Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 85: Đọc văn: Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử)

ĐÂY THÔN VĨ DẠ (HÀN MẶC TỬ)Tiết 85, văn họcGV: Phạm Công Nông – THPT Thới BìnhMỤC TIÊU BÀI HỌCCảm nhận bài thơ là bức tranh phong cảnh và cũng là tâm cảnh, thể hiện nỗi buồn cô đơn, xa xăm vô vọng. Hơn thế, đó là tấm lòng tha thiết của nhà thơ với thiên nhiên cuộc sống và con người.Nhận biết sự vận động của tứ thơ, của tâm trạng trữ tình và bút pháp tài hoa của một nhà thơ mới.I.GIỚI THIỆU CHUNG1.VÀI NÉT VỀ TÁC GIẢHàn Mặc Tử - một cuộc đời thơ bất hạnh, chịu nhiều đau thương, bệnh tật, trắc trở tình duyên, phải sống cách li tuyệt giao với mọi người.Từ giã cõi đời trong khi tuổi còn rất trẻ.Tên thật là Nguyễn Trọng Trí (1912-1940)Sinh ra bên bờ sông Nhật Lệ -Đồng Hới - Quảng Bình.Bút danh: Lệ Thanh, Phong Trần, Hàn Mặc Tử.Thế giới thi ca của Hàn Mặc Tử không bình yên, đầy kinh dị.?Em nào có thể trình bày những nét tiêu biểu về cuộc đời nhà thơ Hàn Mặc Tử?2.NHỮNG TÁC PHẨM TIÊU BIỂUThơ “Gái quê”-1936, “Đau thương”-1938, “Xuân như ý”, “Thượng thanh khí”-1939Kịch thơ: “Duyên kì ngộ”, “Quần tiên hội”Thơ văn xuôi: “Chơi giữa mùa trăng”-1940Em nÀo có thể nêu những sáng tác tiêu biểu của Hàn Mặc Tử?Hàn Mạc Tử là một nhà thơ có sức sáng tạo dồi dào mãnh liệt. Là một trong những cây bút tiêu biểu của phong trào thơ mới 1930 – 19453.XUẤT XỨ VÀ HOÀN CẢNH SÁNG TÁC“Đây Thôn Vĩ Dạ” nằm trong tập thơ “Đau Thương”-1938.Bài thơ được gợi lên từ mối tình đơn phương của Hàn Mặc Tử với cô gái tên Hoàng Cúc, quê ở Thôn Vĩ-Huế.Sáng tác trong thời thời gian nhà thơ mắc bệnh phong cùi, nằm ở bệnh viện Quy Hoà-Quy Nhơn.Nêu xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của bài thơ “Đây thôn vĩ dạ”.II. ĐỌC VÀ CẢM NHẬN BÀI THƠBài thơ là bức tranh phong cảnh tuyệt đẹp của xứ Huế mộng mơ, cụ thể là:Cảnh vườn tược và con người thôn Vĩ.Cảnh sông nước mây trời xứ Huế.Hình ảnh người thiếu nữ Huế và tâm trạng tình yêu của nhà thơ.Học sinh đọc bài thơ, đọc giọng truyền cảm, nêu cảm nhận chung về bài thơ.?Cảnh vườn tược và con người xứ Huế được nhà thơ khắc hoạ như thế nào ở khổ thơ đầu?1. Cảnh vườn tược và con người thôn Vĩ.Câu thơ mở đầu có hình thức là câu gì? Câu thơ ấy có ý nghĩa gì?Câu thơ mở đầu:“Sao anh không về chơi thôn Vĩ?”Là một câu hỏi tu từ, vừa hàm ý trách móc nhẹ nhàng, vừa nối tiếc dịu dàng.Là một lời mời ân cần tha thiết của con người thôn vĩ.Câu thơ gợi biết bao kỉ niệm về thôn Vĩ.Chính câu hỏi tu từ ấy là hiện lên biết bao kỉ niệm về thô Vĩ, trước hết là cảnh vườn tược thôn Vĩ hiện ra rất đẹp.“Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên,Vườn ai mướt quá xanh như ngọc”.Phân tích vẻ đẹp của thôn Vĩ Dạ qua hai câu thơ trên.Cảnh vật tắm mình trong ánh bình minh, mang một vẻ đẹp tinh khôi diệu dàng và rất Huế.Ẩn sau khóm trúc là hình ảnh con người hiện lên thật duyên dáng, dịu dàng, hiền hoà, phúc hậu.Lá trúc là hình ảnh mảnh mai thanh tú.“Mặt chữ điền” thể hiện vẻ đẹp hiền hoà phúc hậu của con người xứ Huế.Trong bức tranh thiên nhiên tươi đẹp ấy, hình ảnh con người hiện lên như thế nào??Như vậy ở khổ thơ thứ nhất bộc lộ tình cảm gì của Hàn Mặt Tử đối với thôn Vĩ qua cách nhìn con người và cảnh vật?Ở khổ thơ thứ nhất Hàn Mặc Tử bộc lộ tình cảm trân trọng thiết tha của tác giả đối với thôn Vĩ, thể hiện qua cách nhìn con người và cảnh vật.Con người thì hiền hoà, phúc hậu, duyên dáng, đáng yêu.Cảnh vật thì tươi đẹp tràn đầy sức sống.Học sinh tìm hiểu sang khổ thơ thứ 2, Trong khổ thơ này nhà thơ đã khắc hoạ phong cảnh xứ Huế như htế nào? Đó là cảnh gì?“Gío theo lối gió, mây đường mây,Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay.Thuyền ai đậu bến sông trăng đó,Có chở trăng về kịp tối nay?”2.Cảnh sông, nước, mây trời xứ HuếGió theo lối gió, mây đường mây, dòng sông Hương thì trôi lửng lờ.Giọng thơ nhẹ nhàng khoan thaiTất cả gợi lên nỗi buồn xa vắng, cảnh vật mang một tâm trạng chia li cách biệt.Con người mang một nỗi niềm băn khoăn khó tả:“Thuyền ai đậu bến sông trăng đó,Có chở trăng về kịp tối nay?”Hai câu thơ là câu hỏi tu từ, kết hợp với đại từ phiếm chỉ. Thể hiện một nỗi niềm mong chờ, một niềm hy vọng tha thiết, một nỗi buồn man mác trong lòng, đồng thời thể hiện niềm khát khao được giao duyên.=>Hai câu thơ bộc lộ một tình yêu thầm kín, thiết thaKhổ thơ thứ hai đã phác hoạ đúng cái hồn và vẻ đẹp huyền ảo, nhịp điệu khoan thai của xứ Huế, gợi một vtình yêu dịu dàng kín đáo.Học sinh tìm hiểu tiếp khổ thơ thứ 3, bức tranh và tâm trạng của nhà thơ trong khổ thơ thứ 3 được thể hiện như thế nào?3.Hình ảnh người thiếu nữ Huế và tâm trạng tình yêu của nhà thơ.“Mơ khách đường xa, khách đường xa,Áo em trắng quá nhìn không ra.Ở đây sương khói mờ nhân ảnh,Ai biết tình ai có đậm đà.”Hình ảnh khách đường xa và tâm tưởng của nhà thơ lúc này như thế nào?Điệp ngữ “kách đường xa” là hình ảnh người con gái Huế. Hình ảnh ấy hiện lên trong mộng tưởng của nhà thơ. Đó cũng là khát vọng được gặp gỡ, yêu thương.Hình ảnh ấy dường như tan loãng trong khói sương của xứ Huế, chỉ thấy lung linh vẻ đẹp mờ nhân ảnh.Hai câu thơ cuối bộc lộ tâm trạng gì của hàn mặc Tử?Câu hỏi tu từ kết hợp với đại từ phiếm chỉCực tả nỗi niềm băn khoăn và nỗi buồn sâu lắng trong lòng nhà thơ.Nỗi niềm ấy chính là tình yêu đơn phương xa cách, khó mong sum hợp.Câu thơ cuối cũng thể hiện khát vọng yêu thương, nhưng chất chứa sự vô vọng trong lòng hàn Mặc Tử.CỦNG CỐ DẶN DÒBa khổ thơ là ba hình ảnh khác nhau nhưng có sự gắn bó ràng buộc bởi tâm trạng của nhà thơ, tạo thành một mạch cảm xúc thống nhất.Đây thôn Vĩ dạ là bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp về xứ Huế, nhưng trong bức tranh ấy là tâm trạng của Hàn Mặc Tử. Đó là tình quê, tình yêu thầm kín, nỗi buồn xót xa.Qua bài thơ này cho chúng ta cảm nhận được điều gì về hồn thơ Hàn Mặc Tử?Học sinh về nhà làm các công việc sau:Học thuộc lòng bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ”, hiểu và phân tích được nội dung nghệ thuật của tác phẩm.Chuẩn bị bài tiếp theo, yêu cầu đọc trước và trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa (phần hướng dẫn học bài).TẠM BIỆT CÁC EM, CHÚC CÁC EM CÓ MỘT NGÀY HỌC TẬP TỐT VÀ VUI VẺ, HẸN GẶP LẠI !