Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 85: Đọc văn: Chiều tối (Mộ - Hồ Chí Minh)

Kính chào quý thầy cô về dự giờ thăm lớp 11a3 !Tiết 85 giảng văn Hồ Chí MinhCHIỀU TỐI (Mộ)I/ Tìm hiểu chung1.Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác: - “Chiều tối” là bài thứ 31 trong tập thơ “Nhật ký trong tù”1.Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác:- Cảm hứng được gợi lên trên đường chuyển lao của HCM từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo cuối thu 1942. 2. Đề tài:- Viết về cảnh thiên nhiên và cuộc sống bình dị của con người, qua đó Bác gởi gắm tình yêu thương bao la đối với mọi sự sống chân chính ở trên đời.3.So sánh nguyên tác-bản dịch thơ Phiên âm:Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,Cô vân mạn mạn độ thiên không;Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng. Dịch thơChim mỏi về rừng tìm chốn ngủ, Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;Cô em xóm núi xay ngô tối, Xay hết, lò than đã rực hồng.bản dịch thơ có đôi chỗ chưa phù hợp khiến cho sự sáng tạo độc đáo của tác giả bị bộc lộ bằng ngôn từ4.Bố cục: 2 phần: 2 câu đầu:bức tranh thiên nhiên 2 câu sau:bức tranh cuộc sốngII/ Đọc- hiểu văn bản1. Bức tranh thiên nhiên buổi chiều tối:Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủChòm mây trôi nhẹ giữa tầng không -Điểm nhìn: bầu trời - Hình ảnh: cánh chim chòm mâyNhững hình ảnh quen thuộc trong thơ cổ điển và thơ Đường +cánh chim mỏi : +chòm mây cô độc:cảm nhận được cả trạng thái bên trong->có sự tương đồng giữa ngoại cảnh và tâm cảnh Với nghệ thuật ước lệ, Bác đã tạo nên bức tranh thiên nhiên chiều tối rộng lớn, buồn vắng,âm u phù hợp vớitâm trạng tù nhân xa xứ. Ẩn sau đó là một tâm hồn yêu t/nhiên,ý chí phi thường vượt lên mọi hoàn cảnh .2.Bức tranh cuộc sống: Cô em xóm núi xay ngô tối Xay hết lò than đã rực hồng.- Điểm nhìn: mặt đất- Hình ảnh: + cô gái xay ngô -> con người xuất hiện trong tư thế làm chủ, hăng say lao động đến quên cả thời gian -> tạo nét trẻ trung, khỏe khoắn. Cụm từ: “ma bao túc, bao túc ma...” > Điệp ngữ liên hoàn + đảo từ :diễn tả vòng quay liên tục của cối xay -> bước chuyển mình của thời gian từ chiều -> tối +Lò than hồng: .Xua bóng tối,đem lại ásáng,hơi ấm cho cảnh vật . Làm ấm lòng, vơi đi nỗi cô đơn của Bác .Tạo niềm vui về cảnh sum họp đầm ấm của con người và sự lạc quan cách mạng trong tâm hồn của Bác2 câu thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn người tù, người chiến sĩ: tìm thấy niềm vui trong c/s bình dị,quan tâm đến người dân mà quên đi nỗi đau và hoàn cảnh khắc nghiệt của riêng mình.- Nhãn tự: “hồng” giàu sức gợi-> làm bừng sáng cả bài thơ.III/ Tổng kết:1.Nội dung:Bài thơ cho thấy tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, ý chí, nghị lực phi thường vượt lên mọi hoàn cảnh khắc nghiệt của Bác,đồng thời thể hiện được vẻ đẹp của một tù nhân - chiến sĩ luôn “Nâng niu tất cả chỉ quên mình”2.Nghệ thuật:- Bút pháp trữ tình tinh tế - Kết hợp hài hòa giữa 2 yếu tố: cổ điển và hiệnđại+ Màu sắc cổ điển:. Bức tranh thiên nhiên rộng lớn được tạo ra bằng bút pháp ước lệ tương trưng, “dùng điểm vẽ diện”, tả cảnh ngụ tình.+ Tinh thần hiện đại:.Thơ có sự vận động của thời gian, cảnh vật và tâm trạng..Hình tượng thơ có sự vận động theo hướng á. sáng và sự sống..Con người là chủ thể, là trung tâm của bức tranh, của bài thơ.