Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 57: Chỉ từ

Chào mừngquý thầy cô và các em học sinh 1. Thế nào là số từ? Đặt một câu có chứa số từ? 2. Thế nào là lượng từ? Đặt một câu có chứa lượng từ? Kiểm tra bài cũ1. Số từ là những từ chỉ số lượng hoặc thứ tự của sự vậtNếu chỉ số lượng số từ đứng trước danh từ.Nếu chỉ thứ tự, số từ đứng sau danh từ.2. Lượng từ là những từ chỉ lượng ít nhiều của sự vật.Lượng từ được chia làm 2 nhóm:+ Nhóm 1: chỉ lượng tổng thể+ Nhóm 2: chì lượng tập hợp hay phân phốiTiết 57:CHỈ TỪI. Chỉ từ là gì?1. Xét ví dụTiết 57: CHỈ TỪVd1: Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi đến nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.	Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng[ Em bé thông minh]Cho biết các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho những từ nào?Vd1: Các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho các từ:Ông vua nọ, viên quan ấyLàng kia, nhà nọI. CHỈ TỪ LÀ GÌ?1. Xét ví dụÔng vua nọViên quan ấy cha con nhà nọVd1: Các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho các từ:Ông vua nọ, viên quan ấyLàng kia, nhà nọ A 	 BÔng vua Ông vua nọViên quan Viên quan ấyLàng Làng kiaNhà Nhà nọ-> Từ, thiếu -> Cụm từ, tính xác định xác định cụ 	 thể , rõ ràng I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?1. Xét ví dụ- Các từ “nọ, ấy, kia” xác định vị trí của sự vật trong không gian Em hãy tìm những chỉ từ thích hợp để trả lời cho câu hỏi “Em thích lẵng hoa nào?”này, kia, đấy, đó, ấy,(Nhằm tách biệt sự vật này với sự vật khác)VD3: Hồi ấy, ởThanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ.[Sự tích Hồ Gươm]  I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?1. Xét ví dụ- Vd1: Các từ “nọ, ấy, kia” xác định vị trí của sự vật trong không gianCác từ “ấy, nọ” trong những câu sau có gì giống và khác với những trường hợp đã phân tích?Vd3:Hồi ấy đêm nọ+ Giống : Đứng sau DT, làm rõ nghĩa cho DTCùng xác định vị trí của sự vật+ Khác : Vd1: Xác định vị trí của sự vật trong không gianVd3: Xác định vị trí của sự vật trong thời gianVd 3: Các từ “ấy, nọ” xác định vị trí của sự vật trong thời gian Chỉ từChỉ từ là gì?2. Ghi nhớ (SGK)Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU1. Xét ví dụÔng vua nọ	Viên quan ấyLàng kia	Nhà nọHồi ấy	Đêm nọDTPSDTPSDTPSDTPSQuan sát các cụm danh từvà cho biết chỉ từ đảm nhiệm chức vụ gì?a. VD1: Ông vua nọ, viên quan ấy, làng kia, nhà nọ, Hồi ấy, đêm nọ. 	Chỉ từ làm phụ ngữ trong cụm danh từ DTDTPSPSVD 2a. Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.Đó là một điều chắc chắn[Hồ Chí Minh]Tìm chỉ từ trong các câu dưới đây. VD 2b. Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày tết làm bánh chưng, bánh giầy.[Bánh chưng, bánh giầy]II. Hoạt động của chỉ từ trong câuVí dụ 1Ông vua nọ, viên quan ấy, làng kia, nhà nọ, Hồi ấy, đêm nọ. 	Chỉ từ làm phần phụ ngữ trong cụm DTb. Ví dụ 2aĐó là một điều chắc chắnCN 	VN	Chỉ từ làm chủ ngữ trong câuc. Ví dụ 2bTừ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt chăn nuôi..	TN CN VN	Chỉ từ làm trạng ngữ trong câu1. Xét ví dụ II. Hoạt động của chỉ từ trong câu1. Xét ví dụ2. Ghi nhớ (sgk/ 138)Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Ngoài ra,Chỉ từ còn có thể làm chủ ngữ, trạng ngữ trong câuI. Chỉ từ là gì?II. Hoạt động của chỉ từ trong câuIII. Luyện tậpTiết 57. CHỈ TỪ III. Luyện tậpBT1: Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ của chúng.Chỉ từÝ nghĩaChức vụaÊyXác định vị trí của sự vật trong không gian Làm phụ ngữ trong cụm danh từa) Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương.	(Bánh chưng, bánh giầy)	Chỉ từÝ nghĩaChức vụaấyXác định vị trí của sự vật trong không gian Làm phụ ngữ trong cụm danh từb. Đấy vàng, đây cũng đồng đen	 Đấy hoa thiên lý, đây sen Tây Hồ.	(Ca dao)CNVNCNVNCNVNCNVNbĐấy 1,2Đây 1,2Xác định vị trí của sự vật trong không gian Làm chủ ngữ trong câu BT1. Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ của chúng. III. Luyện tậpChỉ từÝ nghĩaChức vụaấyXác định vị trí của sự vật trong không gianLàm phụ ngữ trong cụm danh từc) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi chia nhau cai quản các phương.	(Con Rồng cháu Tiên)bĐấy1,2Đây1,2Xác định vị trí của sự vật trong không gianLàm chủ ngữ trong câucNayXác định vị trí của sự vật trong thời gianLàm trạng ngữ trong câu III. Luyện tập BT1. Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ của chúng.Chỉ từÝ nghĩaChức vụaấyXác định vị trí của sự vật trong không gian Làm phụ ngữ trong cụm danh từbĐây 1,2Đấy 1,2Xác định vị trí của sự vật trong không gian Làm chủ ngữ trong câucNayXác định vị trí của sự vật trong thời gian Làm trạng ngữ trong câudđóXác định vị trí của sự vật trong thời gian Làm trạng ngữ trong câuD, Từ đó, nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng III. Luyện tập BT1. Tìm chỉ từ, xác định ý nghĩa và chức vụ của chúng.BT 2Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời. (Theo Thánh Gióng) III. Luyện tậpb) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy. (Theo Thánh Gióng)- Đến chân núi Sóc = đến đó, đấy -> Định vị về không gian.- Làng bị lửa thiêu cháy = làng ấy, đó, đấy -> Định vị không gian*Nhận xét:-Câu văn trở nên ngắn gọn hơn, dễ hiểu và tránh được lỗi lặp từ.Có thể thay các chỉ từ trong đoạn dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ? Năm ấy, đến lượt Lý Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lý Thông dọn một mâm cơm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo: -Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về. (Thạch Sanh) III. Luyện tậpBT 3Không thể thay thế bằng bất kỳ từ hoặc cụm từ nào khác.Vì : Trong truyện cổ dân gian không thể xác định thời gian cụ thểNhận xét tác dụng của chỉ từ: có vai trò quan trọng.Chỉ từ có thể chỉ ra sự vật, những thời điểm khó gọi thành tên, giúp người nghe, người đọc định vị được các sự vật, thời điểm ấy trong chuỗi sự vật hay dòng thời gian vô tận.BT Bổ sung: Dựa vào hình ảnh, tìm những chỉ từ thích hợp điền vào chỗ trống?a. Từ....., oán nặng thù sâu, hàng năm Thuỷ Tinh làm mưa gió, bão lụt đánh Sơn Tinh.đób. Người ............. vo gạo, gói bánh, người .......... nhóm bếp.nàykia c. Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi đã trả thanh gươm ........ cho Rùa Vàng.ấyd. Ở làng ..... có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển. nọ51243CâyđannhThuyTihicThachSanhơncươiaomơil¤ ch÷ kú diÖu1. Tên một vật dụng Thạch Sanh giúp công chúa khỏi câm? 2. Nhân vật nào là biểu tượng cho của hiện tượng lũ lụt hàng năm ở đồng bằng Bắc Bộ? 3. Từ còn thiếu trong bài ca dao “ Tang tình tang ! Tính tình tang!Bắt con kiến càng buộc ....... ngang lưng” 4. Tên một nhân vật dũng sĩ trong truyện cổ tích em đã được học? 5. Tên một câu truyện cười phê phán những anh chàng hay khoe của?hỉCơncừơiaomơiLCho các chỉ từ : ấy, đó, kia, nọ. Đặt 4 câu có sử dụng các chỉ từ trên để định vị sự vật trong không gian và thời gian.Bài tập bổ sungIV. DẶN DÒXem lại các bài tập trong Sgk Học thuộc ghi nhớ Chuẩn bị bài Luyện tập kể chuyện tưởng tượngCảm ơn quý thầy cô Chúc các em có một buổi học thật thú vị