Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 107: Luyện từ và câu Hội thoại

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ LỚP 84 KIỂM TRA BÀI CŨ 1. Hành động nói là gì ? Nêu một số kiểu hành động nói thường gặp?Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.- Các kiểu hành động nói: + Hỏi + Trình bày + Điều khiển + Hứa hẹn + Bộc lộ cảm xúcTrả lời:2.Xác định kiểu hành động nói trong đoạn trích sau:Tôi cũng cười đáp lại cô tôi: - Không! Cháu không muốn vào .Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: - Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!(Trình bày)(Hỏi-bộc lộ cảm xúc)Tiết 107: HỘI THOẠITiết 107:I. Vai xã hội trong hội thoại 1. Tìm hiểu đoạn tríchHỘI THOẠIĐỌC ĐOẠN TRÍCH SAU VÀ TRẢ LỜI CÂU HỎI Moät hoâm, coâ toâi goïi toâi ñeán beân cöôøi hoûi: - Hoàng ! maøy coù muoán vaøo Thanh Hoaù chôi vôùi meï maøy khoâng? [] Nhaän ra nhöõng yù nghó cay ñoäc trong gioïng noùi vaø treân neùt maët khi cöôøi raát kòch cuûa coâ toâi kia, toâi cuùi ñaàu khoâng ñaùp. Vì toâi bieát roõ, nhaéc ñeán meï toâi, coâ toâi chæ coù yù gieo raéc vaøo ñaàu oùc toâi nhöõng hoaøi nghi ñeå toâi khinh mieät vaø ruoàng raãy meï toäi, moät ngöôøi ñaøn baø ñaõ bò caùi toäi laø goaù choàng, nôï naàn cuøng tuùng quaù, phaûi boû con caùi ñi tha höông caàu thöïc. Nhöng ñôøi naøo tình thöông yeâu vaø loøng kính meán meï toâi laïi bò nhöõng raép taâm tanh baån xaâm phaïm ñeán. [..] Toâi cuõng cöôøi ñaùp laïi coâ toâi: - Khoâng! Chaùu khoâng muoán vaøo. Cuoái naêm theá naøo môï chaùu cuõng veà. Coâ toâi hoûi luoân, gioïng vaãn ngoït: - Sao laïi khoâng vaøo? Môï maøy phaùt taøi laém, coù nhö daïo tröôùc ñaâu! Roài hai con maét long lanh cuûa coâ toâi chaèm chaëp ñöa nhìn toâi. Toâi laïi im laëng cuùi ñaàu xuoáng ñaát: loøng toâi caøng .. .. thaét laïi, khoeù maét toâi ñaõ cay cay. Coâ toâi lieàn voã vai toâi cöôøi maø noùi raèng: - Maøy daïi quaù, cöù vaøo ñi, tao chaïy cho tieàn taøu. Vaøo maø baét môï maøy may vaù saém söûa cho vaø thaêm em beù chöù. [] Toâi cöôøi daøi trong tieáng khoùc, hoûi coâ toâi: - Sao coâ bieát môï con coù con? Coâ toâi vaãn cöù töôi cöôøi keå caùc chuyeän cho toâi nghe. Coù moät baø hoï noäi xa vaøo trong aáy caân gaïo veà baùn. Baø ta moät .hoâm ñi qua chôï thaáy meï toâi ngoài cho con buù ôû beân roå boùng ñeøn. [] Coâ toâi chöa döùt caâu, coå hoïng toâi ñaõ ngheïn öù khoùc khoâng ra tieáng. Giaù nhöõng coå tuïc ñaõ ñaøy ñoaï meï toâi laø moät vaät .nhö hoøn ñaù hay cuïc thuyû tinh, ñaàu maåu goã, toâi quyeát voà ngay laáy maø nhai, maø nghieán cho kì naùt vuïn môùi thoâi. Coâ toâi boãng ñoåi gioïng, laïi voã vai, nhìn vaøo maët toâi, nghieâm nghò: - Vaäy maøy hoûi coâ Thoâng – teân ngöôøi ñaøn baø hoï noäi xa kia – choå ôû cuûa môï maøy, roài ñaùnh giaáy cho môï maøy, baûo duø sao cuõng phaûi veà. Tröôùc sau gì cuõng moät laàn xaáu, chaû nheõ baùn xôùi maõi ñöôïc sao? Toû söï ngaäm nguøi thöông xoùt thaày toâi, coâ toâi chaäp chöøng noùi tieáp: -Maáy laïi raèm thaùng taùm naøy laø gioã ñaàu caäu maøy, môï maøy veà duø sao cuõng ñôõ tuûi cho caäu maøy, vaø maøy cuõng coøn phaûi coù hoï, coù haøng, ngöôøi ta hoûi ñeán chöù? (Những ngày thơ ấu - Nguyên Hồng) Tiết 107:I. Vai xã hội trong hội thoại1. Tìm hiểu đoạn tríchHỘI THOẠIBà côBé HồngQuan hệ gia tộcVai trênVai dướiThiếu thiện chí, không phù hợp với quan hệ ruột thịt, không thể hiện đúng mực của người trên đối với người dưới.Biết giữ thái độ lễ phép, tôn trọng người trên.2. Ghi nhớ (SGK t94)Bà côBé HồngQuan hệ gia tộcVai trênVai dướiThiếu thiện chí, không phù hợp với quan hệ ruột thịt, không thể hiện đúng mực của người trên đối với người dưới.Biết giữ thái độ lễ phép, tôn trọng người trên.II. Luyện tập1. Bài tập 1 (SGK t94)Tiết 107:HỘI THOẠII. Vai xã hội trong hội thoại1. Tìm hiểu đoạn tríchBaøi tập 1: Haõy tìm nhöõng chi tieát trong baøi Hòch töôùng só theå hieän thaùi ñoä vöøa nghieâm khaéc vöøa khoan dung cuûa Traàn Quoác Tuaán ñoái vôùi nhöõng binh só döôùi quyeàn.2. Ghi nhớ (SGK t94)II. Luyện tập1. Bài tập 1 (SGK t94)Tiết 107:HỘI THOẠII. Vai xã hội trong hội thoại1. Tìm hiểu đoạn trích Thái độ nghiêm khắc phê phán:+ Nhìn chủ nhụckhông biết lo,+ Thấy nước nhụckhông biết thẹn+ Ham săn bắn - Thái độ khoan dung, chân tình: + Nay ta bảo thật các ngươi+ Huấn luyện quân sĩ+ Tập dượt cung tênBà côBé HồngQuan hệ gia tộcVai trênVai dướiThiếu thiện chí, không phù hợp với quan hệ ruột thịt, không thể hiện đúng mực của người trên đối với người dưới.Biết giữ thái độ lễ phép, tôn trọng người trên.2. Ghi nhớ (SGK t94)II. Luyện tập1. Bài tập 1 (SGK t94)Tiết 107:HỘI THOẠII. Vai xã hội trong hội thoại1. Tìm hiểu đoạn trích Thái độ nghiêm khắc phê phán:+ Nhìn chủ nhụckhông biết lo,+ Thấy nước nhụckhông biết thẹn+ Ham săn bắn - Thái độ khoan dung, chân tình: + Nay ta bảo thật các ngươi+ Huấn luyện quân sĩ+ Tập dượt cung tên2. Bài tập 2 (SGK t94, 95)Bà côBé HồngQuan hệ gia tộcVai trênVai dướiThiếu thiện chí, không phù hợp với quan hệ ruột thịt, không thể hiện đúng mực của người trên đối với người dưới.Biết giữ thái độ lễ phép, tôn trọng người trên.Caâu a Dựa vào đoạn trích và những điều em đã biết về truyện Lão Hạc, hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật lão Hạc và ông giáo. (Tổ 1, 2)Caâu b Tìm những chi tiết trong lời thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình cả nhân vật ông giáo với lão Hạc. (Tổ 3, 4)2. Ghi nhớ (SGK t94)II. Luyện tập1. Bài tập 1 (SGK t94)Tiết 107:HỘI THOẠII. Vai xã hội trong hội thoại1. Tìm hiểu đoạn trích - Thái độ khoan dung, chân tình: + Nay ta bảo thật các ngươi+ Huấn luyện quân sĩ+ Tập dượt cung tên2. Bài tập 2(SGK t94, 95)Bà côBé HồngQuan hệ gia tộcVai trênVai dướiThiếu thiện chí, không phù hợp với quan hệ ruột thịt, không thể hiện đúng mực của người trên đối với người dưới.Biết giữ thái độ lễ phép, tôn trọng người trên.Câu a. Về địa vị xã hội: Ông giáo (trí thức) có địa vị cao hơn lão Hạc (nông dân) => ông giáo vai trên Về tuổi tác lão Hạc có vị trí cao hơn => lão Hạc vai trênCâu c. Lão Hạc gọi người đối thoại với mình là “ông giáo”, dùng từ “dạy” thay cho từ “nói”, xưng hô “chúng mình” => thái độ quý trọng thân tình. Lão Hạc chỉ cười đưa đà, tiếng cười gượng, thoái thác chuyện ở lại ăn khoai, uống nước => tâm trạng không vui và giữ ý.3. Bài tập 3 (SGK t95)Câu b. Thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc:- Lời lẽ: ôn tồn- Cử chỉ: nắm lấy cái vai gầy.- Cách xưng hô: Cụ- tôi, ông con mình Thái độ nghiêm khắc phê phán:+ Nhìn chủ nhụckhông biết lo,+ Thấy nước nhụckhông biết thẹn+ Ham săn bắn2. Ghi nhớ (SGK t94)II. Luyện tập1. Bài tập 1 (SGK t94)Tiết 107:HỘI THOẠII. Vai xã hội trong hội thoại1. Tìm hiểu đoạn trích - Thái độ khoan dung, chân tình: + Nay ta bảo thật các ngươi+ Huấn luyện quân sĩ+ Tập dượt cung tên2. Bài tập 2(SGK t94, 95)Bà côBé HồngQuan hệ gia tộcVai trênVai dướiThiếu thiện chí, không phù hợp với quan hệ ruột thịt, không thể hiện đúng mực của người trên đối với người dưới.Biết giữ thái độ lễ phép, tôn trọng người trên.Câu a. Về địa vị xã hội: Ông giáo (trí thức) có địa vị cao hơn lão Hạc (nông dân) => ông giáo vai trên Về tuổi tác lão Hạc có vị trí cao hơn => lão Hạc vai trênCâu c. Lão Hạc gọi người đối thoại với mình là “ông giáo”, dùng từ “dạy” thay cho từ “nói”, xưng hô “chúng mình” => thái độ quý trọng thân tình. Lão Hạc chỉ cười đưa đà, tiếng cười gượng, thoái thác chuyện ở lại ăn khoai, uống nước => tâm trạng không vui và giữ ý.3. Bài tập 3 (SGK t95)Câu b. Thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc:- Lời lẽ: ôn tồn- Cử chỉ: nắm lấy cái vai gầy.- Cách xưng hô: Cụ- tôi, ông con mình Thái độ nghiêm khắc phê phán:+ Nhìn chủ nhụckhông biết lo,+ Thấy nước nhụckhông biết thẹn+ Ham săn bắnBÀI TẬP TRẮC NGHIỆMCâu 1. “ Vai xã hội” trong hội thoại là gì?A. Là vai vế của mỗi người trong gia đìnhB. Là vị trí, chỗ đứng của mỗi người trong xã hội.C. Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.D. Là cương vị, cấp bậc của một người trong cơ quan,xã hội.Câu 2. Trong hội thoại, người có vai xã hội thấp phải có thái độ ứng xử với người có vai xã hội cao như thế nào?A. Ngưỡng mộ. B. Kính trọng C. Sùng kính. D.Thân mật Hướng dẫn về nhà1. Hoïc baøi* Hoàn thành tiếp bài tập 3.* Viết một đoạn hội thoại và phân tích vai xã hội của những người tham gia cuộc thoại đó.2. Chuẩn bị bài “Tìm hieåu yeáu toá bieåu caûm trong vaên nghò luaän”2. Ghi nhớ (SGK t94)II. Luyện tập1. Bài tập 1 (SGK t94)Tiết 107:HỘI THOẠII. Vai xã hội trong hội thoại1. Tìm hiểu đoạn trích - Thái độ khoan dung, chân tình: + Nay ta bảo thật các ngươi+ Huấn luyện quân sĩ+ Tập dượt cung tên2. Bài tập 2(SGK t94, 95)Bà côBé HồngQuan hệ gia tộcVai trênVai dướiThiếu thiện chí, không phù hợp với quan hệ ruột thịt, không thể hiện đúng mực của người trên đối với người dưới.Biết giữ thái độ lễ phép, tôn trọng người trên.Câu a. Về địa vị xã hội: Ông giáo (trí thức) có địa vị cao hơn lão Hạc (nông dân) => ông giáo vai trên Về tuổi tác lão Hạc có vị trí cao hơn => lão Hạc vai trênCâu c. Lão Hạc gọi người đối thoại với mình là “ông giáo”, dùng từ “dạy” thay cho từ “nói”, xưng hô “chúng mình” => thái độ quý trọng thân tình. Lão Hạc chỉ cười đưa đà, tiếng cười gượng, thoái thác chuyện ở lại ăn khoai, uống nước => tâm trạng không vui và giữ ý.3. Bài tập 3 (SGK t95)Câu b. Thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc:- Lời lẽ: ôn tồn- Cử chỉ: nắm lấy cái vai gầy.- Cách xưng hô: Cụ- tôi, ông con mình Thái độ nghiêm khắc phê phán:+ Nhìn chủ nhụckhông biết lo,+ Thấy nước nhụckhông biết thẹn+ Ham săn bắnBUỔI HỌC HÔM NAY ĐẾN ĐÂY KẾT THÚCKÍNH CHÚC SỨC KHOẺ QUÍ THẦY CÔ CÙNG TẤT CẢ CÁC EM