Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiếng Việt: Tình thái từ - Đỗ Thị Thùy Dương

Chµo Mõng C¸c thÇy c« vÒ dù tiÕt häcGi¸o Viªn: Đỗ Thị Thùy DươngTRƯỜNG THCS LÝ TỰ TRỌNG Bài tập: X¸c ®Þnh th¸n tõ, trî tõ trong nh÷ng c©u sau: 1, Than «i! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u? 2, B¹n nãi dèi lµ tù lµm h¹i chÝnh m×nh. 3, Chao! C¸i qu¶ sÊu non Ch­a ¨n mµ ®· gißn.( M¹nh H¶i) 4, Nhãm bÕp löa nghÜ th­¬ng bµ khã nhäc Tu hó ¬i! Ch¼ng ®Õn ë cïng bµ Kªu chi hoµi trªn nh÷ng c¸nh ®ång xa? (BÕp löa – B»ng ViÖt)KIỂM TRA BÀI CŨ Trợ từ là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó.  - Thán từ là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người nói hoặc dùng để gọi đáp. Thán từ thường đứng ở đầu câu, có khi nó được tách ra thành một câu đặc biệt.- Thán từ gồm hai loại chính:+ Thán từ bộc lộ tình cảm, cảm xúc: a, ái, ơ, ôi+ Thán từ gọi đáp: này, ơi, dạ, vâng KIỂM TRA BÀI CŨĐáp ánBài tập: X¸c ®Þnh th¸n tõ, trî tõ trong nh÷ng c©u sau: 1, Than «i! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u? 2, B¹n nãi dèi lµ tù lµm h¹i chÝnh m×nh. 3, Chao! C¸i qu¶ sÊu non Ch­a ¨n mµ ®· gißn.( M¹nh H¶i) 4, Nhãm bÕp löa nghÜ th­¬ng bµ khã nhäc Tu hó ¬i! Ch¼ng ®Õn ë cïng bµ Kªu chi hoµi trªn nh÷ng c¸nh ®ång xa? (BÕp löa – B»ng ViÖt)Th¸n tõTh¸n tõTrî tõTrî tõKIỂM TRA BÀI CŨVí dụ: a,- Mẹ đi làm rồi à?b, Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:Con nín đi! ( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)c, 	 Thương thay cũng một kiếp người,	 Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi! (Nguyễn Du, Truyện Kiều)d, Em chào cô ạ! VÝ dô:b) Con nín ñi! c) Thöông thay cuõng moät kieáp ngöôøi Kheùo thay mang laáy saéc taøi laøm chi ! (Nguyeãn Du, Truyeân Kieàu)a) Meï ñi laøm roài aø?Caâu nghi vaánCaâu caàu khieánCaâu caûm thaùnb) Meï toâi vöøa keùo tay toâi, xoa ñaàu toâi hoûi, thì toâi oaø leân khoùc roài cöù theá nöùc nôû. Meï toâi cuõng suït suøi theo:- Con nín (Nguyeân Hoàng, Nhöõng ngaøy thô aáu)c) Thöông cuõng moät kieáp ngöôøi Kheùo mang laáy saéc taøi laøm chi ! (Nguyeãn Du, Truyeân Kieàu)a) Meï ñi laøm roài Ví dụKhoâng coøn laø caâu nghi vaánKhoâng coøn laø Caâu caàu khieánKhoâng taïo ñöôïc Caâu caûm thaùnaø?ñi !thaythay..b) Con nín ñi! c) Thöông thay cuõng moät kieáp ngöôøi Kheùo thay mang laáy saéc taøi laøm chi ! (Nguyeãn Du, Truyeân Kieàu)a) Meï ñi laøm roài aø?Caâu nghi vaánCaâu c¶m th¸nCaâu cÇu khiÕnd) - Em chaøo coâ aï!Theå hieän möùc ñoä leã pheùp cao - Em chaøo c«!Caâu c¶m th¸nCaâu c¶m th¸nTheå hieän möùc ñoä leã pheùp khoâng cao* Mét sè lo¹i t×nh th¸i tõ:- T×nh th¸i tõ nghi vÊn : µ , ­ , h¶ ,hö , chø , ch¨ng,- T×nh th¸i tõ cÇu khiÕn: ®i, nµo, víi.- T×nh th¸i tõ c¶m th¸n : thay , sao,- T×nh th¸i tõ biÓu thÞ s¾c th¸i t×nh c¶m : ¹ , nhÐ , c¬ ,mµ ,..- An ®i häc vÒ råi µ ?- An ®i häc vÒ råi chø ?- An ®i häc vÒ råi ­ ?- An ®i häc vÒ råi h¶ ?- An ®i häc vÒ råi hö ?Nghi vÊn, Con nÝn ®i! Nhanh lªn nµo! Chê em víi!yªu cÇu, ®Ò nghÞ,CÇu khiÕn+ Mẹ đã nói rồi mà!+ Cháu chào bác ạ!+ Bạn đến ngay nhé! * “Vui sao mét s¸ng th¸ng n¨m§­êng vÒ ViÖt B¾c lªn th¨m B¸c Hå.’’ (Tè H÷u) * “Th­¬ng thay con cuèc gi÷a trêiDï kªu ra m¸u cã ng­êi nµo nghe’’. (Ca dao)Ví dụ 1:a, Mẹ mệt ạ? b, Con ở nhà nhé!-> Câu nghi vấn-> Câu cầu khiếnLưu ý 1: Để phân biệt các loại tình thái từ cần căn cứ vào đặc điểm ngữ pháp, vai trò, chức năng của chúng trong câu.Ví dụ 2: Thöông thay cuõng moät kieáp ngöôøi Kheùo thay mang laáy saéc taøi laøm chi ! (Nguyeãn Du, Truyeân Kieàu)Lưu ý 2: Một số tình thái từ dùng để tạo câu nghi vấn câu cầu khiến câu cảm thán cũng có thể kèm theo sắc thái tình cảmVÝ dôKiểu câuSắc thái tình cảmVai xã hộiBạn chưa về à?Thầy mệt ạ?Bạn giúp tôi một tay nhé!Bác giúp cháu một tay ạ!Câu nghi vấnCâu nghi vấnCâu cầukhiếnCâu cầukhiến thân mật thân mật kính trọng kính trọng ngang hàng ngang hàng trên- dướitrên – dưới1. Bài tập 1(sgk/tr81): Trong các câu dưới đây, từ nào (trong các từ màu đỏ) là tình thái từ, từ nào không phải là tình thái từ?Em thích trường nào thì thi vào trường ấy.Nhanh lên nào, anh em ơi!Làm như thế mới đúng chứ!Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu.Cứu tôi với!Nó đi chơi với bạn từ sáng.Con cò đậu ở đằng kia.Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia. ĐĐĐĐĐại từTrợ từQHTChỉ từLưu ý 3: Cần phân biệt tình thái từ với các từ đồng âm nhưng khác nghĩa, khác loạiGi¶i thÝch ý nghÜa cña c¸c t×nh th¸i tõ in ®Ëm trong nh÷ng c©u d­íi ®©y?a, Bà l·o l¸ng giÒng l¹i lËt ®Ët ch¹y sang: - B¸c trai ®· kh¸ råi chø? ( Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn) -> chø: ®Ó hái, ít nhiÒu ®· cã sù kh¼ng ®Þnh. b- Con chã lµ cña ch¸u nã mua ®Êy chø! ...Nã mua vÒ nu«i, ®Þnh ®Ó ®Õn lóc c­íi vî vÒ th× giÕt thÞt... (Nam Cao, L·o H¹c) -> chø: ®Ó nhÊn m¹nh thªm ®iÒu võa kh¼ng ®Þnh, cho lµ kh«ng thÓ kh¸c ®­îc.2. Bài tập 2( sgk/tr 82)c, Mét ng­êi nhÞn ¨n ®Ó tiÒn l¹i lµm ma, bëi kh«ng muèn liªn lôy ®Õn hµng xãm l¸ng giÒng... Con ng­êi ®¸ng kÝnh Êy b©y giê còng theo gãt Binh T­ ®Ó cã ¨n ­! ( Nam cao, L·o H¹c) -> ­: ®Ó hái víi th¸i ®é ph©n v©n, ng¹c nhiªn tr­íc nh÷ng ®iÒu m×nh kh«ng ngê tíi.d, Bçng Thñy l¹i xÞu mÆt xuèng: Sao bè m·i kh«ng vÒ nhØ? Nh­ vËy lµ em kh«ng ®­îc chµo bè tr­íc khi ®i ( Kh¸nh Hoµi, Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª) -> nhØ: hái víi th¸i ®é th©n mËt.2. Bài tập 2( sgk/tr 82) Nó là học sinh giỏi mà! Em chỉ nói vậy để anh biết thôi! Con thích được tặng cái cặp cơ! Thôi đành ăn cho xong vậy! Tôi phải giải bằng được bài toán ấy chứ lị!Bài tập 3( sgk/tr83) §Æt c©u víi c¸c t×nh th¸i tõ: mµ, chø lÞ, th«i, c¬, vËy. §Æt c©u hái cã dïng c¸c t×nh th¸i tõ nghi vÊn phï hîp víi nh÷ng quan hÖ x· héi sau ®©y:- Häc sinh víi thÇy gi¸o hoÆc c« gi¸o;- B¹n nam víi b¹n n÷ cïng løa tuæi;- Con víi bè, mÑ hoÆc chó, b¸c, c«, d×.Ví dụ: - Th­a thÇy, em xin phÐp hái thÇy mét c©u ®­îc kh«ng ¹?- B¹n häc xong bµi råi chø?- MÑ ®i lµm vÒ l©u ch­a ¹?Bài tập 4(sgk/tr83): Bµi tËp 5(sgk/tr83): T×m mét sè t×nh th¸i tõ trong tiÕng ®Þa ph­¬ng em hoÆc trong tiÕng®Þa ph­¬ng kh¸c mµ em biÕt? + Thanh Hãa: - T«i kh«ng nãi røa( thÕ)	+Nam bé: -§au ch©n l¾m ha ( h¶) -Nhí viÕt th­ cho t«i nghen (nhÐ)Củng cố ( Thảo luận nhóm)Bài tập: Xây dựng một đoạn hội thoại ngắn với nội dung tự chọn trong đó có dùng tình thái từ để: a, Tạo câu nghi vấn, câu cảm thán. b, Tạo câu biểu thị sắc thái tình cảm, câu cầu khiến.- Häc thuéc phÇn ghi nhí:- N¾m ®­îc c«ng dông , chøc n¨ng cña t×nh th¸i tõ.- So s¸nh sù kh¸c biÖt gi÷a t×nh th¸i tõ víi th¸n tõ ? - BiÕt vËn dông t×nh th¸i tõ trong nãi vµ viÕt.- so¹n văn bản : ChiÕc l¸ cuèi cïng của nhà văn O’Hen-riH­íng dÉn häc bµi ë nhµ