Bài giảng Ngữ văn lớp 8 tiết 40: Nói giảm nói tránh

Chaøo möøng caùc thaày coâ veà döï giôø vôùi lôùp 8A2KiÓm tra bµi còThÕ nµo lµ nãi qu¸ ? Cho biÕt t¸c dông cña nãi qu¸ ?Nãi qu¸ lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng ®­îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh , g©y Ên t­îng, t¨ng søc biÓu c¶m. Nãi qu¸ cã thÓ ®­îc dïng trong c¸c tr­êng hîp nµo sau ®©y?A . Thµnh ng÷, tôc ng÷, ca dao.B . Trong v¨n th¬ tr÷ t×nh.C . V¨n th¬ ch©m biÕm, hµi h­íc.D . Trong ®êi sèng th­êng ngµy.xxxxNãi qu¸ cã thÓ ®­îc dïng trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc trªn.Ng÷ v¨n 8 - TiÕt 40		Nãi gi¶m nãi tr¸nhVD1:a. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong đảng và bầu bạn khắp nơi điều khỏi cảm thấy đột ngột.  (Hồ Chí Minh, Di chúc)I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh Tiết 40: Nói giảm nói tránha) đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác VD 1(a,b,c) dïng cách nói tránh đi bằng những từ ngữ có nghĩa tương đương với nghĩa từ “ chết”1. V í dụ* Nhận xét 1:b. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.	 (Tố Hữu, Bác ơi)b) đic) chẳng cònlàm giảm phần nào nỗi đau buồn.CHẾTc. Lượng con ông Độ đây mà....Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.	 (Hồ Phương, Thư nhà)I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh Tiết 40: Nói giảm nói tránh VD3:a. Con dạo này lười lắm. b.Con dạo này không được chăm chỉ cho lắm.Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.VD2: Phải bé lại lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một dịu êm vô cùng. (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu) -- VD1(a,b,c) dïng cách nói bằng những từ ngữ có ý nghĩa giảm nhẹ mức độ của sự việc để tránh đau buồn.1. V í dụ - VD2 dïng cách diễn đạt tế nhị để tránh sự thô tục, thiếu lịch sự vµ gîi c¶m xóc th©n th­¬ng, tr×u mÕn khi nãi vÒ mÑ.2. Ghi nhớ (SGK)- VD 3(b) dïng cách nói tế nhị,nhẹ nhàng để người nghe dễ tiếp thu. I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh Tiết 40: Nói giảm nói tránh* Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh: Khi muốn tránh cảm giác đau buồn, ghê sợ, thô tục, thiếu lịch sự.  - Khi muốn t«n träng người đối thoại với mình (người có quan hệ thứ bậc xã hội, tuổi tác cao hơn)  - Khi muốn nhận xét một cách tế nhị, lịch sự, có văn hoá để gười nghe dễ tiếp thu ý kiÕn góp ý  - Khi muốn hàm ý một sắc thái biểu cảm nào đó * Chú ýTiết 40: Nói giảm nói tránh * Trong một cuộc họp lớp kiểm điểm bạn Hải hay đi học muộn, bạn Lan nói: “Từ nay cậu không được đi học muộn nữa vì như vậy không những ảnh hưởng đến việc rèn luyện đạo đức của bản thân cậu mà còn ảnh hưởng đến phong trào thi đua của lớp”. Bạn Trinh cho rằng Lan nói như vậy là quá gay gắt, chỉ nên nhắc nhở bạn Hải :”Cậu nên đi học đúng giờ”. Em đồng tình với ý kiến nào? Vì sao?*. Chú ýTh¶o luËn 3’: Nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp nh­ thÕ nµo th× kh«ng nªn sö dông c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nh?* Trong báo cáo gửi cho cô giáo chủ nhiệm, bạn lớp trưởng nêu nhận xét về những nhược điểm của các bạn như sau:”Tuần qua, một số bạn đi học không được đúng giờ lắm” có được không? Vì sao?Tình huống cần tránhKhi cần phê bình nghiêm khắc, nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật.- Khi cần thông tin chính xác, trung thực trong văn bản hành chính (Biªn b¶n, b¸o c¸o...)Bài tập:1(SGK):A / Khuya rồi, mời bà..........................B / Cha mẹ em..........................từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.C / Đây là lớp học cho trẻ em.....................D / Mẹ đã ..................rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.E / Cha nó mất, mẹ nó......................, nên chú nó rất thương nó.đi nghỉchia tay nhaukhiếm thịcó tuổiđi bước nữaTiết 40: Nói giảm nói tránhII. Luyện tập:I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh cho sau đây vào chỗ trống: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.A1/ /Anh phải hoà nhã vớí bạn bè!B1/Anh ra khỏi phòng tôi ngay!C1/Xin đừng hút thuốc trong phòng học!C2/Cấm hút thuốc trong phòng học!D1/Nó nói như thế là thiếu thiện chí.D2/ Nó nói như thế là ác ý.E1/ Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.E2/ Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.A2/ Anh nên hoà nhã với bạn bè!B2/Anh không nên ở đây nữa!Bài tập2(SGK):Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có sử dụng cách nói giảm nói tránh?Tiết 40: Nói giảm nói tránhI. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh II. Luyện tập:Bài tập- Hãy quan sát tranh minh hoạ trên màn hình và dùng phép nói giảm nói tránh để diễn đạt lại các câu trong những tình huống sau và cho biết ở mỗi tình huống đó, em đã sử dụng cách nói giảm nói tránh nào?Anh cút ra khỏi nhà tôi ngay!Anh không nên ở đây nữa!TÌNH HuỐNG 1 .Bệnh tình con ông nặng lắm chắc sắp chết rồi!Bệnh tình con ông chắc chẳng còn được bao lâu nữa.TÌNH HUỐNG 2.Trông những đứa trẻ mù thật đáng thương .Trông những đứa trẻ khiếm thị thật đáng thương.TÌNH HUỐNG 3.Bài văn này bạn Lan làm quá dở!Bài văn này bạn Lan làm chưa đạt yêu cầu.TÌNH HUỐNG 4.BÀI TẬP BỔ SUNGa. Đây là ngôi trường của những trẻ em tàn tật.b. Các chiến sĩ đã chết để bảo vệ quê hương.c. Kiến thức toán của em còn kém lắm!d. Bác sỹ pháp y đang mổ xác chết.Đây là ngôi trường của những trẻ em khuyết tật.Các chiến sĩ đã hy sinh để bảo vệ quê hương. Kiến thức toán của em còn chưa tốt, cần cố gắng hơn.. Bác sỹ pháp y đang phẫu thuật tử thi.Bài tập:1 Hãy chuyển các cách diễn đạt sau đây thành cách diễn đạt nói giảm, nói tránh? H·y ph©n tÝch c¸i hay cña viÖc sö dông phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh trong ®o¹n trÝch sau :“H«m sau, l·o H¹c sang nhµ t«i. Võa thÊy t«i, l·o b¶o ngay: CËu Vµng ®i ®êi råi «ng gi¸o ¹ !” (Nam Cao – L·o H¹c)BÀI TẬP BỔ SUNG 2HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Ở NHÀ- Hoµn thiÖn c¸c BT (SGK) +BT bæ sung vào vë. Sưu tầm một số câu ca dao và thơ văn có sử dụng phép nói giảm nói tránh sau đó chọn và phân tích phép nói giảm, nói tránh trong một đoạn văn, thơ cự thể . Học lại các văn bản đã học chuẩn bị cho tiết kiểm tra văn bản vào tuần sau ( Tiết 41) Bài học đến đây kết thúc Chúc các em học sinh luôn luôn học giỏi