Bài giảng Phần 2: Thi học Chiến dời đô của Lí Công Uẩn

Phần 2: Thi đọc Chiếu dời đô của Lí Công UẩnĐọc: Đào Huyền TrangBình: Nguyễn Phạm Hà TrangVài nột về vua Lý Cụng Uẩn Lý Cụng Uẩn là người chõu Cổ Phỏp, lộ Bắc Giang(nay là xã Đình Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnhBắc Ninh). ễng sinh ngày 12 thỏng 2 năm Giỏp Tuất (tức ngày 8 thỏng 3 năm 974) và mất ngày 3 thỏng 3 năm Mậu Thỡn (tức ngày 31 thỏng 3 năm 1028), thọ 55 tuổi. Mẹ ụng họ Phạm và từ năm ba tuổi ụng đó làm con nuụi của sư Lý Khỏnh Văn. Dưới thời Tiền Lờ, ụng làm đến Tả thõn vệ điện tiền chỉ huy sứ. Năm 1009, Lờ Ngọa Triều mất, ụng được quần thần tụn lờn làm vua, đổi niờn hiệu là Thuận Thiờn và dời đụ từ Hoa Lư ra Đại La, nhõn đú để lại ỏng văn Thiờn éụ Chiếu. ễng là người thụng minh, nhõn ỏi, cú chớ lớn, và rất hõm mộ Phật giỏo. THIấN Đễ CHIẾU(Chiếu dời đụ)Bản chữ Hỏn: Bản phiờn õm Hỏn – Việt Tớch Thương gia chớ Bàn Canh ngũ thiờn, Chu thất đói Thành Vương tam tỉ. Khởi Tam Đại chi sổ quõn tuẫn vu kỷ tư, vọng tự thiờn tỉ. Dĩ kỳ đồ đại trạch trung, vi ức vạn thế tử tụn chi kế; thượng cẩn thiờn mệnh, hạ nhõn dõn chớ, cẩu hữu tiện triếp cải. Cố quốc tộ diờn trường, phong tục phỳ phụ. Nhi Đinh Lờ nhị gia, nói tuẫn kỷ tư, hốt thiờn mệnh, vừng đạo Thương Chu chi tớch, thường an quyết ấp vu tư, trớ thế đại phất trường, toỏn số đoản xỳc, bỏch tớnh hao tổn, vạn vật thất nghi. Trẫm thậm thống chi, bất đắc bất tỉ.Huống Cao Vương cố đụ Đại La thành, trạch thiờn địa khu vực chi trung; đắc long bàn hổ cứ chi thế. Chớnh Nam Bắc Đụng Tõy chi vị; tiện giang sơn hướng bối chi nghi. Kỳ địa quảng nhi thản bỡnh, quyết thổ cao nhi sảng khải. Dõn cư miệt hụn điếm chi khốn; vạn vật cực phồn phụ chi phong. Biến lóm Việt bang, tư vi thắng địa. Thành tứ phương bức thấu chi yếu hội; vi vạn thế đế vương chi thượng đụ.Trẫm dục nhõn thử địa lợi dĩ định quyết cư, khanh đẳng như hà?Bản dịch tiếng Việt:	Xưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đụ, nhà Chu đến vua Thành Vương cũng ba lần dời đụ. Phải đâu cỏc vua thời Tam Đại theo ý riờng tự tiện chuyển dời? Chỉ vì muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu; trờn vâng mệnh trời, dưới theo ý dõn, nếu thấy thuận tiện thỡ thay đổi, cho nờn vận nước lõu dài, phong tục phồn thịnh. Thế mà hai nhà Đinh, Lờ lại theo ý riờng mình, khinh thường mệnh trời, khụng noi theo dấu cũ của Thương , Chu, cứ đúng yờn đụ thành ở nơi đõy, khiến cho triều đại không được lâu bền , số vận ngắn ngủi, trăm họ hao tổn, muụn vật khụng được thích nghi. Trẫm rất đau xót về việc đó, khụng thể khụng dời đổi.	Huống chi thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương, ở vào nơi trung tâm trời đất, được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi.Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời. 	Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?Lý Cụng Uẩn viết bài chiếu này để tỏ ý định dời đụ từ Hoa Lư (là nơi ẩm thấp, chật hẹp) ra thành Đại La. Tương truyền khi thuyền vua đến dưới thành thỡ cú điềm tốt: con rồng vàng bay lờn, vua nhõn đú đổi tờn thành ra Thăng Long.