Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 88: Câu cảm thán (Bản chuẩn)

Chµo mõngC¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinhBµi d¹y M¤N Ng÷ V¨n 8Kieåm tra baøi cuõ: ? Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu cầu khiến.? Cho ví dụ.Tiết 88: CAÂU CAÛM THAÙN	Thöù hai ngaøy 9 thaùng 2 naêm 2009I . Đặc điểm hình thức và chức năng: 1. Ví dụ: Đọc những đoạn trích SGK/43 và trả lời câu hỏi .? Trong những đoạn trích trên, câu nào là câu cảm thán ?Hỡi ơi lão Hạc! Than ôi !? Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cảm thán ?Có từ ngữ cảm thán. ? Câu cảm thán dùng để làm gì ?Để bộc lộ cảm xúc . ? Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng hay trình bày kết quả giải một bải toán,... có thể dùng câu cảm thán hay không? Vì sao ? => Ngoân ngöõ trong ñôn töø, hôïp ñoàng( vaên baûn haønh chính), ngoân ngöõ trình baøy keát quaû baøi toaùn(ngoân ngöõ trong vaên baûn khoa hoïc) laø ngoân ngöõ duy lyù, ngoân ngöõ cuûa tö duy logic neân khoâng phuø hôïp vôùi vieäc söû duïng yeáu toá bieåu caûm, boäc loä caûm xuùc, chính vì vaäy khoâng duøng caâu caûm thaùn trong caùc vaên baûn treân. Tiết 88: CAÂU CAÛM THAÙN	I . Đặc điểm hình thức và chức năng: 1. Ví dụ: 2. Ghi nhớ : SGK/44 - Câu cảm thán là câu có từ ngữ cảm thán như : ôi, than ôi, hỡi ơi,chao ơi (ôi), trời ơi, thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào,... dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người viết); xuất hiện chủ yếu trong ngôn ngữ nói hằng ngày hay ngôn ngữ văn chương. - Khi viết, câu cảm thán thường có dấu chấm thanII. Luyện tập:Bài tập1 : Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích sau có phải là câu cảm thán hay không ? Vì sao ? (Nhóm 1,2)Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! Chao ôi, tôi có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi. Bài tập 2) Phân tích tình cảm cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không ? Vì sao ? (Nhóm 3,4 )a) Ai làm cho bể kia đầy Cho ao kia cạn cho gầy cò con ? (ca dao)=> Bộc lộ sự than thở, bị áp bức của người nông dân dưới chế độ phong kiến.b) Xanh kia thăm thẳm từng trên Vì ai gây dựng cho nên nỗi này ?	(Chinh phụ ngâm khúc) => Bộc lộ nỗi uất ức, khổ đau của người chinh phụ trước nỗi truân chuyên do chiến tranh gây ra c) Tôi có chờ đâu, có đợi đâu;Đem chi xuân lại gợi thêm sầu	(Chế Lan Viên - Xuân)=> Bộc lộ tâm trạng bế tắc của nhà thơ trước cuộc sống (trước Cách mạng tháng Tám).d) Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ ?	(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu kí)=> Bộc lộ cảm xúc ân hận của Dế Mèn trước cái chết thảm thương, oan ức của Dế Choắt Ai làm cho bể kia đầyCho ao kia cạn cho gầy cò con ? 	(Ca dao)Xanh kia thăm thẳm từng trênVì ai gây dựng cho nên nỗi này ?	(Chinh phụ ngâm khúc)c) Tôi có chờ đâu, có đợi đâu;Đem chi xuân lại gợi thêm sầu	(Chế Lan Viên - Xuân)d) Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ ?	(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu kí)* Các câu trên không phải là kiểu câu cảm thán vì không có hình thức đặc trưng của kiểu câu này.Bài tập 3: Đặt hai câu cảm thán để bộc lộ cảm xúc với các tình huống sau : (Nhóm 5,6) a) Trước tình cảm của một người thân dành cho mình. b) Khi nhìn thấy mặt trời mọc. Bài tập 4 : Hãy nhắc lại đặc điểm hình thức và chức năng của câu nghi vấn, câu cầu khiến và câu cảm thán. (Thảo luận )Kiểu câuHình thứcChức năngNghi vấnCầu khiếnCảm thán- Có từ nghi vấn hoặc từ “hay”- Cuối câu có dấu chấm hỏi, dấu chấm, dấu chấm than hoặc dấu chấm lửng. - Dùng để hỏi.- Cầu khiến, khẳng định, phủ định đe dọa, bộc lộ tình cảm, cảm xúc- Có từ cầu khiến- Cuối câu có dấu chấm than hoặc dấu chấm. Ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo- Có từ cảm thán- Cuối câu có dấu chấm than (!) Bày tỏ cảm xúc* Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà : - Hoïc thuoäc ghi nhôù, baøi ghi- Laøm hoaøn chænh caùc baøi taäp vaøo VBT.- Chuẩn bị : Caâu traàn thuaät . + Ñoïc , traû lôøi caâu hoûi SGK/45-46 + Chuù yù tìm hieåu ñaëc ñieåm chöùc naêng cuûa caâu traàn thuaät. + Tìm theâm ví duï .