Việt: Thực hành về nghĩa của từ trong sử dụng

Tiếng ViệtThöïc haønh veà nghóa cuûa töø trong söû duïngTrò chơi cánhđồngtượng đồng nghìnđồng mộtĐỒNG ÂMHòn đáĐá bóngTỪ ĐỒNG ÂMXanh vỏ đỏ lòngLá lành đùm lá ráchTừ trái nghĩa Cái cổ Cổ chai TỪ NHIỀU NGHĨA hoasúng súngkhẩuTỪ ĐỒNG ÂMĐầu voiĐuôi chuộtTừ trái nghĩaThực hành a) Trong caâu thô: “Laù vaøng tröôùc gioù kheõ ñöa veøo”. (Câu cá mùa thu –Nguyễn Khuyến)Töø laù ñöôïc duøng theo nghiaõ goác hay nghiaõ chuyển? Haõy xaùc ñònh nghiaõ ñoù.	NHÓM 1BÀI TẬP 1:-Töø “laù’ được duøng theo nghóa goác.-Nghóa cuûa töø “laù”: laø moät phaän cuûa caây, coù beà maët, thường ở trên cành cây hay ngọn cây, thường có màu xanh, đa phần có dáng mỏng và dẹpchức năng chính là quang hợpchức năng chính là quang hợp b) Trong Tieáng Vieät, töø laù coøn ñöôïc duøng theo nhieàu nghiaõ khaùc nhau trong nhöõng tröôøng hôïp sau:Trường hợp sử dụnglá gan, lá phổi, lá lách lá thư, lá đơn , lá phiếu..lá cờ, lá buồmlá cót, lá chiếu,lá thuyền. lá tôn, lá đồng, lá vàng Nghĩa của từ Là bộ phận trong cơ thể người Giấy tờ giao dịch Vật bằng vải, rộng, bay trong gióVật dụng trong đời sốngVật dụng bằng kim loại dát mỏng Vật bằng giấy làm bằng tre,nứa, hình dáng dẹp dàiNghĩa chuyểnĐiểm chung:Hình dáng mỏng, dẹt như lá câyCơ sở chuyển nghĩa:Quan hệ tương đồng Phương thức chuyển nghĩa:Ẩn dụTừNghĩa gốcNghĩa chuyểnNhóm 2Tìm từ nhiều nghĩa (chỉ bộ phận cơ thể người, chỉ vị giác) và đặt câu với nghĩa gốc,nghĩa chuyển.BÀI TẬP 2,3Từ nhiều nghĩaĐặt câu với nghĩa gốcĐặt câu với nghĩa chuyểnCánh tay anh ấy dài lêu nghêu.Anh ấy là một tay bóng bàn cừ khôi.Cái chân bàn rất vững chắc.Nhà có năm miệng ăn.MiệngCái miệng cô ấy rất xinh xắn.TayChânAnh ấy bị thương ở chân.ChuaCách nói của anh ấy thật chua chát.Cô ấy nói lời cay nghiệt.Trái ớt rất cay.Vị ngọt của đường đã làm tôi hiểu rõ.NgọtCayTrái chanh rất chua.Cô ấy nói chuyện rất ngọt ngào.NHÓM 3Từ đồng nghĩa với từ cậy, từ chịu trong câu thơ :Cậy em em có chịu lời,Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưaGiải thích lí do tác giả chọn từ cậy, từ chịu mà không dùng từ đồng nghiã với mỗi từ đó. Bài tập 4- Hai từ này có sự giống nhau về nghĩa: bằng lời nói tác động đến người khác với mục đích mong muốn họ giúp mình làm việc gì đó. - Từ cậy khác với từ nhờ ở nét nghĩa: thể hiện niềm tin vào sự sẵn sàng giúp đỡ và hiệu quả giúp đỡ của người khác.* Từ đồng nghĩa* Cậy = nhờ* Chịu = vâng, nghe, nhận- Các từ trên đều thể hiện sự đồng ý chấp nhận lời của người khác. - Tuy nhiên từ chịu khác những từ trên ở nét nghĩa: thuận theo lời người khác theo mộy lẽ nào đó mà mình có thể không hài lòng. : bằng lời nói tác động đến người khác với mục đích mong muốn họ giúp mình làm việc gì đó. * Từ đồng nghĩa* Cậy = nhờ* Chịu = vâng, nghe, nhận- Các từ trên sự đồng ý, chấp nhận lời của người khác. - sắc thái biểu cảm: thuận theo lời người khác theo một lẽ nào đó mà mình có thể không hài lòng. - Giống nhau về nghĩađều thể hiệnKhác nhau : thể hiện niềm tin vào sự sẵn sàng giúp đỡ và hiệu quả giúp đỡ của người khác.- Khác ở sắc thái biểu cảmCẬYNHỜCHỊUNHẬN, VÂNG, NGHE* Từ đồng nghĩa : bằng lời nói tác động đến người khác với mục đích mong muốn họ giúp mình làm việc gì đó. * Cậy = nhờ- Giống nhau về nghĩa Thể hiện niềm tin vào sự sẵn sàng giúp đỡ và hiệu quả giúp đỡ của họ.- Khác ở nét nghĩa* Giải thích lý doNhờ * Chịu = vâng, nghe, nhận sự đồng ý, chấp nhận lời của người khác.- Giống nhau:- Các từ trên đều thể hiệnThuận theo lời người khác theo một lẽ nào đó mà mình có thể không hài lòng. - Khác nhau ở sắc thái biểu cảmChịu: theo một lẽ nào đó mà mình có thể không hài lòng. Thuận theo lời người khácNhận nhưng miễn cưỡng, thụ động, bắt buộcnghe, vâng:Sự tiếp nhận,đồng ý một cách bình thườngĐồng ý với thái độ ngoan ngoãn kính trọngnhận a) Nhật kí trong tù //một tấm lòng nhớ nước.phản ánhcanh cánhthể hiệnbiểu hiệnbộc lộbiểu lộb) Anh ấy không // gì đến việc này.dính dấpliên hệquan hệliên canliên lỤYcan dự c) Việt Nam muốn làm // với tất cả các nước trên thế giớibầu bạnbạn hữubạnbạn bèChọn các từ ngữ thích hợp nhất để dùng vào vị trí bỏ trống trong câu mỗi từ đó. BÀI TẬP 5Noái coät A vaø BTrieàu ñaïi nhaø TaànTrieàu ñaïi nhaø HaùnTrieàu ñaïi nhaø ÑöôøngTrieàu ñaïi nhaø ToángTrieàu ñaïi nhaø NguyeânTrieàu ñaïi nhaø MinhTrieàu ñaïi nhaø ThanhTrieäu Khuoâng DaãnLyù UyeânLöu BangTaàn Thuûy HoaøngHoaøng Thaùi CöïcHoát Taát LieätChu Nguyeân Chöông