Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 53,54: Đọc văn: Chí Phèo (Nam Cao) - Phần 2: Tác phẩm

KIỂM TRA BÀI CŨHãy nêu những đề tài sáng tác chính của Nam Cao?ChÝ PhÌo Tiết 53 – 54: Đọc – Hiểu văn bản ( TiÕp theo ) PhÇn hai: T¸c phÈmNAM CAOI. Tìm hiểu chung:1.Hoàn cảnh ra đời, vị trí của tác phẩm2.Nhan đề tác phẩmII. Đọc – Hiểu văn bản:1.Đọc – Tóm tắt - Chú thích:2.Bố cục:3.Phân tích:3.1. Hình ảnh làng Vũ Đại - bức tranh thu nhỏ của làng thôn VN trước Cách mạng tháng Tám (1945)3.2.Hình tượng nhân vật Chí Phèo.3.3. Hình tượng nhân vật Bá Kiến.4. Tổng kết:NỘI DUNGI. t×m hiÓu chung1. Hoàn cảnh ra đời – vị trí của tác phẩm: - a. Hoàn cảnh ra đời: Trên bối cảnh chung 1940 – 1945, “Chí Phèo” (1941) là một hiện tượng đột xuất “bức tranh xung đột giai cấp quyết liệt”. - “Chí Phèo” – Nam Cao kế thừa truyền thống các nhà văn hiện thực lớp trước, giương cao ngọn đuốc của CNHT  phát triển cao nhất trong một hoàn cảnh đầy thử thách.- b. Vị trí: Kiệt tác văn học hiện đại Việt NamI. t×m hiÓu chung2. Nhan đề tác phẩm:Lóc ®Çu t¸c phÈm cã tªn: C¸i lß gạch cũ Sau đó NXB Đời Mới đổi tên: Đôi lứa xứng đôiNăm 1946 – Nam Cao đặt tªn truyÖn: ChÝ PhÌoViệc nhà văn đổi tên tác phẩm thể hiện ý thức trách nhiệm cao của người cầm bút.Ii. §äc - hiÓu v¨n b¶n1. Đọc – Tóm tắt – Chú thích: + Đọc: + Tóm tắt: CHÍ PHÈO BỊ BỎ RƠICHÍ PHÈO BỊ ĐI TÙ(QUÁ TRÌNH THA HÓA)CHÍ PHÈO - QUỶ DỮGẶP THỊ NỞTHÈM LƯƠNG THIỆN(QUÁ TRÌNH THỨC TỈNH)CHÍ PHÈO BỊ CỰ TUYỆTCHÍ PHÈO ĐÂM CHẾT BÁ KIẾN VÀ TỰ SÁTSƠ ĐỒ CUỘC ĐỜI CỦA CHÍ PHÈOIi. §äc - hiÓu v¨n b¶n2. Bố cục: 3 phần - Phần 2: Tiếp đến máu vẫn còn ứ ra: diễn biến câu chuyện về cuộc đời Chí Phèo. Phần 3: Còn lại: Kết thúc truyện.- Phần 1: Từ đầu đến cả làng Vũ Đại không ai biết: phần mở đầu truyện: giới thiệu nhân vật Chí Phèo.Ii. §äc - hiÓu v¨n b¶n3.1. Hình ảnh làng Vũ Đại: Bức tranh thu nhỏ của làng thôn VN trước Cách mạng tháng Tám ( 1945) Hình ảnh làng Vũ Đại 3. Phân tích: - Địa lí : ở vào thế “quần ngư tranh thực” - Thành phần cư dân : phức tạp, chia thành nhiều loại: + Vai vế bề trên : Bá Kiến, Tư Đạm, Đội Tảo, Bát Tùng + Cùng đinh tha hóa : Chí Phèo, Năm Thọ, Binh Chức. + Dân làng : người lao động hiền lành, an phận. - Quan hệ xã hội : + Thống trị > Bị lợi dụng làm tay sai...Ii. §äc - hiÓu v¨n b¶n1Trả thù.+ Hành động: Chửi, rạch mặt, hung dữ, điên cuồng. Lý Cường đã gây sự với Chí.+ Kẻ thù: Bá Kiến: thuyết phục  Chí: u mê  Tôi tớ cho Bá Kiến.2- Sau khi về làng Chí Phèo đến nhà Bá Kiến mấy lần? Mục đích, hành động, kết quả khi Chí đến nhà Bá Kiến ?+ Khi về làng: Chí Phèo trong quan hệ với gia đình Bá Kiến: Chí Phèo – tên côn đồ hung dữ, một tay “ anh chị” ngang ngược, liều mạng;... bộ mặt bản chất của xã hội thực dân pk trước 1945; “ người ăn thịt người”. ....Xin đi ở tù; gọt cạnh bàn lim; dọa “đâm chết dăm ba thằng”.Ngang tàng, liều lĩnh;+ Đòi nợ Đội Tảo  Bị cường hào lợi dụng làm tay sai tranh giành phe cánh, ức hiếp dân lành.Hiện tượng tha hóa của Chí Phèo có mang tính quy luật? Ii. §äc - hiÓu v¨n b¶n- Chí Phèo không phải là trường hợp tha hóa duy nhất! - Nam Cao nêu vấn đề: - Người nông dân lương thiện bị chà đạp về tinh thần và thể xác - Tố cáo các thế lực thống trị thực dân và phong kiến tay sai tước đi hình người và hồn người của những người nông dân nghèo khổ trước Cách mạng tháng Tám.Lập sơ đồ quá trình tha hóa của Chí PhèoChí PhèoNgười nông dân hiền lành, lương thiệnThằng lưu manhCon quỷ dữ của làng Vũ ĐạiIi. §äc - hiÓu v¨n b¶n+ Khi về làng: Chí Phèo trong quan hệ với Thị Nở: Thị Nở: Xấu Dở hơi Nghèo... Như ba mặt của một tòa tháp.- Nam Cao đã phá vỡ nguyên tắc đồng nhất khi xây dựng chân dung nhân vật đồng thời thể hiện tình yêu thương với nhân vật.Ii. §äc - hiÓu v¨n b¶n+ Khi về làng: Chí Phèo trong quan hệ với Thị Nở:- Cuộc gặp gỡ với Thị Nở ( cuộc tình và trận ốm)Tỉnh rượu... Tỉnh ngộ... Qua nhân vật Thị Nở - cặp đôi Chí Phèo – Thị Nở , Chí Phèo có cơ hội để thức tỉnh lương tâm!- Thức tỉnh phần người bấy lâu nay bị vùi lấp ở Chí Trạng thái tâm lý phức tạp... Chí Phèo xúc động “ mắt hình như ươn ướt” - Bát cháo hành: - Bình dị + Cứu đói. + Giải cảm. + Tiên dược + Cứu sống con người! - Khi Chí Phèo được Thị Nở chăm sóc: Bát cháo chứa đựng t/c chân thực của người cho, mà Chí Phèo không phải giật, cướp; chứa đựng tình người.Ii. §äc - hiÓu v¨n b¶n “Giá cứ thế này mãi thì thích nhỉ’’, " Cứ thế này" là thế nào? Là cứ được ăn cháo hành, được sống bên cạnh Thị Nở, được Thị Nở quan tâm chăm sóc, yêu thương, được làm nũng với thị ...được như thế thì " thích nhỉ" - tức là sung sướng, còn hạnh phúc nào bằng! “Hay mình sang ở với tớ một nhà cho vui” - tức là về sống chung một nhà, hình thành một mái ấm gia đình. Ii. §äc - hiÓu v¨n b¶n - Khát vọng lương thiện của Chí Phèo  Lời cầu hôn “ rất Chí Phèo”Nguyên nhân Bà cô Thị NởThị NởIi. §äc - hiÓu v¨n b¶n - Khi Chí Phèo bị Thị Nở từ chối tình yêu thương:- Chí Phèo hụt hẫng, khóc, tuyệt vọng, phẫn uất!- Chí Phèo thức tỉnh lương tâm; khát vọng  tuyệt vọng. Do bà cô thị đại diện cho định kiến khắt khe, tàn nhẫn của lối sống hủ tục, lạc hậu... Do thị Nở dở hơi, đần độnIi. §äc - hiÓu v¨n b¶n- Lần thứ 3 Chí Phèo đến nhà Bá Kiến Lần thứ 3 Chí Phèo đòi lương thiện  là thứ Bá Kiến cũng như giai cấp thống trị không có. Chí Phèo đâm chết Bá Kiến vì phẫn uất. Chí Phèo tự sát vì tuyệt vọng; đã chết trên ngưỡng cửa trở lại làm người.  Bi kịch đau đớn, sâu sắc! Chí Phèo không thể quay lại sống kiếp quỷ dữ.Chí Phèo đòi quyền làm người lương thiện:Thái độ: dõng dạc chỉ tay vào mặt Bá Kiến  nhận thức rõ kể thù; thấy được tình trạng bế tắc cùng đường của mình.Ii. §äc - hiÓu v¨n b¶n- Chí Phèo giết Bá Kiến là hành động tất yếu của người nông dân vùng dậy để trả thù. Đó là hành động lấy máu rửa thù, cái ác bị tiêu diệt  phản ánh sự khốc liệt trong đấu tranh giai cấp ở nông thôn trước Cách mạng.- Hành động Chí Phèo đâm chết Bá Kiến: Bản cáo trạng đanh thép đối với thế lực phong kiến tay sai tiêu diệt tận cùng quyền sống của người nông dân lương thiện. Chí Phèo chết  Lý Cường còn đó... Chí Phèo con lại xuất hiện NC bộc lộ sự thương xót với số phận đau khổ của người dân trong XH cũ...Ii. §äc - hiÓu v¨n b¶n3.2. Hình tượng nhân vật Bá Kiến:Bá KiếnQuỷ quyệt- Phương sách thống trị độc ác được đúc rút từ bốn đời làm nghề tổng lý...- Bản chất gian hùng của tên cường hào ác bá: Ghen tuông; làm cho đám đàn em sinh chuyện; gỡ gạc ti tiện với người đàn bà có chồng đi lính.Bá Kiến – đại diện cho bản chất chung của địa chủ cường hào, nhưng lại có nét riêng sinh động  chân dung điển hình  Qua việc truy đuổi đến cùng sự tàn độc của nhân vật  Thể hiện dũng khí của NC.Tàn bạo4. Tổng kết: 4.2. Nghệ thuật: 4.1. Nội dung: - T/g đồng cảm, xót thương với nỗi khổ của người nông dân trong xã hội cũ đồng thời khẳng định những phẩm chất lương thiện của họ Kết cấu truyện hiện đại Ngôn ngữ tự nhiên, chân thực.- Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình. 4.3. Ghi nhớ