Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 40: Nói giảm nói tránh - Nguyễn Thị Diễm

Trường THCS Nguyễn Trãi.Tổ Ngữ VănGVTH: Nguyễn Thị DiễmN¨m häc 2011-2012.CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC EMKIỂM TRA BÀI CŨ.1. Thế nào là nói quá? Nêu tác dụng của nói quá?2. Trong các câu sau câu nào có sử dụng biện pháp tu từ nói quá? a. Lớp em chú ý nghe cô giảng bài. b. Bao giờ cây cải làm đình Gỗ lim thái ghém thì mình lấy ta. c. Bài văn của bạn viết dở quá đi thôi! ĐÁP ÁN:Nói quá là biện pháp tư từ phóng đại, quy mô tính chất của sự sự vật, sự việc, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.Tiết 40:NÓI GIẢM NÓI TRÁNHVì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê – nin và các vị anh hùng khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.2. Bác đã đi rồi, sao Bác ơi!Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.1. Tôi sẽ đi gặp  = Tôi sẽ chết 2. Bác đã đi  = Bác đã chếtI. NÓI GIẢM NÓI TRÁNH VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI GIẢM NÓI TRÁNH:Ví dụ 1:Giảm cảm giác đau buồnI. THẾ NÀO LÀ NÓI GIẢM NÓI TRÁNHVí dụ 2: Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.=> Bầu sữa = Vú1. Giảm cảm giác đau buồnTránh cảm giác thô tục1. Giảm cảm giác đau buồn2. Tránh cảm giác thô tụcI. NÓI GIẢM NÓI TRÁNH VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI GIẢM NÓI TRÁNH:Ngày mồng một đầu năm hiện lên thi thể em bé ngồi giữa những bao diêm (trích Cô bé bán diêm, An- đéc-xen)=> Thi thể = Xác chếtVí dụ 3:3. Tránh cảm giác ghê sợ1. Giảm cảm giác đau buồn2. Tránh cảm giác thô tụcI. NÓI GIẢM NÓI TRÁNH VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI GIẢM NÓI TRÁNH:3. Tránh cảm giác ghê sợVí dụ 4:3. Tránh cảm giác nặng nề, thiếu tế nhịHôm nay, bạn ăn mặc lôi thôi quá!Hôm nay, bạn ăn mặc chưa đẹp lắm!1. Giảm cảm giác đau buồn2. Tránh cảm giác thô tụcI. NÓI GIẢM NÓI TRÁNH VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI GIẢM NÓI TRÁNH:3. Tránh cảm giác ghê sợVí dụ 5:4. Tránh cảm giác nặng nề, thiếu tế nhịDiễn đạt uyển chuyển, tế nhị1. Bác đã đi rồi, sao Bác ơi!Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.2. Ngày mồng một đầu năm hiện lên thi thể em bé ngồi giữa những bao diêm 3. Hôm nay, bạn ăn mặc chưa đẹp lắm!4. Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.I. NÓI GIẢM NÓI TRÁNH VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI GIẢM NÓI TRÁNH:Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.Ví dụ: Cậu vàng đi đời rồi ông giáo ạ!LƯU Ý: + Nói giảm nói tránh còn có cách gọi khác: Khinh ngữ, uyển ngữ, nhã ngữ.Tiết 40. NÓI GIẢM NÓI TRÁNHBÀI TẬP NHANHXác định biện pháp tu từ nói giảm nói tránh:Bài văn này bạn phân tích chưa được hay lắm. 2. Bác đã lên đường, theo tổ tiên Mác Lê-nin, thế giới Người Hiền 3.a. Bạn học còn kém lắm. b. Bạn cần cố gắng hơn nữa. 4. Lão làm bộ đấy! Thật ra thì lão chỉ tâm ngẩm thế, nhưng cũng ra phết chứ chả vừa đâu: lão vừa xin tôi ít bả chóLưu ý: Nói giảm nói tránh sử dụng nhiều trong các lĩnh vực văn chương cũng như trong đời sống hằng ngàyDùng từ đồng nghĩaDùng cách nói vòngDùng cách nói phủ định từ trái nghĩaDùng cách nói trống ( tỉnh lược) Trong một cuộc họp lớp kiểm điểm bạn Hải hay đi học muộn:	 Lan nói: - Từ nay cậu không được đi học muộn nữa vì như vậy không những ảnh hưởng đến việc rèn luyện đạo đức của bản thân cậu mà còn ảnh hưởng đến phong trào thi đua của lớp.	Bạn Trinh cho rằng Lan nói như vậy là quá gay gắt, chỉ nên nhắc nhở bạn Hải là : "Cậu nên đi học đúng giờ.”	 Em đồng tình với ý kiến nào? Vì sao?Lưu ý: * Khi cần phê bình nghiêm khắc ta cần phải nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật .TÌNH HUỐNGHỆ THỐNG BÀI HỌCTrong giờ trả bài tập làm văn, Nam ngồi cạnh Hùng. Hai bạn trao đổi cho nhau, rút kinh nghiệm và sửa sai. Câu văn của Nam chưa gọn, cô giáo ghi điểm yếu. Nhận xét của Hùng về bài văn của Nam với 3 phương án sau: a. Cách nói bình thường. b. Cách nói quá. c. Cách nói giảm nói tránh. TÌNH HUỐNGĐÁP ÁN So sánh sự khác nhau của hai biện pháp tu từ nói quá và nói giảm nói tránh. THẢO LUẬNNÓI QUÁNÓI GIẢM NÓI TRÁNH- Biện pháp tu từ diễn đạt tế nhị, uyển chuyển.- Tránh gây cảm giác quá đau buồn, thô tục, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự - Biện pháp tu từ phóng đại quy mô, tính chất của sự vật, sự việc .- Nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng giá trị biểu đạtII. LUYỆN TẬP1. Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh sau đây vào chỗ trống /.../: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau , có tuổi, đi bước nữa.Khuya rồi, mời bà................b. Đây là lớp học cho trẻ em .............c. Mẹ đã ............ rồi, nên chú ý giữ gìn sức khỏe. đi nghỉkhiếm thịcó tuổiII. LUYỆN TẬP2. Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có nói giảm nói tránh: a1. Anh phải hòa nhã với bạn bè! a2. Anh nên hòa nhã với bạn bè! b1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay! b2. Anh không nên ở đây! c1. Xin đừng hút thuốc trong phòng! c2. Cấm hút thuốc trong phòng!12385467NGÔI SAO MAY MẮN Chúc mừng bạn, bạn đem lại cho đội của bạn điểm mười.MAY MẮN Câu nói sau có vận dụng biện pháp nói giảm nói tránh không? “Con Rùa nó bò lật ngửa cũng còn nhanh hơn cậu đó.”CÂU HỎI.ĐÁP ÁN:- Câu nói trên không có sử dụng nói giảm nói tránh. (thiếu lịch sự khi giao tiếp, xem thường bạn). QUAN SÁT TRANHĐặt câu có sử dụng nói giảm nói tránh?QUÀ TẶNG. Tìm từ ngữ thể hiện biện pháp tu từ nói giảm nói tránh trong câu thơ sau?	Bác Dương thôi đã thôi rồiNước mây man mác ngậm ngùi lòng ta. ( Nguyễn Khuyến)CÂU HỎIthôiĐÁP ÁN:+ Có 4 cách - Dùng từ đồng nghĩa - Dùng cách nói vòng - Dùng cách nói trống ( tỉnh lược) - Dùng cách nói phủ định từ trái nghĩaCÂU HỎI- Có mấy cách nói giảm nói tránh? Nêu rõ các cách? Nếu em là người làm nhân chứng ở tòa trong một sự việc nào đó. Em có nói giảm nói tránh không? Vì sao?CÂU HỎI ĐÁP ÁN: - Em không nói giảm nói tránh - Vì nói như vậy không đúng với sự thật làm ảnh hưởng đến việc xét xử của sự việc đó.DẶN DÒVề nhà: - Học bài, làm các bài tập còn lại vào vở. - Soạn “ Câu ghép” (tt)Chào tạm biệt và hẹn gặp lại