Bài giảng Phương pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường THCS

GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG TRONG TRƯỜNG THCS 
 TS. Dương Quang Ngọc 
 Email: duongquangngoc@gmail.com 
BÀI 3 
PHƯƠNG PHÁP 
GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH 
TRONG NHÀ TRƯỜNG THCS 
Cách tiếp cận GDKNS: sử dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực để tạo điều kiện, cơ hội cho HS được thực hành, trải nghiệm KNS trong quá trình học tập. 
Phương pháp và kĩ thuật dạy học là gì ? 
MÔ HÌNH BA BÌNH DIỆN CỦA PPDH (Bernd MEIER) 
 Quan điểm DH 
PPDH 
Kĩ thuật DH 
PP vĩ mô 
PP vi mô 
PP cụ thể 
Bình diện vĩ mô 
Bình diện trung gian 
Bình diện vi mô 
Quan ® iÓm d¹y häc : lµ những ® Þnh h­íng tæng thÓ cho c¸c hµnh ® éng PP, trong ®ã cã sù kÕt hîp giữa c¸c nguyªn t¾c d¹y häc lµm nÒn t¶ng , nh ữ ng c¬ së lý thuyÕt cña LLDH, nh ữ ng ® iÒu kiÖn d¹y häc vµ tæ chøc còng nh ­ nh ữ ng ® Þnh h­íng vÒ vai trß cña GV vµ HS trong qu ¸ trình DH . 
Q Đ DH lµ nh ữ ng ® Þnh h­íng mang tÝnh chiÕn l­îc , c­¬ng lÜnh , lµ m« hình lý thuyÕt cña PPDH . 
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC 
QUAN ĐIỂM DH 
PPDH ( nghĩa hẹp ) 
KTDH 
Ph­¬ng ph¸p d¹y häc: lµ nh ữ ng h ình thức , c¸ch thøc hµnh ® éng cña GV vµ HS nh»m thùc hiÖn nh ữ ng môc tiªu DH x¸c ® Þnh , phï hîp víi nh ữ ng néi dung vµ nh ữ ng ® iÒu kiÖn DH cô thÓ . 
PPDH cô thÓ quy ® Þnh nh ữ ng m« hình hµnh ® éng cña GV vµ HS. 
C ác PPDH được thể hiện trong các hình thức xã hội và các tiến trình PP. 
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC (CỤ THỂ) 
Kü thuËt d¹y häc (KTDH): lµ nh ữ ng bi ện pháp , c¸ch thøc hµnh ® éng cña cña GV vµ HS trong c¸c tình huèng hµnh ® éng nhá nh»m thùc hiÖn vµ ® iÒu khiÓn qu ¸ trình d¹y häc . 
 C¸c KTDH ch­a ph¶i lµ c¸c PPDH ® éc lËp , m à là những thành phần của PPDH . 
KTDH được hiểu là đơn vị nhỏ nhất của PPDH. 
S ự phân biệt giữa kỹ thuật và PP dạy học nhiều khi không rõ ràng . 
KỸ THUẬT DẠY HỌC 
Các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực 
Nêu những PP/ KTDH tích cực đã biết ? 
Học tập tích cực :  Học sinh học tốt nhất .... Học sinh sẵn sàng khi đến lớp .... Học sinh nhớ được thông tin và thích học nữa .... Giáo viên thành công hơn . BÀI GIẢNG VẪN CÓ GIÁ TRỊ CỦA NÓ ! 
Hoạt động nhóm 
Số TT 
Tên KTDH 
Những điểm chính 
Trong dạy học , Anh / Chị đã sử dụng những PP/ KTDH nào trong số các PP/ KTDH nêu trên ? PP/ KTDH nào Anh / Chị chưa từng nghe nói đến ? 
Số TT 
Tên PP 
Bản chất của PP 
Quy trình thực hiện 
 Phương pháp dạy học nhóm 
* Bản chất 
 Dạy học nhóm còn được gọi bằng những tên khác nhau như: Dạy học hợp tác, Dạy học theo nhóm nhỏ, trong đó HS của một lớp học được chia thành các nhóm nhỏ, trong khoảng thời gian giới hạn, mỗi nhóm tự lực hoàn thành các nhiệm vụ học tập trên cơ sở phân công và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc của nhóm sau đó được trình bày và đánh giá trước toàn lớp. 
* Quy trình thực hiện 
a. Làm việc toàn lớp : 
- Giới thiệu chủ đề 
- Xác định nhiệm vụ các nhóm 
- Thành lập nhóm 
b. Làm việc nhóm 
- Chuẩn bị chỗ làm việc 
- Lập kế hoạch làm việc 
- Thoả thuận quy tắc làm việc 
- Tiến hành giải quyết các nhiệm vụ 
- Chuẩn bị báo cáo kết quả. 
c. Làm việc toàn lớp : 
- Các nhóm trình bày kết quả 
- Đánh giá kết quả. 
Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình 
* Bản chất 
Nghiên cứu trường hợp điển hình là phương pháp sử dụng một câu chuyện có thật hoặc chuyện được viết dựa trên những trường hợp thường xảy ra trong cuộc sống thực tiễn để minh chứng cho một vấn đề hay một số vấn đề. Đôi khi nghiên cứu trường hợp điển hình có thể được thực hiện trên video hay một băng catset mà không phải trên văn bản viết. 
* Quy trình thực hiện 
Các bước nghiên cứu trường hợp điển hình có thể là: 
- HS đọc (hoặc xem, hoặc nghe) về trường hợp điển hình 
- Suy nghĩ về nó (có thể viết một vài suy nghĩ trước khi thảo luận điều đó với người khác). 
- Thảo luận về trường hợp điển hình theo các câu hỏi hướng dẫn của GV. 
Phương pháp giải quyết vấn đề 
* Bản chất 
Giải quyết vấn đề là xem xét, phân tích những vấn đề/tình huống cụ thể thường gặp phải trong đời sống hàng ngày và xác định cách giải quyết, xử lí vấn đề/tình huống đó một cách có hiệu quả. 
* Quy trình thực hiện 
- Xác định, nhận dạng vấn đề/tình huống; 
- Thu thập thông tin có liên quan đến vấn đề/tình huống đặt ra; 
- Liệt kê các cách giải quyết có thể có ; 
- Phân tích, đánh giá kết quả mỗi cách giải quyết ( tích cực, hạn chế, cảm xúc, giá trị) ; 
- So sánh kết quả các cách giải quyết ; 
- Lựa chọn cách giải quyết tối ưu nhất; 
- Thực hiện theo cách giải quyết đã lựa chọn; 
- Rút kinh nghiệm cho việc giải quyết những vấn đề, tình huống khác. 
Phương pháp đóng vai 
* Bản chất 
Đóng vai là phương pháp tổ chức cho HS thực hành, “ làm thử” một số cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. `Đây là phương pháp nhằm giúp HS suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự việc cụ thể mà các em vừa thực hiện hoặc quan sát được. Việc “diễn” không phải là phần chính của phương pháp này mà điều quan trọng là sự thảo luận sau phần diễn ấy. 
* Quy trình thực hiện 
Có thể tiến hành đóng vai theo các bước sau : 
- Giáo viên nêu chủ đề, chia nhóm và giao tình huống, yêu cầu đóng vai cho từng nhóm. Trong đó có quy định rõ thời gian chuẩn bị, thời gian đóng vai của mỗi nhóm. 
- Các nhóm thảo luận chuẩn bị đóng vai. 
- Các nhóm lên đóng vai. 
- Lớp thảo luận, nhận xét về cách ứng xử và cảm xúc của các vai diễn; về ý nghĩa của các cách ứng xử. 
- GV kết luận, định hướng cho HS về cách ứng xử tích cực trong tình huống đã cho. 
Phương pháp trò chơi 
	* Bản chất 
	Phương pháp trò chơi là phương pháp tổ chức cho HS tìm hiểu một vấn đề hay thể nghiệm những hành động, những thái độ, những việc làm thông qua một trò chơi nào đó. 	 
 *Quy trình thực hiện 
	- GV phổ biến tên trò chơi, nội dung và luật chơi cho HS 
	- Chơi thử ( nếu cần thiết) 
	- HS tiến hành chơi 
	- Đánh giá sau trò chơi 
	- Thảo luận về ý nghĩa giáo dục của trò chơi 
Dạy học theo dự án (Phương pháp dự án) 
* Bản chất 
 HS thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, gắn với thực tiễn, kết hợp lí thuyết với thực hành. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lực cao, từ việc lập kế hoạch đến việc thực hiện và đánh giá kết quả thực hiện dự án. Hình thức làm việc chủ yếu là theo nhóm. Kết quả dự án là những sản phẩm hành động có thể giới thiệu được. 
* Quy trình thực hiện 	 
 - Bước 1 : Lập kế hoạch 
 + Lựa chọn chủ đề 
 + Xây dựng tiểu chủ đề 
 + Lập kế hoạch các nhiệm vụ học tập 
 - Bước 2 : Thực hiện dự án 
 + Thu thập thông tin 
 + Thực hiện điều tra 
 + Thảo luận với các thành viên khác 
 + Tham vấn giáo viên hướng dẫn 
- Bước 3 : Tổng hợp kết quả 
 + Tổng hợp các kết quả 
 + Xây dựng sản phẩm 
 + Trình bày kết quả 
 + Phản ánh lại quá trình học tập 
Hoạt động nhóm 
TT 
Các PP/ KTDH tích cực 
KNS được hình thành 
1 
2 
3