Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 13: Đọc văn: Bài ca ngất ngưởng (Nguyễn Công Trứ)

BÀI CA NGẤT NGƯỞNGNGUYỄN CÔNG TRỨI. Giới thiệu:1. Tác giả(1778- 1858) tự Tồn Chất, hiệu Ngộ Trai, biệt hiệu Hi Văn, người làng Uy Viễn, Nghi Xuân, Hà TĩnhGia đình: xuất thân trong gia đình quan lại, nề nếp nho phongCon người học giỏi, giàu chí khí, tài cao,văn võ song toàn nhưng nhiều thăng trầm trên con đường công danh.42 tuổi đỗ giải nguyên.Là một nhà nho tiết tháo, giàu lòng yêu nước, thương dân, thanh liêm.2.Sự nghiệp sáng tác:Thơ văn: 50 bài thơ, 60 bài ca trù, 1 bài phú Bài phú nổi tiếng : hàn nho phong vị phú-> nhân cách sống của ông. Di ảnh Nguyễn Công Trứ3. Hoàn cảnh sáng tác:- Hoàn cảnh ra đời: thời kì tác giả cáo quan về hưu, sau 1848Thể thơ: hát nói: (là một trong những điệu thức chủ đạo của lối hát ca trù)+ Đây là thể thơ tự do về niêm luật, số câu, số chữ+ Hấp dẫn ở giọng điệu chứ không phải hình ảnh miêu tả+ Nó phù hợp với việc bày tỏ những tư tưởng, tình cảm tự do, phúng khoáng, thoát ra ngoài khuôn khổ II. Đọc hiểu văn bảnĐọcChủ đề:Tìm hiểu văn bản:Tự giới thiệu tài năng , danh vị xã ̃ hội:Vũ trụsự: mọi việc trong trời đất đều là phận sự của ta.Tự nhận có tài: ông Hy Văn tài bô, tay ngất ngưởng , ông ngất ngưởng -> tài hoa thao lược về quân sự.Hệ thống từ Hán Việt: thủ khoa, tham tán, + điệp từ+ âm điệu nhịp nhàng-> tài năng xuất chúng , lý tưởng trung quân.Thái độ sống ngất ngưởng :+ Từ dùng 4 lần -> thái độ tinh thần của một con người biết vượt mình lên. Thách thức mọi người.-> Thái độ sống lệch chuẩn.II. Đọc hiểu văn bảnb. Ngất ngưởng ở chốn hành lạc Hành vi khác người: trái khoáy như để ngạo đời, khinh đờiLối chơi khác người: tự do, phóng túng,chơi theo ý thích của bản thân Quan niệm sống khác người: nhập thế mà khôn vướng tục, rong chơi mà vẫn vẹn trọn nghĩa vua tôiCưỡi bò cái về hưuĐeo đạc ngựa cho bò cái- Vào chùa mang theo cô đầu đến bụt cũng phải nực cười+ say sưa trong những cuộc chơi Không quan tâm đến được- mấtBỏ ngoài tai chuyện khen- chêNhập tục nhưng không vướng tụcLuôn gữi trọn đạo vua tôiThái độ sống khác người: coi thường được mất, khen chêĐó là lối sống vừa thanh cao vừa nghệ sĩ của lớp nhà nho tài tử trong bối cảnh đặc biệt của thời đại- Một cái tôi đầy bản lĩnh, tự tinCái tôi ý thức sâu sắc về lối sống, cách sống, cách hành xử trong cuộc đờiII. Đọc hiểu văn bảnc. Ngất ngưởng ở chốn triều chung- Nhà thơ tự coi mình là duy nhất, không ai sánh được về cốt cách, đồng thời là sự ý thức về giá trị của cá nhân> đó phải là con người có bản lĩnh, có cá tính riêng mạnh mẽMột cái tôi tự do,ngạo đời nhưng tấm lòng vẫn sau trước như một với đất nướcd. Nghệthuật:- Ngôn ngữ mang tính khẩu ngữ:Cách xưng hô, lớp từ vựng nôm na.- Giọng sống động.III. Tổng kếtNgất ngưởng là một phong cách sống đẹp của những người có tài năng, có bản lĩnh, có phẩm chất cao đẹp và là con người tự tri.NCT là con người có bản lĩnh, tài năng, có quan niệm sống tích cực, nhập thế, biết sống và dám sống cho mình.Nghệ thuật:+ Bài hát nói theo lối tự thuật, có hình thức tự do, đặc biệt là tự do về vần điệu-> giọng điệu sinh động vừa triết lí, vừa trữ tình vừa trào lộng+Sự kết hợp hài hòa giữa hệ thống từ ngữ Hán Việt với số lượng lớn từ ngữ Nôm, trong đó khá nhiều ngôn ngữ khẩu ngữ hàng ngàyBài tập nâng caoHát nói dôi khổ, 19 câu.Câu đầu gieo vần chân , thanh trắc, ứng đối với lưng- bộ.Hai câu : 2,3 gieo vần chân thanh bằng . Câu 4,5 gieo vần chân , thanh trắc.Có câu đối thuần chữ hán: Vũ trụ .sự. Đô môn niên.- Nội dung hấp dẫn: giọng điệu, số câu không ổn định, chuyển đổi vần bằng trắc luân phiên, sự biến hoá đa dạng, ngắt nhịp-> thể thơ hát nói một vị trí vinh dự trong văn học.THAÂN AÙI CHAØO CAÙC EM