Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 81: Tiếng Việt: Thao tác lập luận bác bỏ

Tiết 81 - Làm vănTHAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎI. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎII. CÁCH BÁC BỎIII. LUYỆN TẬPVí dụ:THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎCó người nói: “Đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy là không cần thiết”. Suy nghĩ đó hoàn toàn sai lầm. Đội mũ bảo hiểm giúp bảo vệ chính bản thân người đội mũ khi đi lại trên đường nếu chẳng may gặp phải tai nạn rủi ro. Các số liệu thống kê cũng cho thấy đội mũ bảo hiểm giúp giảm 30% thương vong do chấn thương sọ não trong các vụ tai nạn giao thông. Vì vậy việc đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy là việc làm hết sức cần thiết.I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎTHAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎI. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ1. Mục đích:2. Khái niệm:3. Yêu cầu:-> Phủ định những ý kiến chưa chính xác.Theo em, thế nào là thao tác lập luận bác bỏ?-> Thao tác lập luận bác bỏ là dùng lí lẽ và dẫn chứng đúng đắn, khoa học để chỉ rõ những sai lầm, lệch lạc, thiếu khoa học của một quan điểm, ý kiến nào đó.Để bác bỏ thành công, ta cần nắm vững những yêu cầu nào?Nắm chắc ý kiến chưa chính xác.Đưa ra các lí lẽ và bằng chứng thuyết phục. Thái độ thẳng thắn, cẩn trọng, đúng mực.THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎII. CÁCH BÁC BỎ:1. Phân tích ngữ liệu:Nhóm 1: Phân tích ngữ liệu 1Nhóm 2: Phân tích ngữ liệu 2Nhóm 3: Phân tích ngữ liệu 3Yêu cầu:Nội dung nào bị bác bỏ?Cách thức để bác bỏ nội dung đó?I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎNhóm 4: Nhận xét.THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎII. CÁCH BÁC BỎ:a. Ngữ liệu 1 :- Nội dung: - Cách thức bác bỏ: + So sánh với những thi sĩ nước ngoài có trí tưởng tượng kì dị tương tự trí tưởng tượng của Nguyễn Du: 1. Phân tích ngữ liệu:Bác bỏ ý kiến: “Nguyễn Du là con bệnh thần kinh”.+ Chỉ ra sự suy diễn vô căn cứ: Mắc bệnh (Mạn hứng, U cư)Khiếu ảo giác (Văn tế thập loại chúng sinh) Mấy bài thơ tả sự sợ hãi và sầu muộnQuyết đoán Nguyễn Du mắc chứng loạn thần kinh.“Có những thi sĩ Anh Cát Lợi, Na Uy, Đan Mạch thường sẵn thứ tưởng tượng kì dị, có khi quái dị ấy.”I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎTHAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎII. CÁCH BÁC BỎ:a. Ngữ liệu 1 :1. Phân tích ngữ liệu:=> Bác bỏ lập luận.+ Cách diễn đạt: phối hợp các loại câu để đoạn văn có sức thuyết phục: Câu phủ định: “Không thế đâu”. Câu cảm thán: “ đã là một sự quá bạo”.“ cái mà tác giả bảo là ảo giác, ta cho là tưởng tượng của nghệ sĩ”. Câu hỏi tu từ: Tác giả căn cứ vào đâu mà biết như vậy rằng Nguyễn Du mắc bệnh thần kinh ?”“ thì lối lập luận ấy có khoa học không?”I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎTHAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎII. CÁCH BÁC BỎ:b. Ngữ liệu 2 :- Nội dung: - Cách thức bác bỏ: + Trực tiếp phê phán : “Lời trách cứ này không có cơ sở nào cả”+ Phân tích bằng lí lẽ và dẫn chứng: + Tìm nguyên nhân của luận cứ sai lệch: “Sự bất tài của con người”1. Phân tích ngữ liệu:Lí lẽ: Họ chỉ biết những từ thông dụng và còn nghèo những từ An Nam hơn bất cứ người phụ nữ và nông dân An Nam nào.=> Bác bỏ luận cứ.Bác bỏ ý kiến: “Tiếng nước mình còn nghèo nàn” Dẫn chứng: Ngôn ngữ của Nguyễn Du. Chỉ dịch tác phẩm của Trung Quốc mà không viết 	 những tác phẩm tương tự + Cách diễn đạt: sử dụng nhiều câu nghi vấn “Ngôn ngữ của Nguyễn Du nghèo hay giàu”?“Vì sao người An Nam  không thể viết những tác phẩm tương tự?”.I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎTHAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎII. CÁCH BÁC BỎ:c. Ngữ liệu 3 :- Nội dung : - Cách thức bác bỏ: + So sánh tác hại của rượu và tác hại của thuốc lá: + Phân tích tác hại của những người hút thuốc lá gây ra: 1. Phân tích ngữ liệu:Bác bỏ ý kiến: “Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!”=> Bác bỏ luận điểm. Đầu độc, gây bệnh cho những người xung quanh. Làm nhiễm độc, suy yếu thai nhi. Nêu gương xấu cho con trẻ. Uống rượu thì chỉ người uống chịu. Hút thuốc thì những người ở gần người hút cũng hít phải luồng khói độc.+ Cách diễn đạt: phối hợp câu khẳng định và câu cảm thán: “Tội nghiệp thay những cái thai còn nằm trong bụng mẹ”“Hút thuốc thì những người gần anh cũng hít phải luồng khói độc ”I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎTHAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎII. CÁCH BÁC BỎ:2. Cách thức bác bỏ:THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎBÁC BỎ LUẬN ĐIỂMBÁC BỎ LUẬN CỨBÁC BỎ LẬP LUẬNNêu tác hại, chỉ ra nguyên nhân hoặc phân tích những khía cạnh sai lệch, thiếu chính xác của luận điểm, luận cứ, lập luận.I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎTHAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎIII. LUYỆN TẬP:1. Bài tập 1/ Trang 26:a) Ý kiến, quan điểm bác bỏ Nguyễn Đình Thi bác bỏ quan điểm chưa chính xác: “thơ là những lời đẹp”b) Cách bác bỏ và giọng văn: - Nguyễn Dữ bác bỏ ý nghĩ sai lệch: “cứng quá thì gãy”, “đổi cứng ra mềm”- Nguyễn Dữ: dùng lí lẽ và dẫn chứng để trực tiếp bác bỏ với giọng văn dứt khoát, chắc nịch. + Lí lẽ: “Kẻ sĩ chỉ lo không cứng cỏi được, còn gãy hay không là việc của trời”+ Dẫn chứng: Ngô Tử Văn cứng mà không gãy, hơn thế còn được phong thưởng.II. CÁCH BÁC BỎ:I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎTHAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎIII. LUYỆN TẬP:1. Bài tập 1/ Trang 26:- Nguyễn Đình Thi: dùng dẫn chứng để bác bỏ với giọng văn nhẹ nhàng, tế nhị. c) Kinh nghiệm:Khi bác bỏ cần lựa chọn mức độ bác bỏ và giọng văn phù hợp.+ Dẫn chứng: Thơ Hồ Xuân Hương.	 Thơ Nguyễn Du.	 Thơ Bô đơ le.	 Thơ kháng chiến chống Pháp.=> đều không dùng lời đẹp.THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎI. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎII. CÁCH BÁC BỎ1. Mục đích2. Khái niệm3. Yêu cầua. Bác bỏ luận điểmb. Bác bỏ luận cức. Bác bỏ lập luận1. Phân tích ngữ liệu2. Cách thức bác bỏTHAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎIII. LUYỆN TẬP:1. Bài tập 1/ Trang 26:2. Bài tập vận dụng: Bác bỏ ý kiến cho rằng: “Chống tiêu cực trong thi cử hiện nay là việc làm không cần thiết”.