Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 53: Dấu ngoặc kép - Huỳnh Thị Khoen

Kiểm tra miệng Câu 2: Hãy giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong phần giới thiệu sau: Hai bài thơ “ Cảnh khuya” và “ Rằm tháng giêng” ( Nguyên tiêu) được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc, trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp ( 1946- 1954)	Câu 1: Em hãy nêu công dụng của dấu ngọăc đơn? Dấu hai chấm dùng để làm gì? Câu 1: Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm). - Dấu hai chấm dùng để đánh dấu phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đĩ; Đánh dấu lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại (dùng với dấu ngạch ngang).Câu 2: Dùng để đánh dấu phần chú thích: bổ sung thêm DẤU NGOẶC KÉPI. Cơng dụng. Ví dụ: Dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau dùng để làm gì ?a) Thánh Giăng-đi có một phương châm: “Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn”. (Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)b) Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra “dải lụa” ấy nặng tới 17 tấn! (Thuý Lan : Cần Long Biên , Chứng nhân lịch sử)=> Dùng để đánh dấu từ ngữ hiểu theo một nghĩa đặc biệt: dùng từ ngữ “dải lụa” để chỉ chiếc cầu.=> Dùng để đánh dấu lời dẫn trực tiếp (một câu nói của Găng-đi)Bài 14, tiết 53Tuần: 14TIẾT 53. DẤU NGOẶC KÉPI. CÔNG DỤNG. Dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau dùng để làm gì ?c) Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ “văn minh”, “khai hoá” của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người. (Thép Mới : Cây tre Việt Nam)=> Dùng để đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai (cũng có thể xem các từ ngữ “văn minh”, “khai hoá” là lời dẫn trực tiếp).d) Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà”, “Giác ngộ”, “Bên kia sông Đuống”, ra đời. (Ngữ văn 7, tập hai)=> Dùng để đánh dấu tên của các vở kịch. DẤU NGOẶC KÉPI. CÔNG DỤNG. Dấu ngoặc kép được dùng để: - Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp; - Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai; - Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san,... được dẫn.Dấu ngoặc kép được dùng trong những trường hợp nào ?Bài 14, tiết 53Tuần 14 DẤU NGOẶC KÉPI. CÔNG DỤNG. Ghi nhí : SGK/142Bài 14, tiết 53Tuần: 14Bài tập ứng dụng: Dấu ngoặc kép trong những câu sau đây dùng để làm gì? a- Hai tiếng “em bé” mà cơ tơi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tơi. b- Người xưa cĩ câu: “Trúc dẫu cháy đốt ngay vẫn thẳng” Tre là thẳn thắn, bất khuất!->a- Đánh dấu đặc biệt cĩ hàm ý mỉa mai. b- Đánh dấu lời dẫn trực tiếp. DẤU NGOẶC KÉP lưu ý: - Trong văn bản in, tên tác phẩm, tập san có thể in đậm, in nghiêng hoặc gạch chân nhưng trong văn bản viết tay cần dùng dấu ngoặc kép để đánh dấu.- Lời dẫn trực tiếp được đặt trong ngoặc kép cần chính xác cả về từ ngữ, dấu câu.- Khi chuyển từ dẫn trực tiếp sang dẫn gián tiếp, không dùng dấu ngoặc kép và cần thay đổi một số từ ngữ cho phù hợp .Bài 14, tiết 53Tuần 14II. LUYỆN TẬP . Bài tập 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép. Dấu ngoặc kép dùng để đánh dấu: a) Câu nói được dẫn trực tiếp. Đây là những câu nói mà lão Hạc tưởng như là con chó Vàng muốn nói với lão. b) Từ ngữ được dùng với hàm ý mỉa mai: một anh chàng được coi là “hầu cận ông lí” mà bị một người đàn bà đang nuôi con mọn túm tóc lẳng ngã nhào ra thềm. c) Từ ngữ được dẫn trực tiếp, “ em bé” dẫn lại lời của người khác. d) Từ ngữ được dẫn trực tiếp và cũng có hàm ý mỉa mai. e) Từ ngữ được dẫn trực tiếp. “Mặt sắt ”, “ ngây vì tình” được dẫn lại từ hai câu thơ của Nguyễn Du. Hai câu thơ này cũng được dẫn trực tiếp, nhưng khi dẫn thơ người ta ít khi đặt vào trong dấu ngoặc kép. DẤU NGOẶC KÉPBài 14, tiết 53Tuần 14 DẤU NGOẶC KÉPII. LUYỆN TẬP . Bài tập 2: Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong đoạn trích và giải thích lí do.a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo - Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi ? Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tươi đi. (Theo Treo biển) “ ” “ ”: Đặt dấu hai chấm sau “cười bảo” (đánh dấu (báo trước) lời đối thoại), dấu ngoặc kép ở “cá tươi” và “tươi” (đánh dấu từ ngữ được dẫn lại). b) Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu . (Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi): ” “Đặt dấu hai chấm sau “chú Tiến Lê” (đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp), đặt dấu ngoặc kép cho phần còn lại: “Cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu.” (đánh dấu câu nói đựơc dẫn trực tiếp). - Lưu ý viết hoa từ “Cháu” vì mở đầu một câu.a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo - Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi ? Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tươi đi. (Theo Treo biển) b) Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê Cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu . (Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)Bài 14, tiết 53Tuần 14 DẤU NGOẶC KÉPII. LUYỆN TẬP . Bài tập 2: Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong đoạn trích và giải thích lí do.c) Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào ( Theo Nam Cao, Lão Hạc) Đặt dấu hai chấm sau “bảo hắn” (đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp), dấu ngoặc kép cho phần còn lại “Đây là đi một sào” (đánh dấu lời dẫn trực tiếp). Cần viết hoa từ “Đây” “: ”c) Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào ( Theo Nam Cao, Lão Hạc)Bài 14, tiết 53Tuần 14TIẾT 53. DẤU NGOẶC KÉPBài tập 3: Vì sao hai câu có ý nghĩa giống nhau mà dùng những dấu câu khác nhau?b) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. a) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do , đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”=> Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn trực tiếp (dẫn nguyên văn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh )=> Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép như trên vì câu nói không được dẫn nguyên văn (lời dẫn gián tiếp). II. LUYỆN TẬP . câu 1: Dấu ngoặc kép cĩ những cơng dụng gì? Câu 2: Hơm sau, bác sĩ bảo Xiu: “Cơ ấy khỏi nguy hiểm thế thơi” Dấu hai chấm và dấu ngoặc kép trong câu trên dùng để làm gì? Trả lời: Câu 1; Dấu ngoặc kép được dùng để: - Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp; - Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai; - Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san,... được dẫn.Câu 2: Dùng để đánh dấu lời dẫn trực tiếp.H­íng dÉn häc sinh tự học:DẤU NGOẶC KÉP Đối với bài học ở tiết này: + Học thuộc phần ghi nhớ, tìm văn bản cĩ dùng dấu ngoặc kép + Làm bài tập 4, 5 sgk/144 + Làm bài tập 5 SGK/144 - Đối với bài học ở tiết tiếp theo; Chuẩn bị: “Ơn kuyện dấu câu” + Xem và sửa các lỗi thường gặp về dấu câu + làm bài tập phần luyện tậpBài 14, tiết 53Tuần 14BÀI HỌC KẾT THÚCKính chúc quý thầy cô và các em học sinh vui khỏe, hạnh phúc.