Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 85: Đọc văn: Chiều tối (Hồ Chí Minh) - Trường THPT Bán Công

 Tr­êng THPT B¸n c«ng Nga S¬n -Thanh Ho¸Gi¸o viªn thùc hiƯn : NguyƠn ThÞ Mai Nga S¬n, th¸ng 2, n¨m 2009Tiết 85Đọc văn Chiều tối (Mộ) - Hồ Chí Minh I. TiĨu dÉn:1. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c cđa bµi th¬. -Bµi th¬ ®­ỵc s¸ng t¸c vµo mïa thu n¨m 1942 trong mét lÇn chuyĨn lao cđa Hå ChÝ Minh tõ nhµ lao TÜnh T©y ®Õn Thiªn B¶o.- ChiỊu tèi lµ bµi thø 31 cđa tËp th¬ "NhËt kÝ trong tï".2. ThĨ th¬: ThÊt ng«n tø tuyƯt ®­êng luËtChiỊu tèi Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ, Cô vân mạn mạn độ thiên không; Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc, Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;Cô em xóm núi xay ngô tối,Xay hết, lò than đã rực hồng.MộCHIỀU TỐIII. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢNII. ®äc - hiĨu v¨n b¶n:1. NhËn xÐt b¶n dÞch th¬:§©y lµ b¶n dÞch kh¸ tèt cđa dÞch gi¶ Nam Tr©n nh­ng ®«i chç ch­a truyỊn ®¹t ®Çy ®đ ý hay trong nguyªn t¸c. + C©u 2: Ng­êi dÞch bá sãt ch÷ "c«" ®¸nh mÊt linh hån cđa "M©y". Hai ch÷ "m¹n m¹n" dÞch lµ "tr«i nhĐ" Ch­a s¸t víi ý nghÜa: chËm ch¹p, uĨ o¶i.+ C©u 3: -Trong nguyªn t¸c kh«ng cã ch÷ “tèi”,ng­êi dÞch thªm ch÷ "tèi" lµm cho ý th¬ bÞ lé.- Ch÷ “thiÕu n÷" dÞch lµ "c« em" kh«ng hỵp víi phong c¸ch th¬ cđa B¸c.ChiỊu tèiI. TiĨu dÉn:2. Bøc tranh chiỊu tèi:- §­ỵc gỵi tõ hai nguån c¶m høng:+ C¶m høng tr­íc thiªn nhiªn.+ C¶m høng tr­íc c¶nh sinh ho¹t cđa con ng­êi - Bøc tranh ®­ỵc më ra:+ Trong thêi gian: ChiỊu muén, ngµy tµn.+ Trong thêi gian: Rõng nĩi n¬i dÊt kh¸ch.a/ Bøc tranh thiªn nhiªn:* H×nh ¶nh:+ QuyƯn ®iĨu (Chim mái mƯt) -> t×m chèn ngđ. + C« v©n (M©y c« ®¬n) -> tr«i chËm chËm.Thi liƯu quen thuéc, cỉ ®iĨn gỵi kh«ng gian kho¸ng ®¹t, v¾ng lỈng, bao la. Chim vµ m©y kh«ng ®øng im mµ vËn ®éng ®ang ®i t×m sù sèng( Sù vËn ®éng cã ®Þnh h­íng nh­ muèn tho¸t khái nçi c« ®¬n. §iỊu ®ã kh¸c víi th¬ x­a)* Bĩt ph¸p miªu t¶: ChÊm ph¸ (Cỉ ®iĨn).Bøc tranh chiỊu tèi ®Đp - buån mµ kh«ng thª l­¬ng, ­íc lƯ mµ vÉn thùc ( nÐt míi)* T©m tr¹ng cđa chđ thĨ tr÷ t×nh:- Yªu thiªn nhiªn. - T©m hån tinh tÕ, nh¹y c¶m => §©y chÝnh lµ t×nh c¶m lín lao cđa B¸c. - C« ®¬n, mƯt mái, ®­ỵm buån -> §©y lµ nçi niỊm riªng cđa B¸c. b/ Bøc tranh sinh ho¹t: * H×nh ¶nh.+ ThiÕu n÷ xay ng« (h×nh ¶nh trung t©m cđa bøc tranh) -> Gỵi vỴ ®Đp khoỴ kho¾n, trỴ trung, sèng ®éng.+ Lß than rùc hång -> Êm nãng sù sèng vµ ¸nh s¸ng.+ Ch÷ “hång": - Nh·n tù n»m ë cuèi bµi, ®iĨm s¸ng cđa bµi th¬.- DiƠn t¶ b­íc ®i cđa thêi gian tõ chiỊu ®Õn tèi.Lµm rùc s¸ng cđa kh«ng gian chiỊu tèi, xua ®i bao mƯt mái, c« ®¬n, xua ®i bãng tèi.- Lµm bõng s¸ng c¶ bµi th¬.=> Bøc tranh sinh ho¹t Êm nãng sù sèng, trµn ®Çy ¸nh s¸ng.* T©m tr¹ng chđ thĨ tr÷ t×nh:+ Vui víi c¶nh sinh ho¹t ®êi th­êng-> T×nh yªu cuéc sèng. + Quªn mái mƯt c« ®¬n, chia sỴ quan t©m ®Õn ng­êi kh¸c" B¸c lÊy c¸i vui cđa cuéc ®êi ®Ĩ ®¸nh b¹t mäi ®au th­¬ng" (ChÕ Lan Viªn).* H×nh t­ỵng th¬ cã sù vËn ®éng tù nhiªn:+ Tõ tèi ®Õn s¸ng.+ Tõ buån sang vui.+ Tõ c« ®¬n ®Õn Êm nãng sù sèng.* T©m tr¹ng cđa chđ thĨ tr÷ t×nh cịng vËn ®éng tù nhiªn - Tõ mái mƯt c« ®¬n -> vui, tin t­ëng vµo cuéc sèng. - Vui buån cđa B¸c g¾n víi vui buån cđa cuéc sèng.H×nh t­ỵng th¬, t­ t­ëng, t×nh c¶m th¬ g¾n bã víi nhau vµ lu«n h­íng tíi ¸nh s¸ng vµ sù sèng. §©y lµ ®Ỉc ®iĨm cđa th¬ B¸c.C©u hái th¶o luËn:C©u 1: Hoµng Trung Th«ng cho r»ng: “ Hå ChÝ Minh rÊt §­êng mµ kh«ng §­êng mét chĩt nµo”. Em hiĨu ý kiÕn trªn nh­ thÕ nµo?C©u 2: Hoµng Trung Th«ng nhËn xÐt: “VÇn th¬ cđa B¸c vÇn th¬ thÐp Mµ vÉn mªnh m«ng b¸t ng¸t t×nh” Bµi th¬ ®· thĨ hiƯn ®iªï ®ã nh­ thÕ nµo?C©u 3: Hoµi Thanh nãi: “Häc th¬ B¸c lµ häc c¸i ®¹o lµm ng­êi cđa B¸c”. Em ®· häc ®­ỵc nh÷ng g× ë ®¹o lµm ng­êi cđa B¸c?III. tỉng kÕt:-Bµi th¬ võa mang vỴ ®Đp cỉ ®iĨn võa mang vỴ ®Đp hiƯn ®¹i.-Bµi th¬ cã sù kÕt hỵp nhuÇn nhuyƠn gi÷a ch¸t thÐp vµ chÊt t×nh,gi÷a tinh thÇn chiÕn sÜ vµ t©m hån nghƯ sÜ.- Bµi th¬ cho ta nh÷ng bµi häc vỊ ®¹o lµm ng­êi:+GÇn gịi th©n thiƯn víi thiªn nhiªn.+Tr©n träng gi¸ trÞ sù sèng.+Cã nghÞ lùc ®Ĩ v­ỵt qua nh÷ng khã kh¨n.ChiỊu tèiI. TiĨu dÉn:II. ®äc - hiĨu v¨n b¶n:"Yªu B¸c lßng ta trong s¸ng h¬n"