Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 42: Đọc văn: Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân)

Nhieät lieät ñoùn chaøo caùc Thaày Coâ ñeán döï tieát hoïc Ngöõ vaên cuøng vôùi lôùp 11A5KiÓm tra bµi cò- Tình huống truyện là gì ? Truyện “Chữ người tử tù” đã thể hiện tình huống truyện độc đáo như thế nào?PhÇn tr¶ lêi cÇn ®¹tTình huống truyện : Là tình thế xảy ra trong truyện , nó là mối quan hệ đặc biệt giữa nhân vật này với nhân vật khác , giữa nhân vật với hoàn cảnh và môi trường sống . Từ đó nhân vật bộc lộ rõ tâm trạng , tính cách hay thân phận và góp phần thể hiện sâu sắc tư tưởng của tác phẩm . Tình huống truyện độc đáo trong truyện Chữ người tử tù là : - Nhà văn NT đã tạo nên tình thế vừa đối lập hoàn toàn vừa tương đồng hoà hợp trong mối quan hệ giữa các nhân vật : + Đối lập trên bình diện xã hội : Quản ngục và tử tù + Tương đồng trên bình diện nghệ thuật : Kẻ yêu thích chữ đẹp mong muốn được thưởng thức caí đẹp với người có tài viết chữ đẹp , sáng tạo ra cái đẹp. - Họ đã gặp nhau, đến được với nhau ngay trong chốn ngục tù nhơ bẩn .=> Như vậy tình huống độc đáo này chính là mối quan hệ đặc biệt éo le , đầy trớ trêu giữa những tâm hồn tri âm, tri kỉ. TiÕt 42/§äc v¨n ----------------------------------------------------------- Chöõ ngöôøi töû tuø( tiÕt 2 ) (nguyÔn tu©n)Giíi thiÖu bµi míi Cơ sở để tạo nên kịch tính của truyện ngắn CNTT chính là mong muốn có được chữ Huấn Cao để treo trong nhà của Viên Quản ngục. Từ đó ta thấy thú chơi chữ chính là sở nguyện của con người. Ở tiết 1 Thầy đã giới thiệu bằng lời cho các em về nghệ thuật thư pháp . Tiết này Thầy giới thiệu thêm cho các em những hình ảnh về môn nghệ thuật độc đáo và tinh tế này .Ngöôøi ngheä syõ saùng taïo Thö phaùpNgheä thuaät Thö phaùpCh÷ cÇn Ch÷ ®¹oCh÷ lécChöõ TaâmCuoán thö - Böùc trung ñöôøng Nếu định nghĩa "Nghệ sĩ - người đi tìm cái đẹp" thì có lẽ Nguyễn Tuân là một minh chứng tiêu biểu nhất.  Làm được điều đó Nguyễn Tuân đã luôn rất cẩn trọng trong việc tạo dựng tình huống truyện , xây dựng hình tượng nhân vật hay là phát huy những phương diện nghệ thuật .Ở tiết 1 Tôi và các em đã tìm hiểu xong tài năng xây dựng tình huống truyện độc đáo của Nguyễn Tuân qua t/p.  Theo tiến trình bài học ở tiết 2 này Tôi và các em tiếp tục khám phá vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Huấn Cao , tấm lòng biệt nhỡn liên tài của Quản ngục , Cảnh cho chữ xưa nay chưa từng có.- Nhà văn Nguyễn Tuân đã dành nhiều bút lực để tạo nên hình tượng độc đáo HC. Từ những lời nhận xét rất khách quan của Viên quản ngục đến những lời nói , cử chỉ , hành động cụ thể của nv HC em hãy chỉ ra những vẻ đẹp của nv này ? 2.VÎ ®Ñp ®éc ®¸o cña h×nh t­îng HuÊn CaoII. §äc – hiÓu v¨n b¶n1.T×nh huèng truyÖn ®éc ®¸oa. Tµi viÕt ch÷ ®Ñp - Tỉnh Sơn khen cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp.- Chữ Ông Huấn Cao đẹp lắm , vuông lắm- Có chữ ông Huấn mà treo là có một vật báu trên đời.- Quản ngục “ sở nguyện ” , khao khát có được chữ của Ông Huấn.- Tìm những chi tiết có trong tác phẩm nói về tài viết chữ đẹp của Huấn Cao?=> Huấn Cao mang vẻ đẹp của một nghệ sĩ tài hoa về thư pháp.b. KhÝ ph¸ch hiªn ngang Cùng những người đ/c lạnh lùng rỗ gông đánh thuỳnh một cái. Gọi quản ngục là “nhà ngươi”,”xưng Ta”, trả lời quản ngục bằng giọng khinh bạc đến điều; Tính ông vốn khoảnh. Cảnh chết chém ông chẳng sợ. Thản nhiên nhận rượu thịt từ quản ngục. => Huấn Cao mang vẻ đẹp của một trang anh hùng nghĩa liệt: Khí phách hiên ngang , khinh bạc đến điều.- Tìm những chi tiết có trong tác phẩm nói về khí phách hiên ngang của Huấn Cao?c. “Thiªn l­¬ng” trong s¸ng- Tìm những chi tiết có trong tác phẩm nói về “Thiên lương” trong sáng của Huấn Cao?Rất bận tâm khi nghĩ đến sự “tươm tất” của quản ngục Nhất sinh không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình viết chữ.Khi nghe và hiểu được sở nguyện của quản ngục thì lặng nghĩ , quyết định cho chữ quản ngục , nói những lời tâm huyết với quản ngục , khuyên quản ngục thay đổi chỗ ở để giữ cho thiên lương lành vững.=> Huấn Cao mang vẻ đẹp của người có “thiên lương” : Nhân cách trong sáng , cao cả .=> Huấn Cao hiện lên là một nhân vật hội tụ nhiều vẻ đẹp : “Không ham giàu sang, không thay đổi lúc nghèo hèn, không chịu khuất phục trước áp lực, đó chính là người chân chính vậy""Phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất, thử vi chi đại trượng phu”Oâng laø hieän thaân cuûa taøi – ñöùc veïn toaøn- Từ vẻ đẹp đó của Huấn Cao em hãy phát biểu quan niệm của Nguyễn Tuân về cái đẹp?=> Như vậy quan điểm của NT về cái đẹp là : Cái tài phải đi đôi với cái tâm . Cái đẹp và cái thiện không thể tách rời nhau.- Huaán Cao laø hieän thaân cuûa taøi – ñöùc veïn toaøn.Đó là hai mặt thống nhất của một nhân cách lớn3. Nh©n vËt Qu¶n ngôcAo ước có được chữ HC; Gọi HC là Ngài; Xưng hô với kẻ tử tù là : Xin lĩnh ý .Phẩm chất của Quản ngục : Say mê trân trọng cái tài, cái đẹp và nhân cách cao thượng của Huấn Cao .Có thái độ thực sự cầu thị ,sùng kính Huấn Cao, đứng trước thái độ cao ngạo , khinh mạn của Huấn Cao nhưng Quản ngục vẫn biệt đãi và đặc biệt cung kính.Ông bất chấp luật pháp và đảo lộn trật tự trong nhà tù.Chắp tay vái người tù và nghẹn ngào “kẻ mê muội này xin bái lĩnh”. Những phẩm chất đó khiến ông Huấn Cao cảm kích và coi Quản ngục như là “cái thuần khiết vào giữa một đống cặn bã”; “một thanh âm trong trẻo chen giữa vào một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn và xô bồ” và như “một tấm lòng trong thiên hạ”.- Nhân vật quản ngục đã thể hiện tình cảm và xưng hô như thế nào với Huấn Cao? - Từ đó cho thấy phẩm chất gì của quản ngục khiến Huấn Cao cảm kích và coi đó là “một tấm lòng trong thiên hạ” ?4. C¶nh cho ch÷C¶nh cho ch÷Người tù cổ đeo gông đang đậm tô nét chữtrên tấm lụa bạch. Viên quản ngục khúm núm , thầy thơ lạirun run.Trong trại giam , buồng tối chật hẹp , ẩm ướt , tường đầy mạng nhện , đất bừa bãi phân chuột, ánh sáng và khói toả từ bó đuốc tẩm dầu .Ngục quan cảm động vái người tù,nghẹn ngào : “kẻ mê muội này xin bái lĩnh”.- Em hãy chỉ ra những hình ảnh , chi tiết tiêu biểu trong cảnh cho chữ? Trong trại giam , buồng tối chật hẹp , ẩm ướt , tường đầy mạng nhện , đất bừa bãi phân chuột, ánh sáng và khói toả từ bó đuốc tẩm dầu .Người tù cổ đeo gông đang đậm tô nét chữ trên tấm lụa bạch. Viên quản ngục khúmnúm , thầy thơ lại run run.Việc cho chữ là một sáng tạo nghệ thuật lẽ ra phải diễn ra nơi thư phòng thì đây lại được diễn ra ngay trong nhà giam bẩn thỉu, tối tăm .Người nghệ sỹ sáng tạo cái đẹp lại là kẻ tử tù cổ đeogông, chân vướng xiềng đậm tô nét chữ.Trật tự kỉ cương trong nhà tù bị đảo ngược : Tù nhân trở thành người ban phát cái đẹp răn dạy ngục quan;Còn ngục quan thì khúm núm vái lạy tù nhân. Ngục quan cảm động vái người tù,nghẹn ngào : “kẻ mê muội này xin bái lĩnh”. C¶nh cho ch÷ x­a nay ch­a tõng cã-Từ những hình ảnh, chi tiết trên đây em hãy cho biết vì sao tác giả lại coi đây là “một cảnh tượng xưa nay chưa từng có” ? Như vậy giữa chốn lao tù tàn bạo không phải là những kẻ đại diện cho quyền lực thống trị làm chủ mà người tù làm chủ . Qua cảnh tượng này chủ đề của tác phẩm được thể hiện sâu sắc : Sự chiến thắng của ánh sáng với bóng tối ; của cái đẹp với cái xấu xa , của cái thiện với cái ác. Rút ra ý nghĩa nghệ thuật của cảnh cho chữ ? iii. Tæng kÕt bµi häcC¸c Em ®äc vµ häc theo phÇn Ghi nhí SGK trang 115 KiÕn thøc cÇn n¾m sau 2 tiÕt häcNh÷ng nÐt chung vÒ TiÓu sö, sù nghiÖp cña NguyÔn Tu©n.2. Nh÷ng nÐt chung vÒ v¨n b¶n “Ch÷ ng­êi tö tï” nh­ : XuÊt xø , Bè côc , Tãm t¾t , Chñ ®Ò.3. T×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o.4. VÎ ®Ñp ®éc ®¸o cña h×nh t­îngHuÊn Cao.Tµi hoa nghÖ sü.KhÝ ph¸ch hiªn ngang“Thiªn l­¬ng” trong s¸ng.5. Nh©n vËt Qu¶n ngôc – KÎ liªn tµi.6. C¶nh cho ch÷ x­a nay ch­a tõng cã.7. Tæng kÕt gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt.iv. LuyÖn tËp1. Thñ ph¸p ®èi lËpOai nghiêm kì vĩ của người tù.Khúm núm , run run của quản ngụcÁnh sáng củabó đuốc.Tối tăm chật hẹp của buồng giam.Vuông lụa trắng tinh , thoi mực thơm với những nét chữ vuông vắn. Buồng giam ẩm ướt,mạng nhện ,bừa bãi phân chuột,phân gián. T¸c dôngĐó là sự chiến thắng của ánh sáng với bóng tối ; của cái Đẹp với cái xấu xa , của cái thiện với cái ác.- Tác phẩm đã thể hiện những nét đặc sắc về nghệ thuật như thế nào? Tác dụng2. Bút pháp lãng mạn : Lý tưởng hoá nhân vật , khiến nhân vật hiện lên đẹp toàn mỹ , hoàn thiện.3. Ngôn ngữ tạo hình: Khiến người đọc như được xem những thước phim sống động về cảnh cho chữ trong nhà lao.4. Ngôn ngữ gợi không khí cổ xưa : Như đưa người đọc vào thế giới của chế độ xã hội phong kiến Việt Nam thế kỷ XVIII-XIX với những biểu hiện rất đặc trưng.DẶN DÒ C¸c Em vÒ nhµ häc bµi , so¹n tr­íc bµi : LuyÖn tËp c¸c thao t¸c lËp luËn so s¸nh , ph©n tÝch Baøi hoïc ñeán ñaây keát thuùc !Xin chaøo caùc Thaày , Coâ vaø caùc Em