Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 27, Tiết 111: Phần Tiếng Việt: Hội thoại - Diệp Xuân Thủy

gi¸o vÒ dù giê !Héi tho¹i Thø n¨m, ngµy 25 th¸ng 3 n¨m 2010(TiÕp theo)Gi¸o viªn :DiÖp Xu©n ThñyCho ®o¹n v¨n sau:¤ng An ngåi xuèng bªn con, nhÑ nhµng: - D¹o nµy, bè thÊy ®iÓm m«n To¸n cña con h×nh nh­ ch­a ®­îc tèt l¾m. S¾p thi råi, con cÇn cè g¾ng h¬n n÷a. Hay lµ con sang nhê b¹nKh«ng ®Ó bè nãi hÕt c©u, Hoµ ®· vïng v»ng ®øng dËy:- Th«i, bè ®õng nãi ®Õn chuyÖn häc hµnh cña con n÷a!KiÓm tra bµi cò a. X¸c ®Þnh vai x· héi cña hai nh©n vËt tham gia cuéc héi tho¹i trªn ? b. NhËn xÐt vÒ c¸ch xö sù cña ng­êi con trong cuéc héi tho¹i? a. Vai x· héi cña c¸c nh©n vËt tham gia cuéc héi tho¹i: ¤ng An (bè): vai trªn - Hoµ (con): vai d­íi	b. C¸ch xö sù cña Hoµ (con): V« lÔ, thiÕu kÝnh trängBµi tËp:Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: - Hồng ! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?[...] Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi [...]Tôi cũng cười đáp lại cô tôi: Không ! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu ! Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng: - Mày dại quá, cứ vào đi,tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. [...] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi: Sao cô biết mợ con có con ?[.. .] Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị: - Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia - chỗ ở của mợ mày... Trước sau cũng một lần xấu ,chả nhẽ bán xới mãi được sao ?Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp: - Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng,người ta hỏi đến chứ ? VÝ dô :(Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu)Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: - Hồng ! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?[...] Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi [...]Tôi cũng cười đáp lại cô tôi: Không ! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu ! Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng: - Mày dại quá, cứ vào đi,tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. [...] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi: Sao cô biết mợ con có con ?[.. ] Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị: - Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia - chỗ ở của mợ mày... Trước sau cũng một lần xấu ,chả nhẽ bán xới mãi được sao ?Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp: - Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng,người ta hỏi đến chứ ? VÝ dô :Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: - Hồng ! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?[...] Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi [...]Tôi cũng cười đáp lại cô tôi: Không ! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu ! Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng: - Mày dại quá, cứ vào đi,tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. [...] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi: Sao cô biết mợ con có con ?[.. ] Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị: - Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia - chỗ ở của mợ mày... Trước sau cũng một lần xấu ,chả nhẽ bán xới mãi được sao ?Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp: - Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng,người ta hỏi đến chứ ? VÝ dô :Tình huống 1: Bố mẹ đang bàn bạc với nhau về việc tổ chức nuôi gà. Bình gần đó nói xen vào câu chuyện khiến cha mẹ bực mình. Câu hỏi: Trong hội thoại, việc thực hiện lượt lời của Bình gọi là gì ?A. Nói leo B. Tranh lượt lời C. Cắt lời D. Nói hỗnTình huống 2: Trong một buổi thảo luận ở lớp ,cô giáo yêu cầu Hoa phát biểu ý kiến về một vấn đề, Hoa chưa kịp trình bày thì Nam vội vàng đưa ra ý kiến của mình về lĩnh vực đó . Câu hỏi: Trong hội thoại, việc thực hiện lượt lời của Nam gọi là gì ? A. Nói leo B. Tranh lượt lời C. Cắt lời D. Nói hỗn Tình huống 3:¤ng An ngåi xuèng bªn con, nhÑ nhµng: - D¹o nµy, bè thÊy ®iÓm m«n To¸n cña con h×nh nh­ ch­a ®­îc tèt l¾m. S¾p thi råi, con cÇn cè g¾ng h¬n n÷a. Hay lµ con sang nhê b¹nKh«ng ®Ó bè nãi hÕt c©u, Hoµ ®· vïng v»ng ®øng dËy:Th«i, bè ®õng nãi ®Õn chuyÖn häc hµnh cña con n÷a!A. Nói leo B. Tranh lượt lời C. Cắt lời D. Nói hỗn Câu hỏi: Trong hội thoại, việc thực hiện lượt lời của Hoà gọi là gì ? b. Qua c¸c l­ît lêi cña c¸c nh©n vËt, em thÊy tÝnh c¸ch cña mçi nh©n vËt ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ? Theo dâi ®o¹n Video Clip sau vµ cho biÕt:a. Mçi nh©n vËt trong ®o¹n Video Clip thùc hiÖn bao nhiªu l­ît lêi ?Bµi tËp 1: Trích đoạn phim Chị Dậu – NXB phim truyện Việt NamAnh DậuChị DậuCai lệNgười nhà lí trưởngBà lão hàng xóm1- Tôi van ông,chồng tôi đang đau ốm, xin ông rủ lòng thương !2- Mày trói chồng bà đi xem nào! trói này! Bà đã van xin mày, mày vẫn không thatrói này!3- Bà đã van xin mày, mày vẫn không tha1- Trói nó lại.2- Ông bảo mày trói nó lại ! 3- Mày không dám trói hả ? Đưa đây ông ! Tiền sưu đâu hả ?4- Aa ! Con này giỏi thậtphen này mày chết với ông!5- Con này to gan thật!6- Mày dám đánh người nhà nước hả ?Anh DậuChị DậuCai lệNgười nhà lí trưởngBà lão hàng xóm- Im lặng.- Im lặng.1- Chị Lý ơi ! Thế này thì chết mất thôi !=> Yếu đuối, bất lực=>nhẫn nhịn -> mạnh mẽ, quyết liệt=>hống hách, tàn nhẫn=> lo lắng, sợ hãi=> lưỡng lự, phụ thuộcBµi tËp 2: §äc ®o¹n trÝch (Trang 103-106 SGK) vµ tr¶ lêi c©u hái:b. T¸c gi¶ miªu t¶ diÔn biÕn cuéc tho¹i nh­ vËy cã hîp víi t©m lÝ kh«ng ? V× sao ? a. Sù chñ ®éng tham gia cña chÞ DËu víi c¸i TÝ ph¸t triÓn ng­îc chiÒu nhau nh­ thÕ nµo ? (Néi dung chÝnh cña ®o¹n héi tho¹i ? Cã thÓ chia ®o¹n héi tho¹i lµm mÊy phÇn ? ë mçi phÇn, chÞ DËu thùc hiÖn bao nhiªu l­ît lêi ? C¸i TÝ thùc hiÖn bao nhiªu l­ît lêi ? => Sù chñ ®éng tham gia cña chÞ DËu víi c¸i TÝ ph¸t triÓn ng­îc chiÒu nhau nh­ thÕ nµo ? )c. ViÖc t¸c gi¶ t« ®Ëm sù hån nhiªn vµ hiÕu th¶o cña c¸i TÝ qua phÇn ®Çu cuéc tho¹i lµm t¨ng kÞch tÝnh cña c©u chuyÖn nh­ thÕ nµo ?ViÖc miªu t¶ diÔn biÕn t©m lÝ nh©n vËt trong cuéc tho¹i nh­ vËy rÊt phï hîp + ë phÇn ®Çu c©u chuyÖn, c¸i TÝ rÊt v« t­ v× nã ch­a biÕt s¾p bÞ b¸n ®i, cßn chÞ DËu th× ®au lßng v× buéc ph¶i b¸n con nªn chØ im lÆng. + ë phÇn sau, c¸i TÝ biÕt lµ bÞ b¸n nªn sî h·i vµ ®au buån, Ýt nãi h¼n ®i, cßn chÞ DËu ph¶i nãi ®Ó thuyÕt phôc c¶ hai ®øa con nghe lêi mÑ.- ViÖc t¸c gi¶ t« ®Ëm sù hån nhiªn vµ hiÕu th¶o cña c¸i TÝ qua phÇn ®Çu cuéc tho¹i cµng t« ®Ëm thªm nçi ®au ®ín cña chÞ DËu khi g¹t n­íc m¾t b¸n ®øa con ngoan hiÒn, t« ®Ëm nçi bÊt h¹nh ®ang gi¸ng xuèng ®Çu c¸i TÝ.PhÇn ®ÇuPhÇn sauChÞ DËuNãi Ýt (3 l­ît lêi)Nãi nhiÒu (7 l­ît lêi)C¸i TÝNãi nhiÒu (12 l­ît lêi)Nãi Ýt (2 l­ît lêi)Bµi3: Dùa vµo nh÷ng ®iÒu ®· biÕt vÒ truyÖn Bøc tranh cña em g¸i t«i vµ ®o¹n trÝch d­íi ®©y, h·y cho biÕt sù im lÆng cña nh©n vËt t«i biÓu thÞ ®iÒu g× ? Trong tranh, mét chó bÐ ®ang ngåi nh×n ra ngoµi cöa sæ, n¬i bÇu trêi trong xanh. MÆt chó bÐ nh­ to¶ ra mét thø ¸nh s¸ng rÊt l¹ []. MÑ håi hép th× thÇm vµo tai t«i: - Con cã nhËn ra con kh«ng? T«i giËt s÷ng ng­êi. Ch¼ng hiÓu sao t«i ph¶i b¸m chÆt lÊy tay mÑ. Tho¹t tiªn lµ sù ngì ngµng, råi ®Õn h·nh diÖn, sau ®ã lµ xÊu hæ. D­íi m¾t em t«i, t«i hoµn h¶o ®Õn kia ­ ? T«i nh×n nh­ th«i miªn vµo dßng ch÷ ®Ò trªn bøc tranh: “Anh trai t«i”. VËy mµ d­íi m¾t t«i th×... - Con ®· nhËn ta con ch­a ? - MÑ vÉn håi hép. T«i kh«ng tr¶ lêi mÑ v× t«i muèn khãc qu¸. Bëi v× nÕu nãi ®­îc víi mÑ, t«i sÏ nãi r»ng : “Kh«ng ph¶i con ®©u. §Êy lµ t©m hån vµ lßng nh©n hËu cña em con ®Êy.”. (T¹ Duy Anh – Bøc tranh cña em g¸i t«i ) LÇn12LÝ do- Ngì ngµng, h·nh diÖn, xÊu hæ Xóc ®éng tr­íc t©m hån, t×nh c¶m cña em g¸iBµi tËp 4: Tôc ng÷ ph­¬ng T©y cã c©u: Im lÆng lµ vµng. Nh­ng nhµ th¬ Tè H÷u l¹i viÕt:Khãc lµ nhôc. Rªn hÌn. Van yÕu ®uèi Vµ d¹i khê lµ nh÷ng lò ng­êi c©m Trªn ®­êng ®i nh­ nh÷ng bãng ©m thÇm NhËn ®au khæ mµ gëi vµo im lÆng. (Liªn hiÖp l¹i)Theo em, mçi nhËn xÐt trªn ®óng trong tr­êng hîp nµo ?Im lặng là vàngKhóc là nhục.Rên, hèn.Van, yếu đuối...- Đúng trong trường hợp cần im lặng để giữ bí mật, để thể hiện sự tôn trọng người khác để đảm bảo sự tế nhị trong giao tiếpĐúng trong trường hợp cần lên tiếng trước những hành vi sai trái, trước áp bức bất công,trước sự xúc phạm nhân phẩm đối với mình hay đối với người lương thiện... Bµi tËp bæ sung: a. Thùc hiÖn mét cuéc héi tho¹i ng¾n (d­íi h×nh thøc mét tiÓu phÈm) . b. Cho biÕt mçi nh©n vËt thùc hiÖn bao nhiªu l­ît lêi ? Em rót ra nh÷ng nhËn xÐt g× qua cuéc héi tho¹i ®ã ?H­íng dÉn vÒ nhµHäc thuéc ghi nhí SGK.Hoµn thµnh c¸c bµi tËp cßn l¹i vµo vë bµi tËp.ChuÈn bÞ bµi: LuyÖn tËp ®­a yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n nghÞ luËn: + §äc tr­íc bµi míi. + LËp dµn ý cho ®Ò bµi : “Sù bæ Ých cña nh÷ng chuyÕn tham quan, du lÞch ®èi víi häc sinh”.