Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 45: Đọc văn: Hạnh phúc của một tang gia (Trích Số đỏ - Vũ Trọng Phụng)

Tiết 45: Đọc văncủa một tang gia(Trích Số đỏ)Hạnh phúcVũ trọng phụngI. Tiểu dẫn:1. Tác giả:Vũ Trọng Phụng (1912 - 1939)- Cuộc đời:- Sự nghiệp:+ Quê Hưng Yên nhưng sinh và sống ở Hà Nội, chứng kiến sự chuyển mình của XH tư sản.Hiểu rõ bản chất XH -> căm ghét -> gửi gắm qua trang viết.+ Tiểu thuyết:Giông tố (1936) - Số đỏ (1936) -Vỡ đê (1936)+ Phóng sự:Cạm bẫy người (1933) - Kĩ nghệ lấy Tây (1934) - Cơm thầy cơm cô (1936).Bút lực dồi dào + tài năng và nghị lực => Đại biểu xuất sắc của dòng VH hiện thực+ Bệnh tật và nghèo khó -> sống chật vật bằng nghề viết.2. Tác phẩm- Đoạn trích:a. Tác phẩm:* Hoàn cảnh sáng tác:- Năm 1936- bắt đầu mặt trận dân chủ Đông Dương, chế độ kiểm duyệt sách báo nới lỏng, tạo điều kiện cho nhà văn công khai tố cáo XH thực dân. - Xã hội tư sản rầm rộ các phong trào Văn minh, Âu hoá, thể thao, vui vẻ- trẻ trung giẫm đạp lên các giá trị văn hoá, đạo đức truyền thống - “Số đỏ” được đăng lần đầu trên Hà Nội báo T10- 1936.* Tóm tắt cốt truyện:Xuân tóc đỏHạ lưu vỉa hèLưu manhVô họcTinh quáiPhó ĐoanVợ chồng Văn minh Cố HồngCố TổCố vấn báo gõ mõDoctorThi sĩNhà cải cách XHAnh hùng cứu quốcGiáo sư Tenis- Tác phẩm đã phơi bày và lên án gay gắt bản chất đồi bại, bịp bợm của XH tư sản thuộc địa đương thời trước công cuộc Văn minh- Âu hoá rởm hợm của bọn thực dân.- Nghệ thuật trào phúng bậc thầy.* Giá trị nội dung:* Đặc sắc nghệ thuật:“Số đỏ là cuốn tiểu thuyết có thể làm vinh dự cho mọi nền văn học.”( Nguyễn Khải)b. Đoạn trích:- Vị trí:	 Phần chính của chương XV có nhan đề:	“Hạnh phúc của một tang gia, Văn Minh nữa cũng nói vào- Một đám ma gương mẫu”- Màn hài kịch tiêu biểu, đặc sắc nhất của thiên truyện.Ii. Đọc hiểu văn bản:Xem trích đoạn Clip “Số đỏ”1. Đọc- tìm hiểu chung:Ii. Đọc hiểu văn bản: Cái chết của cụ cố tổ- kết quả của cuộc chữa chạy theo lý thuyết “nhiều thầy thối ma”.Đoạn1:Đoạn 2:Niềm sung sướng của đám con cháu trong gia đình trước cái chết của cụ cố tổ.Đoạn 3-4:Cảnh đưa tang- một đám ma gương mẫu, danh giá.Đoạn 5:Cảnh hạ huyệt- màn hài kịch đặc sắc.Nghệ thuật trào phúngb. Đặc sắc nghệ thuật:a. Tóm tắt nội dung theo từng đoạn đã được đánh số: * Mâu thuẫn trào phúng trong đoạn trích: - Xoay quanh cái chết và đám tang của cụ cố tổ. - Thể hiện ở các phương diện:	+/ Nhan đề chương truyện.	+/ Xây dựng chân dung nhân vật mang tính biếm hoạ.	+/ Tả- dựng cảnh.	2. Tìm hiểu chi tiết:2.1. Nhan đề đoạn trích: Vui mừng, sung sướngĐau buồn, thương tiếcMâu thuẫn, ngược đờiPhản ánh sự thật bi hài của gia đình đại bất hiếu => Giá trị mỉa mai, châm biếm, đả kích mạnh mẽ.Nhan đề kì lạ, giật gân => Gợi sự tò mò cho độc giả Hạnh phúc của một tang gia2.2 Chân dung đám con cháu trước cái chết của cụ cố tổ:a. Cụ cố Hồng- con trai trưởng:- Hút thuốc phiện và lảm nhảm 1 câu vô nghĩa: “Biết rồi, khổ lắm, nói mãi”. - Mơ màng đến lúc được mặc đồ xô gai, diễn trò cao niên để được thiên hạ trầm trồ khen ngợi.Bất hiếu, háo danh, ngu dốt.2.2 Chân dung đám con cháu trước cái chết của cụ cố tổ:b. Vợ chồng Văn Minh:* Văn Minh chồng- cháu đích tôn:+/ Lo lắng không biết xử trí thế nào với Xuân tóc đỏ về tội và ơn của hắn.- Phân vân, vò đầu rứt tóc, mang bộ mặt đăm đăm, chiêu chiêu, hợp với nhà có tang:+/ Lo đi mời luật sư để cái chúc thư chia gia tài đi vào thời kì thực hành. Vẻ mặt không che dấu được bản chất giả dối, bất nhân, vô đạo.Nỗi lo tìm kiếm lợi lộc cho bản thân và đối phó với tên lưu manh* Văn Minh vợ:- Sốt ruột vì mãi chưa được mặc đồ xô gai tân thời.- Sung sướng vì đây là dịp để lăng- xê các mốt tang phục của tiệm may Âu Hoá.c. Cô Tuyết:- Được dịp mặc bộ y phục Ngây thơ.- Mang vẻ mặt buồn lãng mạn rất đúng mốt.Vì chưa nhìn thấy người tình.-> Đám tang là nơi trình diễn thời trang và tìm kiếm niềm vui riêng.c. Cậu Tú Tân:- Sướng điên người lên vì có dịp dùng đến chiếc máy ảnh mới mua.d. Ông Phán mọc sừng:- Sung sướng vì được bố vợ rỉ tai sẽ chia thêm cho vài nghìn -> tự hào, vênh vang về đôi sừng vô hình.- Lên kế hoạch trả công và làm ăn tiếp với Xuân.-> Đám ma ông nội là nơi biểu diễn thú chơi thời thượng.-> Kẻ trục lợi vô liêm sỉTóm lại:- Tang gia tràn ngập niềm sung sướng, hạnh phúc. Tuy mỗi người một vẻ, một nguyên do nhưng đều có chung điểm bắt đầu từ cái chết của ông cụ già “đáng chết”. - Tác giả đã thành công trong việc dựng nên những chân dung biếm hoạ: kẻ khoe khoang- trưng diện, người mưu lợi- toan tính từ chính cái chết của người thân. Tự họ phơi bày bản chất bất nhân, vô đạo, vô liêm sỉ của mình.-> Giá trị phê phán, tố cáo mạnh mẽ trong ngòi bút trào phúng Vũ Trọng Phụng.