Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 82,83: Đọc văn: Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử)

ĐÂY THÔN VĨ DẠHÀN MẶC TỬTiết 82 - 83:Tiểu dẫn1. Tác giảSinh năm (1912 – 1940) tên thật là Nguyễn Trọng Trí- Quê quán: Làng Lệ Mĩ – Đồng Hới – Quảng Bình- Xuất thân: Gia đình công giáo, viên chức nghèo - Con người:+ Tài năng nhưng đau thương, cô độc ©+ Ham sống và khát khao hòa nhập cuộc sống con người+ Là một nhà Thơ mới nổi tiếng với phong cách “độc đáo nhất” (Hoài Thanh)2. Tác phẩmIn trong tập “Thơ điên” →”Đau thương” (1938). Ban đầu có nhan đề là “Ở đây thôn Vĩ” ►b. Hoàn cảnh sáng tác: Gợi cảm hứng từ tấm bưu thiếp có in phong cảnh xứ Huế và lời hỏi han sức khỏe của Hoàng Cúc Bài thơ có nhiều cách hiểu khác nhau:+ Bài thơ tình tuyệt vọng của thi sĩ+ Bài thơ miêu tả vẻ đẹp xứ Huế mộng mơ+ Bài thơ là dòng hoài niệm về vẻ đẹp thiên nhiên, con người xứ Huế và tấm lòng khao khát yêu cuộc sống của thi nhân.c. Vài nét về thôn Vĩ Dạ ►Thôn Vĩ nằm ngoại ô thành phố Huế, bên bờ sông Hương Làng có những ngôi nhà xinh xắn ẩn hiện giữa những vườn cảnh, cây trái xum xuê, màu mỡ rất đẹp.a. Xuất Xứ:b. Hoàn cảnh sáng tác:II. Học văn bản:2. Phân tích văn bảnHình thứcNội dung- Câu hỏi tu từ mang sắc thái tự nhiên thân mật-Sáu thanh bằng liên tiếpCâu thơ vừa hỏi vừa nhắc,vừa trách móc và mời mọc, ân cần tha thiếtLời tự hỏi, bày tỏ nỗi lòng ao ước thầm kín của thi nhân Khơi dậy trong nhà thơ bao kỉ niệm sâu sắc, bao hình ảnh đẹp đẽ,đáng yêu về xứ Huế Câu 1: “Sao anh không về chơi thôn Vĩ” ?1. Đọca. Khổ thơ 1: Hai câu tiếp: ►Câu hỏi thảo luận: Trong thế giới hoài niệm của tác giả, thôn Vĩ hiện lên như thế nào qua những hình ảnh?- Hình ảnh thôn Vĩ hiện lên lúc bình minh qua điệp từ “nắng” rất ấn tượng hình ảnh “nắng mới lên”: là nắng đầu tiên của một ngày rất mới mẻ ấm áp. “ Nắng hàng cau” là nắng thanh tân, tinh khôi- Khu vườn thôn Vĩ: Tính từ “mướt” toát lên vẻ mượt mà, óng ả của vườn cây Biện pháp so sánh, miêu tả hình ảnh độc đáo “xanh như ngọc” → Gợi vẻ đẹp thanh khiết, cao sang. Màu sắc “xanh” → Gợi sự mát mẻ, trong lành Thôn Vĩ tràn đầy sức sống, vẻ đẹp tươi non, trong trẻoCâu hỏi: Qua bức tranh trên, em thấy con người thôn Vĩ hiện lên như thế nào?Câu 4: “Lá trúc che ngang mặt chữ điền”Lá trúc che ngang mặt chữ điềnKín đáo, tình tứPhúc hậu, đoan trangThanh mảnh, mềm mại, xinh xắnCâu thơ tạo hình→ Gợi cái thần thái giữa sự hài hòa của thiên nhiên với con ngườiThảo luận: Từ các hình ảnh đã phân tích trên, theo em nội dung chính của khổ thơ là gì?Khổ 1: Vẻ đẹp thiên nhiên con người xứ Huế và niềm hạnh phúc của thi nhânb. Khổ thơ 2: Gió theo lối gió, mây đường mâyDòng nước buồn thiu, hoa bắp layThuyền ai đậu bến sông trăng đóCó chở trăng về kịp tối nayCâu hỏi: Thiên nhiên ở hai câu đầu và hai câu sau được tác giả tái hiện vào thời điểm nào? Cảnh vật hiện lên ra sao? Cảnh vật: tả thực Thời gian: ban ngày + Gió theo lối gió + mây đường mây →Cách ngắt nhịp 4/3 và nghệ thuật tiểu đối gợi cảnh chia lìa + Dòng nước buồn thiu → Biện pháp nhân hóa, con sông trở thành một sinh thể có tâm trạng để giãi bày tâm tư của mình+ Hoa bắp lay → Từ “lay” gợi sự lay động nhẹ nhàng, đặt trong hoàn cảnh gợi sự hiu hắt thưa vắng. Ở hai câu thơ đầu Ở hai câu thơ sauCảnh vật: hư ảo Thời gian: ban đêm với những hình ảnh quen thuộc trong văn học cổ, có ý nghĩa tượng trưng+ Trăng: tượng trưng cho tình yêu, hạnh phúc.+ Dòng sông: Ngập tràn ánh trăng →lung linh, mờ ảo.+ Con thuyền: Nằm đơn côi trên bến trăng+ Bến: Bến bờ hạnh phúcBuồn bã và khắc khoải, chờ đợi, hoài nghi (qua từ phíếm chỉ và câu hỏi tu từ)Khổ 2: “Gió theo lối gió, mây đường mây Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay Thuyền ai đậu bến sông trăng đó Có chở trăng về kịp tối nay”Qua việc phân tích trên, em hãy đặt nhan đề nội dung cho khổ 2?Cảnh sông nước mây trời xứ Huế và dự cảm hạnh phúc chia liC. Khổ 3: Câu đầu: Mơ khách đường xa, khách đường xaMơ tưởngCon người: →Thôn Vĩ Nhà thơ Câu hai: Áo em trắng quá nhìn không raCon người xứ Huế (hoặc em gái xứ Huế)Ngôn từ cực tả “sắc trắng”Nhòe dần, tan loãng trong khói sươngGợi sự xa cách→ giai nhân chỉ là ảo ảnhHai câu thơ trên tái hiện thế giới mộng tưởng trong tâm trí nhà thơNhịp thơ 4/3 → giọng thơ gấp gáp khắc khoải và điệp cụm từ gợi sự hướng vọng của thi nhân tới người mình mơ tưởng Hai câu thơ sau: ►Trước cảnh vật con người xa xôi hư ảo, thi sĩ có tâm trạng gì? Ở đây: Từ xác định mơ hồ (Quy Nhơn? Vĩ Dạ?) Sương khói mờ nhân ảnh: mù mịt, mờ ảo, không rõ nétCảnh vật, con người mơ hồ Câu hỏi tu từ và điệp đại từ phiếm chỉ “ai” → gợi tâm trạng xót xa, khao khát yêu thương và hòa nhập cuộc sống của thi sĩVậy hai câu thơ sau là thế giới thực tại của nhà thơ 3. CỦNG CỐ:a. Nội dung:Tình yêu thiên nhiên con người xứ Huế và lòng ham sống khát khao được hòa nhập với cuộc sống của tác giảThương cảm cho người nghệ sĩ tài hoa mà bạc phậnHọc được nghị lực sống trong cuộc đời từ thi nhânHọc xong bài thơ em hiểu thêm gì về con người và tài năng nghệ thuật của tác giả?b. Nghệ thuật: Dạng liên kết vừa đứt đoạn vừa nhất quán theo diễn biến tâm trạng của thi nhân, “cái vi mạch ngầm của tác phẩm”Từ ngữ - hình ảnh gợi cảm Ngôn ngữ thơ trong sáng đa nghĩa Âm điệu, nhịp điệu êm ái, tha thiết chứa chất nỗi buồn Sử dụng thành công các biện pháp tu từTrong các tập thơ sau, tập thơ nào không phải của Hàn Mạc Tử:	a. Gái quê 	b. Chân quê 	c. Quần tiên hội d. Thanh thượng khí III. LUYỆN TẬP:2. Nội dung nào sau đây không có trong bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ”:Tình cảm đối với thiên nhiên con người xứ HuếNỗi buồn mang dự cảm về hạnh phúc chia xaNỗi buồn sâu kín của một người phải xa cuộc sống đẹp đẽTâm sự của một chàng trai trẻ tài hoa nhưng thất tình3. Khi học xong Trung học ở Huế, ông làm: Sở đạc điền Bình Định 	b. Sở đạc điền Quy Nhơn 	c. Sở đạc điền Phú yên	d. Sở đạc điền Quảng Nam4. Bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” thuộc tập thơ nào sau đây:	a. Đau thương 	 	b. Gái quê 	c. Mật đắng 	 d Máu cuồng điênBạn hãy cho biêt ý nghĩa nhan đề “ Đây thôn Vĩ Dạ “ là gì? Ý nghĩa nhan đề: Là một lời giới thiệu về vẻ đẹp thiên nhiên và con người xứ HuếIV. Giải tríHãy nghe và cho biết bài hát này tên là gì? Bài hát viết về nhân vật nào?Chiếc gường Hàn đã nằm vật vã với những cơn đau, làm thơ và trút hơi thở cuối cùng ngày 11-11-1940 (tuổi 28). Nơi mộ Hàn Mặc Tử được chôn cất đầu tiên tại Quy Hòa. MỘ CỦA HÀN MẶC TỬ Ở QUY NHƠN◄◄◄Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên Vườn ai mướt quá xanh như ngọc◄◄HOÀNG CÚCỞ đây sương khói mờ nhân ảnh Ai biết tình ai có đậm đà?◄