Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 47: Phương pháp thuyết minh - Nguyễn Thị Ngọc Tú

ham gia tổ chức này,(Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000)Ta đến bệnh viện K sẽ thấy rõ: Bác sĩ viện trưởng cho biết trên 80% ung thư vòm họng và ung thư phổi là do thuốc lá. (Ôn dịch, thuốc lá)Bài tập:Tiết 47: C. PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINHI. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh:1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:2. Phương pháp thuyết minh:a1. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích:a2. Phương pháp liệt kê:a3. Phương pháp nêu ví dụ:a4. Phương pháp dùng số liệu (con số):a5. Phương pháp so sánh:a/ Các phương pháp thuyết minh:Tác giả đã so sánh giữa những sự vật nào ? Tác dụng của biện pháp so sánh đó là gì ?Biển Thái Bình Dương chiếm một diện tích lớn gần bằng ba đại dương khác cộng lại và lớn gấp 14 lần diện tích Bắc Băng Dương là đại dương bé nhất.Phương pháp so sánh: so sánh hai hoặc nhiều đối tượng nhằm làm nổi bật các đặc điểm, tính chất của sự vật cần thuyết minh.Làm nổi bật đặc điểm của biển Thái Bình Dương.Tiết 47: C. PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINHI. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh:1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:2. Phương pháp thuyết minh:a1. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích:a2. Phương pháp liệt kê:a3. Phương pháp nêu ví dụ:a4. Phương pháp dùng số liệu (con số):a5. Phương pháp so sánh:a6. Phương pháp phân loại, phân tích:a/ Các phương pháp thuyết minh:HUẾ Huế là một trong những trung tâm văn hóa, nghệ thuật lớn của Việt Nam. Huế là một thành phố đẹp. Huế đẹp của thiên nhiên Việt Nam. Huế đẹp của thơ. Huế đẹp của những con người sáng tạo, anh dũng. Huế là sự kết hợp hài hòa của núi, sông và biển. Chúng ta có thể lên núi Bạch Mã để đón gió biển. Từ đèo Hải Vân mây phủ, chúng ta nghe tiếng sóng biển rì rào. Từ đây buổi sáng chúng ta có thể lên Trường Sơn, buổi chiều tắm biển Thuận An và ba đêm ngủ thuyền trên sông Hương. Huế đẹp với cảnh sắc sông núi. Sông Hương đẹp như một dải lụa xanh bay lượn trong tay nghệ sĩ múa. Núi Ngự Bình như cái yên ngựa nổi bật trên nền trời trong xanh của Huế. Chiều đến, những chiếc thuyền nhỏ nhẹ nhàng lướt trên dòng nước hiền dịu của sông Hương. Những mái chèo thong thả buông, những giọng hò Huế ngọt ngào bay lượn trên mặt sóng, trên những ngọn cây thanh trà, phượng vĩ. Huế có những công trình kiến trúc nổi tiếng được Liên hợp quốc xếp vào hàng di sản văn hóa thế giới. Huế nổi tiếng với các lăng tẩm của các vua Nguyễn, với chùa Thiên Mụ, chùa Trúc Lâm, với đài Vọng Cảnh, điện Hòn Chén, chợ Đông Ba, Huế được yêu vì những sản phẩm đặc biệt của mình. Huế là thành phố của những mảnh vườn xinh đẹp. Những vườn hoa, cây cảnh, những vườn chè, vườn cây ăn quả của Huế xanh mướt như những viên ngọc. Những chiếc nón Huế càng làm cho các cô gái Huế đẹp hơn, duyên dáng hơn. Huế còn nổi tiếng với những món ăn mà chỉ riêng Huế mới có. Huế còn là thành phố đấu tranh kiên cường. Tháng 8 năm 1945, Huế đã đứng lên cùng cả nước, chế độ phong kiến ngàn năm sụp đổ dưới chân thành Huế. Huế đẹp và thơ đã đi vào lịch sử của những thành phố anh hùng. (Dẫn theo Tiếng Việt thực hành)Một số hình ảnh xứ HuếS«ng HươngTrường Quèc Häc HuÕĐ­êng Hå ChÝ Minh qua HuÕĐ­êng vµo kinh thµnh HuÕĐåi Thiªn MôHãy cho biết bài “Huế” đã trình bày những đặc điểm của thành phố Huế theo những mặt nào?- Huế đẹp bởi sự kết hợp hài hòa của cảnh sắc sông núi.- Huế có những công trình kiến trúc nổi tiếng.- Huế được yêu vì những sản phẩm đặc biệt của mình.- Huế nổi tiếng với những món ăn.- Huế là thành phố đấu tranh kiên cường.- Phân loại là chia đối tượng thành từng loại theo một số tiêu chí. - Phân tích là chia nhỏ đối tượng để xem xét.Như vậy, trong văn thuyết minh có tất cả bao nhiêu phương pháp?1/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.2/ Phương pháp liệt kê.3/ Phương pháp nêu ví dụ.4/ Phương pháp dùng số liệu (con số).5/ Phương pháp so sánh.6/ Phương pháp phân loại, phân tích.Có ý kiến cho rằng trong một bài văn thuyết minh chỉ cần dùng một phương pháp cho đơn giản, nhưng cũng có ý kiến cho rằng cần phải kết hợp nhiều phương pháp. Em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao?HUẾPhương pháp phân loại, phân tíchPhân tích vẻ đẹp của xứ Huế ở nhiều mặtPhương pháp liệt kêPhương pháp nêu định nghĩa, giải thíchPhương pháp so sánhChùa Thiên Mụ, chùa Trúc Lâm, điện Hòn ChénHuế là sự kết hợp hài hòa của núi và biển.Sông Hương đẹp như một dải lụa xanhNúi Ngự Bình như cái yên ngựaBài tập nhanh: nối nội dung ở cột A và nội dung ở cột B để có đáp án chính xác nhất? A B1. Ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch.2. Ph­¬ng ph¸p liÖt kª.3. Ph­¬ng ph¸p nªu vÝ dô, dïng sè liÖu.4. Ph­¬ng ph¸p so s¸nh.5. Ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i, ph©n tÝch.a. Lµ ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh chia ®èi t­îng ra tõng mÆt, tõng khÝa c¹nh, tõng vÊn ®Ò ®Ó lÇn l­ît thuyÕt minh gióp ng­êi ®äc hiÓu ®Çy ®ñ, toµn diÖn vÒ ®èi t­îng.b. Lµ ph­¬ng ph¸p ®­a vÝ dô cô thÓ, những sè liÖu chÝnh x¸c râ rµng theo thø tù. ThuyÕt phôc ng­êi ®äc tin vµo những ®iÒu mµ ng­êi viÕt cung cÊp.c. Lµ ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ®em c¸i ch­a biÕt ®èi chiÕu so s¸nh víi c¸i ®· biÕt ®Ó lµm næi bËt c¸i ch­a biÕt.d. Lµ ph­¬ng ph¸p kÓ ra lÇn l­ît, râ rµng, chÝnh x¸c nhiÒu ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng lµm cho ng­êi ®äc hiÓu râ, hiÓu s©u, hiÓu chÝnh x¸c vÒ ®èi t­îng.e. Lµ ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh nªu ®Æc ®iÓm ®èi t­îng mét c¸ch ng¾n gän.Tiết 47: C. PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINHI. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh:1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:2. Phương pháp thuyết minh:a/ Các phương pháp thuyết minh:b/ Ghi nhớ ý 2: sgk/128Tiết 47: C. PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINHI. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh:II. Luyện tập:Bài tập 1/128: Tác giả bài Ôn dịch thuốc lá đã nghiên cứu, tìm hiểu rất nhiều để nêu lên yêu cầu chống nạn hút thuốc lá. Em hãy chỉ ra phạm vi tìm hiểu vấn đề thể hiện trong bài viết ?Phạm vi vấn đề:Kiến thức về khoa học (ngành y): tác hại của khói thuốc lá đối với sức khỏe và cơ chế di truyền giống loài của con người.Kiến thức về tâm lý xã hội: tâm lý lệch lạc của một số người coi hút thuốc lá là lịch sự.Bài tập 2/128: Bài viết đã sử dụng phương pháp thuyết minh nào để nêu bật tác hại của việc hút thuốc lá?Ph­¬ng ph¸p so s¸nh ®èi chiÕu:Ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i, ph©n tÝch:Ph­¬ng ph¸p liÖt kª:Ph­¬ng ph¸p dïng sè liÖu vµ nªu vÝ dô:Ôn dịch thuốc lá với bệnh dịch khác.Tác hại của thuốc lá với giặc gặm nhấm.- Thanh niên Việt Nam với thanh niên Âu – Mĩ.Tác hại đối với người hút.Tác hại đối với người bên cạnh.Tác hại đến nhân cách. Cách phòng chống. Liệt kê tác hại của thuốc lá đối với người hút. Liệt kê tác hại của thuốc lá đối với người cạnh bên. Ở Bỉ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la. 80% ung thư vòm họng và ung thư phổi. Bài tập 3/129: Đọc văn bản thuyết minh sau và trả lời câu hỏi: thuyết minh đòi hỏi những kiến thức như thế nào ? Văn bản này đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào?NGà BA ĐỒNG LỘC Ngã ba Đồng Lộc là giao điểm giữa hai đường tỉnh lộ số 8 và số 15 thuộc vùng đất đồi Hà Tĩnh. Trên một đoạn đường khoảng 20 km mà có những 44 trọng điểm đánh phá của giặc Mĩ và đã phải chịu đựng hơn 2057 trận bom. Ở đây có một tập thể kiên cường gồm 10 cô gái tuổi đời từ 17 đến 20 làm nhiệm vụ san lấp hố bom, làm đường, đào hầm trú ẩn, bảo đảm an toàn cho xe và người qua lại. Ngày 24 – 7 – 1968, sau 18 lần giặc Mĩ cho máy bay đánh phá ác liệt vào khu vực này, cả 10 chị em vẫn trụ lại kiên cường, bất khuất, giữ vững mạch đường cho đến hơi thở cuối cùng. Cũng trên mảnh đất anh hùng này đã sinh ra người anh hùng trẻ tuổi La Thị Tám, một cô gái đầy nhiệt tình cách mạng, gan dạ, mưu trí. Liên tục 116 ngày đêm làm nhiệm vụ, chị đã quan sát, đánh dấu những quả bom chưa nổ ở các trọng điểm địch đánh phá ác liệt. Ba lần bị bom nổ vùi lấp, chị vẫn kiên cường bám sát trận địa, đánh dấu đủ, rõ các hút bom, phục vụ đắc lực cho việc phá bom, đảm bảo giao thông thông suốt. Ngày nay Ngã ba Đồng Lộc đã trở thành một nơi tưởng niệm những tấm gương oanh liệt của các cô gái thanh niên xung phong trong thời kháng chiến chống Mĩ. (Báo Quân đội nhân dân, 1975)KiÕn thøc ĐÞa lý: Ng· ba Đång Léc lµ giao ®iÓm giữa hai ®­êng tØnh lé 8 vµ 15 thuéc vïng ®Êt ®åi Hµ TÜnh.LÞch söCuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu n­íc; những c« g¸i thanh niªn xung phong.Khoa häc qu©n sùVÒ c¸c lo¹i m¸y bay, bom.Đêi sèng x· héiVÒ ®êi sèng, cuéc sèng cña c¸c nữ thanh niªn xung phong thêi kú chèng Mü cøu n­íc.Ph­¬ng ph¸p Phương pháp nêu định nghĩa.Phương pháp phân loại, phân tíchPhương pháp nêu số liệuNgã ba Đồng Lộc là giao điểm- Giới thiệu tập thể 10 cô gái anh hùng.- Giới thiệu về nữ anh hùng La Thị Tám.20 km44 trọng điểm2057 trận bom.- 18 lần đánh phá.Em hãy nêu c¸c phương pháp thuyết minh vµ ®Æc ®iÓm?Củng cố:Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minhHinh thøc – Yªu cÇuT¸c dông1. Nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch- KiÓu c©u trÇn thuËt: A lµ B.+ A: ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh.+ B: tri thøc vÒ ®èi t­îng.+ lµ: biÓu thÞ sù ph¸n ®o¸n.- Gióp ng­êi ®äc cã kh¸i niÖm vµ hinh dung ®­îc ®èi t­îng (lµ ai, lµ gi...).2. LiÖt kªKiÓu c©u: c©u cã nhiÒu vÕ c©u, cã nhiÒu vÞ ng­ PhÇn liÖt kª ®­îc ®¸nh dÊu bëi dÊu hai chÊm. KÐt hîp nhiÒu lo¹i dÊu c©u: dÊu phÈy, dÊu hai chÊm, dÊu chÊm phÈy, d¸u ba chÊm.KÓ ra c¸c thuéc tÝnh, biÓu hiÖn cïng lo¹i.- Gióp ng­êi ®äc hiÓu s©u s¾c, toµn diÖn vÒ ®èi t­îng.3. Nªu vÝ dô.4. Dïng sè liÖu * Nªu vÝ dô: Tõ “vÝ dô”/ ®Æt trong dÊu ngoÆc ®¬n. *Dïng sè liÖu: Dïng c¸c con sè, sè liÖu chÝnh x¸c.*Y/cÇu: kh¸ch quan, chÝnh x¸c, tin cËy, s¸t hîp, tiªu biÓu- ®èi t­îng thuyÕt minh cã ®é tin cËy cao.5. So s¸nh- So s¸nh hai ®èi t­îng cïng ®Æc ®iÓm / thuéc tÝnh.- Nh»m næi bËt ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh.6. Ph©n lo¹i, ph©n tÝch- Mçi ®o¹n/ phÇn van b¶n nªu mét ®Æc ®iÓm / khÝa c¹nh tri thøc: + C¸c lo¹i cïng loµi+ Tõng mÆt, tõng bé phËn cña sù vËt (nguån gèc, nguyªn lÝ, cÊu t¹o, c«ng dông, c¸ch dïng- b¶o qu¶n,...)- Gióp ng­êi ®äc hiÓu dÇn tõng mÆt cña ®èi t­îng tiÕn tíi hiÓu mét c¸ch hÖ thèng toµn diÖn.B¶ng hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minhHƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:- Đọc lại tất cả các ví dụ để nắm lại bài học. Học thuộc lòng ghi nhớ SGK/128.Làm Bài tập 4 SGK/129.Tìm đọc các bài văn thuyết minh có sử dụng phong phú các phương pháp để học tập.- Xem lại đề bài và dàn bài bài viết số 2, tiết sau trả bài.