Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Đọc hiểu văn bản Bài toán dân số

Chµo mõng ngµy nhµ gi¸o viÖt nam 20-111. Ph©n tÝch nhan ®Ò v¨n b¶n: “¤n dÞch, thuèc l¸”.2. V× sao t¸c gi¶ dÉn lêi TrÇn H­ng §¹o bµn vÒ viÖc ®¸nh giÆc tr­íc khi ph©n tÝch t¸c h¹i cña thuèc l¸? §iÒu ®ã cã t¸c dông g× trong lËp luËn? KIÓM TRA BµI Cònh¾c l¹i BµI Cò1. ý nghÜa nhan ®Ò “¤n dÞch, thuèc l¸”:- Thuèc l¸: TÖ nghiÖn thuèc l¸.- ¤n dÞch: + Lêi chöi rña	 + N¹n dÞch2. C©u nãi cña TrÇn H­ng §¹o: NÕu giÆc ®¸nh nh­ vò b·o th× kh«ng ®¸ng sî, ®¸ng sî lµ giÆc gÆm nhÊm nh­ t»m ¨n d©u.- So s¸nh t¸c h¹i cña thuèc l¸ víi giÆc.- ViÖc dïng so s¸nh gióp cho nghÞ luËn thªm chÆc chÏ.Mét sè c©u tôc ng÷ ViÖt Nam- Một con, một của, ai từ ! - Trời sinh voi, trời sinh cỏ !- Có nếp, có tẻ- Con đàn cháu đống- NhÊt nam viÕt h÷u, thËp n÷ viÕt v«Nh÷ng c©u tôc ng÷ trªn nãi vÒ vÊn ®Ò g×? VÊn ®Ò ®­îc ®Ò cËp trong nh÷ng c©u tôc ng÷ nµy cã cßn gi¸ trÞ n÷a kh«ng?	Đó là những câu tục ngữ, những câu nói cửa miệng của người Việt Nam xưa phản ánh quan niệm quý người, cần người, mong đẻ nhiều con trong gia đình và xã hội cổ truyền. Nhưng cũng từ quan niệm ấy đã dẫn đến việc sinh đẻ tự do nên làm cho dân số tăng nhanh vào loại đầu bảng trong khu vực và trên thế giới, dẫn đến đói nghèo và bệnh tật làm trì trệ sự phát triển của đất nước. Ý thức được hậu quả đó, Nhà nước ta từ lâu đã tìm mọi cách để giải bài toán dân số hóc búa. 	Vậy thực chất bài toán ấy như thế nào? TuÇn 13TiÕt 49V¨n b¶n: BµI TO¸N D¢N Sè	I. §äc - t×m hiÓu v¨n b¶n: 	1. XuÊt xø:	VB ấy trích từ báo Giáo dục và thời đại Chủ nhật, số 28, năm 1995. Bài viết này nguyên là của tác giả Thái An, tên đầy đủ là “Bài toán dân số đã được đặt ra từ thời cổ đại”. 	2. Chó thÝch:- Tuæi cËp kª: Tuæi con g¸i cã thÓ g¶ chång.- Phu qu©n: Ng­êi chång.II. §äc - t×m hiÓu v¨n b¶n: Bµi to¸n d©n sè	Cã ng­êi cho r»ng: Bµi to¸n d©n sè ®­îc ®Æt ra tõ thêi cæ ®¹i. Lóc ®Çu t«i kh«ng tin ®iÒu nµy. Bëi v× vÊn ®Ò d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh chØ míi ®­îc ®Æt ra vµi chôc n¨m nay. Cßn nãi vÒ thêi cæ ®¹i tøc lµ chuyÖn cña d¨m b¶y ngµn n¨m vÒ tr­íc. §é chªnh vÒ thêi gian Êy, ai mµ tin ®­îc! ThÕ mµ nghe xong c©u chuyÖn nµy, qua mét tho¸ng liªn t­ëng, t«i bçng “s¸ng m¾t ra”	§ã lµ c©u chuyÖn tõ mét bµi to¸n cæ, kÓ vÒ viÖc kÐn rÓ cña nhµ th«ng th¸i. Nhµ th«ng th¸i nä cã mét c« con g¸i rÊt ®Ñp . §Õn tuæi cËp kª (1), c« g¸i cÇn tuyÓn mét ®Êng phu qu©n (2). RÊt nhiÒu chµng trai ®Õn dù thi. §­îc lµm rÓ nhµ th«ng th¸i lµ ®iÒu v« cïng hÊp dÉn, nhÊt lµ ®èi víi con c¸i cña nh÷ng nhµ giµu cã. Nhµ th«ng th¸i ®­a ra mét bµn cê t­íng gåm 64 «. ¤ng yªu cÇu c¸c chµng trai thùc hiÖn theo ®iÒu kiÖn sau: ®Æt mét h¹t thãc vµo « thø nhÊt; « thø hai ®Æt hai h¹t thãc; vµ c¸c « tiÕp theo sè thãc cø nh©n ®«i. Ai ®ñ sè thãc theo yªu cÇu cña bµi to¸n th× sÏ lµ chång c« g¸i. Ban ®Çu ai còng t­ëng cã g× mµ kh«ng ®ñ. Nh­ng råi kÕt côckh«ng chµng trai nµo ®ñ thãc ®Ó lÊy ®­îc c« g¸i Sè thãc ®­îc tÝnh ra ra theo bµi to¸n cÊp sè nh©n (3) Êy, nhiÒu ®Õn møc cã thÓ phñ kh¾p bÒ mÆt tr¸i ®Êt nµy. Mét con sè kinh khñng biÕt nh­êng nµo	B©y giê nÕu ta t¹m thêi c«ng nhËn theo Kinh Th¸nh, khi khai thiªn lËp ®Þa, tr¸i ®Êt nµy míi chØ cã hai ng­êi: mét chµng A-®am vµ mét nµng E-va; th× ®Õn n¨m 1995 d©n sè toµn thÕ giíi lµ 5,63 tØ ng­êi. Theo bµi to¸n cæ kia th× loµi ng­êi ph¸t triÓn theo cÊp sè nh©n, c«ng béi lµ 2, ®· ®¹t ®Õn « thø 30. §ã lµ víi ®iÒu kiªn mçi gia ®×nh chØ cã hai con, vµ ®· trõ ®i tØ lÖ tö vong (kÓ c¶ dÞch bÖnh hoÆc chiÕn tranh kh«ng qu¸ 5%).	Trong thùc tÕ, mét ng­êi phô n÷ cã kh¶ n¨ng sinh ®­îc rÊt nhiÒu con. Theo thèng kª cña Héi nghÞ Cai-r« (Ai CËp) häp ngµy 5-9-1994 th× tØ lÖ sinh con cña phô n÷ Ên §é lµ 4,5; Nª-pan: 6,3; Ru-an-®a: 8,1; Tan-®a-ni-a: 6,7; Ma-®a-g¸t-xca: 6,6;TÝnh chung toµn cÇu ch©u Phi lµ 5,8. Phô n÷ ViÖt Nam lµ 3,7. Nh­ vËy, phÊn ®Êu ®Ó mçi gia ®×nh cã mét ®Õn hai con lµ mét chØ tiªu rÊt khã kh¨n. Víi tØ lÖ hµng n¨m t¨ng 1,73% nh­ m­êi l¨m n¨m tr­íc vµ 1,57% n¨m 1990 th× d©n sè hµnh tinh cña chóng ta n¨m 2015 sÏ lµ h¬n 7 tØ ng­êi. Theo bµi to¸n cæ trªn, sè d©n Êy ®· mon men sang « thø 31 cña bµn cê.	§õng ®Ó cho mçi con ng­êi trªn tr¸i ®Êt nµy chØ cßn diÖn tÝch 1 h¹t thãc. Muèn thÕ, ph¶i gãp phÇn lµm cho chÆng ®­êng ®i ®Õn « thø 64 cµng dµi l©u h¬n, cµng tèt. §ã lµ con ®­êng “tån t¹i hay kh«ng tån t¹i” cña chÝnh loµi ng­êi.Ađam và Eva là ai?“Tồn tại hay không tồn tại” (câu nói của Hăm-lết trong vở bi kịch của Sêch-pia) Thảo luận:Có thể chia văn bản ra làm mấy phần ? Nội dung của từng phần là gì?Văn bản chia làm 3 phần:+ Có người cho rằng ... sáng mắt ra: Nêu vấn đề “Bài toán dân số và kế hoạch hoá gia đình dường như đã được đặt ra từ thời cổ đại”+ Đó là câu chuyện ... thứ 31 của bàn cờ: Làm sáng tỏ vấn đề “Tốc độ gia tăng dân số thế giới là hết sức nhanh chóng”+ Đừng để ... loài người: Kêu gọi loài người cần hạn chế sự bùng nổ và gia tăng dân số. Đó là con đường tồn tại của chính loài người.Văn bản được xây dựng theo phương thức biểu đạt nảo? Vì sao em biết?Phương thức biểu đạt của văn bản là nghị luậnHãy chỉ ra các ý lớn (luận điểm) của phần thân bài+ Ý 3: Thực tế mỗi phụ nữ có thể sinh rất nhiều con nên chỉ tiêu mỗi gia đình chỉ có 2 con là rất khó thực hiện	Nhan ®Ò v¨n b¶n lµ “Bµi to¸n d©n sè”, em hiÓu bµi to¸n d©n sè thùc chÊt ë ®©y lµ vÊn ®Ò g×?+ Ý 1: Nêu lên bài toán cổ và dẫn đến kết luận: số hạt thóc đủ cho bàn cờ thật là một con số khủng khiếp+ Ý 2: So sánh sự gia tăng dân số giống như lượng thóc ở các ô bàn cờ (đủ cho ô thứ 30 của bàn cờ ấy)	Thực chất là vấn đề DS & KHHGĐ (sinh đẻ có kế hoạch, chỉ nên có từ 1 – 2)	Đọc lại phần 1, em thấy vấn đề chính mà tác giả muốn đặt là gì ? Điều gì đã làm cho tác giả “sáng mắt ra ” ?	Tác giả “sáng mắt ra” bởi: Vấn đề dân số mới đặt ra gần đây thế mà nghe xong bài toán cổ tác giả lại bỗng thấy đúng là dường như vấn đề ấy được đặt ra từ thời cổ đại.Kể lại câu chuyện kén rểQua câu chuyện, em thấy nhà thông thái ấy thông thái như thế nào ?Nhà thông thái đã đưa ra một điều kiện khó khăn (không ai đủ số thóc để có thể đáp ứng được yêu cầu của ông)12345678910111213141516171819202122232425262728293031323334353637383940414243444546474849505152535455565758596061626364122223242526272829210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263Câu chuyện kén rể của nhà thông thái có vai trò và ý nghĩa như thế nào trong việc làm nổi bật vấn đề chính mà tác giả muốn nói tới ? Dưới hình thức một bài toán cổ, câu chuyện kén rể được kể trong bài vừa gây tò mò, hấp dẫn người đọc vừa mang lại một kết luận bất ngờ: số thóc ấy có thể phủ kín bề mặt trái đất  nếu con người cứ tăng theo cấp số nhân đó thì sẽ hết đất để mà sinh sốngNgười viết dẫn chứng câu chuyện xưa nhằm mục đích gì ? - Từ bài toán cổ cho thấy tốc độ gia tăng dân số là hết sức nhanh chóngĐọc thầm lại ý 3 phần 2, Trong số các nước được nêu tên, nước nào thuộc Châu Phi, nước nào thuộc Châu Á ? Châu Phi: Ru - an - đa, Tan - da -ni - a, Ma - da - gát - xca, Nê – panChâu Á: Ấn độ, Việt NamHéi nghÞ Cai-r« (5.9.1994)STTQuèc giaTØ lÖ sinh con cña mét phô n÷1Ên §é4,52Nª-pan6,33Ru-an-®a8,14Tan-da-ni-a6,75Ma-®a-g¸t-xca6,6Th¶o luËn nhãm: 	Việc đưa ra những con số về tỉ lệ sinh con của phụ nữ ở một số nước theo thông báo của hội nghị Cai-rô nhằm mục đích gì ?+ Người phụ nữ có thể sinh rất nhiều con trong đời  việc cho chỉ tiêu chỉ có hai con là rất khó khăn+ Những nước kém và chậm phát triển ở hai châu lục này là những nước có dân số gia tăng rất mạnh mẽ.Từ đó, em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa dân số và sự phát triển xã hội ?	Chúng có mối quan hệ mật thiết với nhau: bùng nổ dân số đi làm tăng đói nghèo, bệnh tật, kinh tế xã hội không phát triển; ngược lại, khi kinh kế, văn hoá kém phát triển thì càng khó khống chế sự gia tăng dân số.Văn bản này đem lại cho em những hiểu biết gì ? Qua văn bản, tác giả muốn kêu gọi mọi người hạn chế sự gia tăng dân số.Daën doø: N¾m l¹i néi dung bµi häc vµ hoµn thµnh c¸c bµi tËp ChuÈn bÞ kÜ bµi Ch­¬ng tr×nh ®Þa ph­¬ng phÇn V¨n	+ T×m ®äc b¸o Qu¶ng Nam, T¹p chÝ §Êt Qu¶ng, c¸c tµi liÖu kh¸c ®Ó t×m hiÓu vÒ c¸c nhµ v¨n, nhµ th¬ quª Qu¶ng Nam (kÓ c¶ §µ N½ng) cã nh÷ng s¸ng t¸c tr­íc 1975.	+ T×m ®äc c¸c bµi viÕt (v¨n, th¬) viÕt vÒ quª h­¬ng Qu¶ng Nam.	+ LËp b¶ng thèng kª theo mÉu SGKChóc quÝ thÇy c« ngµy Nhµ gi¸o viÖt nam h¹nh phóc !