Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Câu cầu khiến

I. Đặc điểm hình thức và chức năngĐọc đoạn trích các ví dụ trong SGK tr 30,31 và trả lời câu hỏiCâu cầu khiến!Bài 1a. Thôi đừng lo lắng - khuyên bảoCứ về đi - yêu cầu.b. Đi thôi con - yêu cầu.Bài 2Hai câu “Mở cửa” được đọc với giọngKhác nhau. Đó là do ngữ điệu khác nhau. Câu a là câu trần thuật, b là câu cầu khiến nên giọng được nhấn mạnh hơn.Qua các ví dụ trên em rút ra nhận xét gì về những câu có mục đích yêu cầu, thúc giục, ra lệnh, khuyên bảo? Dấu của các câu đó là gì?Ghi nhớ SGK trang 31II. Luyện tập1. Bài tập SGK Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sụt sùi ấy đi. (vắng chủ ngữ) Các em đừng khóc. (chủ ngữ là ngôi thứ hai, số nhiều) “Đưa tay cho tôi mau!” và “Cầm lấytay tôi này!”.(không có từ ngữ cầu khiến, chỉ có ngữ điệu cầu khiến.Vắng chủ ngữ)Bài 2Tình huống được mô tả trong truyện và hình thức vắng chủ ngữ trong hai câu cầu khiến này có liên quan gì tới nhau không?Có liên quan. Trong tình huống cấp bách đòi hỏi phải hành động nhanh, nói gọn, dễ hiểu.Bài 4Dế Choắt tự coi mình là vai dưới so với Dế Mèn và lại là người yếu đuối, nhút nhát vì vậy ngôn từ của Dế Choắt thường khiêm nhương, có sự rào trước đón sau.Mục đích của Dế Choắt là nhờ Dế Mèn đào giúp một cái ngách thông giữa hai “nhà” nhưng Dế Choắt không dùng câu cầu khiến trực tiếp mà dùng câu nghi vấn (hay là) làm cho ý cầu khiến nhẹ hơn, ít rõ ràng hơn. Cách dùng lời như vậy rất phù hợp với tính cách và vị thế của Dễ Choắt.2. Bài tập mở rộngA1: Mẹ đi chợ về rồi ạ?B1: ừ, lấy cho mẹ cái rổ đựng thức ăn. Nhặt rau nhanh. Muộn rồi.A2: Con đang rửa cốc chén mà.B2: Để đấy. Việc nào cần trước làm trước. Nhặt rau nấu cơm đi.A3: Mẹ đong gạo hộ con . Con rửa tay rồi nấu cơm và nhặt rau vậy.Bài 1Yêu cầu Chỉ ra những câu cầu khiến và nêu đặc điẻm của những câu đó. Nhận xét về ngữ điệu và thái độ của B2 và A3Bài 2Tự viết một đoạn văn ngắn sử dụng câu cầu khiến (vắng chủ ngữ, có ngữ điệu cầu khiến).Dãy A: 1.Chức năng cầu khiến có thể đạt được bằng các kiểu câu nào?Dãy B: 2.Có ý kiến cho rằng không nên xếp câu cầu khiến là một kiểu câu riêng, coi nó chỉ là một dạng của câu trần thuật. Giải thích ý kiến này. Cả lớp: ý kiến của em về nhận định 2 thế nào.Câu hỏi nâng caoChức năng cầu khiến có thể đạt được bằng các câu trần thuật hay nghi vấn. Đặc điểm hình thức của câu cầu khiến không được thể hiện thật rõ, dễ lẫn với câu trần thuật nên có người xếp nó là một dạng của câu trần thuật.Coi câu cầu khiến là một dạng riêng hay thuộc câu trần thuật cũng có thể chấp nhận được nếu đưa ra lí do thuyết phục, song, nên tách thành một dạng riêng để dễ phẫn biệt.