Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 22: Phần Tiếng Việt Câu phủ định

Moân : Ngữ văn 8GV : Nguyeãn Thị Yến Chaøo möøng CAÙC THAÀY COÂ DÖÏ GIÔØ THĂM LỚP 1. Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu trần thuật ? Đặc điểm hình thức : Câu trần thuật không có đặc điểm hình thức của các câu nghi vấn , cầu khiến, cảm thán. Chức năng : thường dùng để kể , thông báo , nhận định , miêu tả; ngoài ra còn dùng để yêu cầu , đề nghị , bộc lộ tình cảm , cảm xúc 2. Hãy cho biết câu sau thuộc kiểu câu nào ? “ Ngày hôm qua, lớp tớ đi tham quan ở Hầm Hô .” - Câu trần thuật. Khi viết câu trần thuật thường kết thúc bằng dấu chấm , nhưng đôi khi nó có thể kết thúc bằng dấu chấm than hoặc dấu chấm lửng. Thöù hai ngaøy 13 thaùng 02 naêm 2012Tieát 91 Baøi 22 CÂU PHỦ ĐỊNH. Tiết 91- Bài 22CÂU PHỦ ĐỊNH I. Đặc điểm , hình thức và chức năng:1. Xét những ví dụ SGK trang 52: - Các câu b, c, d khác so với câu a là có các từ : không, chưa,chẳng ( từ mang ý nghĩa phủ định )- Khác về chức năng :+ Câu a dùng để khẳng định sự việc .+ Câu b, c, d dùng để phủ định sự việc, ý nói sự việc đó không diễn ra. Ví dụ 1: a. Nam ®i HuÕ.b. Nam kh«ng ®i HuÕ. c. Nam ch­a ®i HuÕ.d. Nam ch¼ng ®i HuÕ. Ví dụ 1: Tiết 91- Bài 22CÂU PHỦ ĐỊNH I. Đặc điểm , hình thức và chức năng: 1. Xét những ví dụ SGK trang 52: Ví dụ 1:Ví dụ 2: - Các câu có từ phủ định : câu nói của thầy sờ vòi , thầy sờ tai. Đó là những từ : không phải , đâu có. - Chức năng: dùng để bác bỏ ý kiến , nhận định của người đối thoại.Ví dụ 2: Thầy sờ vòi bảo :Tưởng con voi thế nào , hóa ra nó sun sun như con đỉa .Thầy sờ vòi bảo :Không phải , nó chần chẫn như cái đòn càn. Thầy sờ tai bảo :- Đâu có ! Nó bè bè như cái quạt thóc . ( Thầy bói xem voi )phản bác ý kiến phản bác nhận định Tiết 91- Bài 22CÂU PHỦ ĐỊNH I. Đặc điểm , hình thức và chức năng: Ví dụ 1: + Phủ định sự việc. + Phủ định sự vật. + Phủ định quan hệ. + Phủ định tính chất. - Dùng để phủ định : Phủ định miêu tả.Ví dụ 2:- Dùng để bác bỏ ý kiến , nhận định của người đối thoại. Phủ định bác bỏ.Xét những ví dụ SGK trang 52 :VÝ dô 1:a. Nam đi Huếb. Nam kh«ng ®i HuÕ. c. Nam ch­a ®i HuÕ.d. Nam ch¼ng ®i HuÕ. VÝ dô 2: Thầy sờ vòi bảo : Tưởng con voi thế nào , hóa ra nó sun sun như con đỉa .Thầy sờ vòi bảo : Không phải , nó chần chẫn như cái đòn càn. Thầy sờ tai bảo :- Đâu có ! Nó bè bè như cái quạt thóc . ( Thầy bói xem voi )CÂU PHỦ ĐỊNH Tiết 91- Bài 22I. Đặc điểm , hình thức và chức năng:Đặc điểm hình thức : Có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa, đâu ( có)Chức năng: Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất quan hệ nào đó hay phản bác một ý kiến , một nhận định .Kiểu loại:	+ Phủ định miêu tả.	+ Phủ định bác bỏ .1. Xét những ví dụ SGK trang 52: 2. Nhận xét: Câu hỏi thảo luận : Dựa vào câu : “Anh ấy đọc báo.”, hãy đặt các câu : phủ định sự vật, phủ định sự việc , phủ định tính chất và phủ định quan hệ. Anh ấy không đọc báo .Không phải là anh ấy đọc báo .Tờ báo này không phải của anh ấy.Anh ấy đọc không phải là báo mà là truyện. Phủ định sự việc Phủ định sự vật. Phủ định quan hệ. Phủ định tính chất HOẠT ĐỘNG NHÓM THEO KỸ THUẬT KHĂN PHỦ BÀN (Ghi keát quaû vaøo phieáu hoïc taäp)CÂU PHỦ ĐỊNH Tiết 91- Bài 22I. Đặc điểm , hình thức và chức năng:Đặc điểm hình thức :Chức năng:Kiểu loại:1. Xét những ví dụ SGK trang 52: 2. Nhận xét: Ghi nhớ SGK trang 53Em hãy cho biết câu sau đây là câu phủ định miêu tả hay phủ định bác bỏ ?B¹n Êy kh«ng giái to¸n.Ví dụ 1 :A: Thu có giỏi toán không ?B: Bạn ấy không giỏi toán .Ví dụ 2 :A: Thu rất giỏi toán.B: Bạn ấy không giỏi toán.Phủ định miêu tả Phủ định bác bỏ Để phân biệt chức năng câu phủ định, ta cần căn cứ vào tình huống giao tiếp. CÂU PHỦ ĐỊNH Tiết 91- Bài 22 II. Luyện tập: 1/53 Xác định câu phủ định bác bỏ và giải thích. Tất cả quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai. ( Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra ) b) Tôi an ủi lão : - Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu! Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt ! Ta giết nó chính là hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác. ( Nam Cao, Lão Hạc ) c) Không, chúng con không đói nữa đâu . Hai đứa ăn hết ngần kia củ khoai thì no mòng bụng ra rồi còn đói gì nữa . ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn )CÂU PHỦ ĐỊNH Tiết 91- Bài 22II. Luyện tập : 1/53 Xác định câu phủ định bác bỏ và giải thích. a. b. Câu phủ định bác bỏ : + Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu ! + Giải thích: ông Giáo dùng để phản bác lại suy nghĩ của lão Hạc . c. Câu phủ định bác bỏ : + Câu “ Không, chúng con không đói nữa đâu.“ + Giải thích: Cái Tí muốn phản bác điều mà nó cho là mẹ đang nghĩ : mấy đứa đang đói quá.CÂU PHỦ ĐỊNH Tiết 91- Bài 22 II. Luyện tập: 1/53 Xác định câu phủ định bác bỏ và giải thích. Tất cả quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai. ( Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra ) b) Tôi an ủi lão : - Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu! Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt ! Ta giết nó chính là hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác. ( Nam Cao, Lão Hạc ) c) Không, chúng con không đói nữa đâu . Hai đứa ăn hết ngần kia củ khoai thì no mòng bụng ra rồi còn đói gì nữa . ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn )CÂU PHỦ ĐỊNH Tiết 91- Bài 22I. Đặc điểm , hình thức và chức năng:II. Luyện tập : 2/ 53-54 Xác định câu có ý nghĩa phủ định và giải thích. a) Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa. ( Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương) b) Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong Tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ. ( Băng Sơn, Quả thơm) c ) Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội , ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường. ( Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội )CÂU PHỦ ĐỊNH Tiết 91- Bài 22II. Luyện tập :2. Xác định câu có ý nghĩa phủ định và giải thích. Cả 3 câu a, b, c đều là câu phủ định. Vì có từ phủ định. Nhưng đặc biệt ở những câu này có những từ ngữ phủ định kết hợp với một từ phủ định khác có tác dụng nhấn mạnh ý khẳng định.- Những câu không có từ phủ định mà có nghĩa tương đương : Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song có ý nghĩa.b) Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, ai cũng từng ăn trong Tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ. c) Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội , ai cũng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.- So sánh: Những câu trong đoạn văn có ý khẳng định được nhấn mạnh hơn những câu mới đặt.CÂU PHỦ ĐỊNH Tiết 91- Bài 22I. Đặc điểm , hình thức và chức năng:II. Luyện tập :3/54 Xét khả năng thay từ không bằng từ chưa trong câu văn của Tô Hoài : Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp. - Câu “ Choắt không dậy được, nằm thoi thóp.” phù hợp với câu chuyện hơn. Vì trong câu chuyện, Dế Choắt bị chị Cốc mổ đã nằm thoi thóp , không bao giờ dậy nữa và chết . - Viết lại : “ Choắt chưa dậy được, nằm thoi thóp.” - Khi thay từ không bằng từ chưa thì ý nghĩa của câu cũng thay đổi.CÂU PHỦ ĐỊNH Tiết 91- Bài 22I. Đặc điểm , hình thức và chức năng:II. Luyện tập : Bài tập thêm : Đọc những ví vụ sau và cho biết : các tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy? Trong tù không rượu cũng không hoa ( Ngục trung vô tửu diệc vô hoa ) ( Ngắm trăng, Hồ Chí Minh )b. “ Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý của riêng mình, khinh thường mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Thương, Chu, cứ đóng yên đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi . Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi. “ ( Chiếu dời đô, Lí Công Uẩn )CÂU PHỦ ĐỊNH Tiết 91- Bài 22I. Đặc điểm , hình thức và chức năng:II. Luyện tập : Bài tập thêm : Đọc những ví vụ sau và cho biết : các tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy? Trong tù không rượu cũng không hoa ( Ngục trung vô tửu diệc vô hoa ) ( Ngắm trăng, Hồ Chí Minh )b. “ Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý của riêng mình, khinh thường mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Thương, Chu, cứ đóng yên đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi . Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi. “ ( Chiếu dời đô, Lí Công Uẩn )Chú ý : Trong thực tế nói và viết : Hai lần phủ định là nhấn mạnh ý khẳng định. Câu nghi vấn, câu cảm thán  cũng có thể mang ý phủ định.Tiết 91- Bài 22SƠ ĐỒ TƯ DUY TROØ CHÔI OÂ CHÖÕ1 2Hai ô chữ, mỗi ô gồm 9 chữ cái : Đây là những từ thường xuất hiện trong câu phủ định ?CKHOÂNGPHẢICHẲNGPHẢI Höôùng daãn hoïc ôû nhaø : + Học thuộc ghi nhớ SGK trang 53. + Làm các bài tập 4,5,6 SGK trang 53,54. + Dựa vào văn bản “Chiếu dời đô|”, hãy viết bài văn ngắn nêu suy nghĩ của em về vai trò của người lãnh đạo anh minh như Lí Công Uẩn. Trong đó có sử dụng các kiểu câu đã học một cách hợp lý.Daën doø hoïc sinh chuaån bò tieát hoïc tieáp theo: Sưu tầm tư liệu để thuyết minh một danh lam thắng cảnh ở Khánh Hòa quê em. CHÚC CÁC EM VUI KHOẺ, HỌC GIỎIXIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ GIÁO ĐÃ THAM DỰ TIẾT HỌC