Bài giảng Phương pháp Nghiên cứu khoa học - Vũ Cao Đàm

tínhXử lýThông tin Định lượngXử lý thông tin định lượng	4 cấp độ xử lý thông tin định lượng:Số liệu độc lậpBảng số liệuBiểu đồĐồ thịXử lý thông tin định lượngBiểu đồ hình cột:  So sánh các đại lượngXử lý thông tin định lượngBiểu đồ hình quạt: Mô tả cấu trúcXử lý thông tin định lượngBiểu đồ tuyến tính: Quan sát động tháiXử lý thông tin định lượngĐồ thị hàm số: Quan sát động tháiXử lý sai sốCác loại sai số:Sai số ngẫu nhiênSai số kỹ thuậtSai số hệ thốngSai lỗi phổ biến khi xử lý sai số:Hệ thống lớn sai số nhỏ và ngược lạiLấy sai số khác nhau trong cùng một hệ thống Xử lýThông tin Định tínhLiên hệ hữu hình (1)Đó là những liên hệ có thể vẽ thành sơ đồLiên hệ nối tiếp / Liên hệ song songLiên hệ hình cây / Liên hệ mạng lướiLiên hệ hỗn hợpLiên hệ vô hình	Những liên hệ không thể trình bày bằng sơ đồ hoặc biểu thức toán học:Chức năng của hệ thốngQuan hệ tình cảmTrạng thái tâm lýThái độ chính trịLiên hê hỗn hợp trong hệ thống có điều khiểnMôi trườngĐối tượng bị điều khiểnChủ thể điều khiểnInputOutputHệ trênHệ bênHệ dướiHệ bên3 Phương pháp lập luận DIỄN DỊCHtừ cái chung  đến riêngQUY NẠPtừ cái riêng  đến chungLOẠI SUYtừ cái riêng  đến riêngBước IVTrình bày luận điểm khoa học Thể loại Logic Ngôn ngữViết công trình khoa học Bài báo khoa học  Báo cáo khoa học  Chuyên khảo khoa họcViết báo khoa học5 LOẠI BÀI BÁOVấn đềLuận điểmLuận cứPhương phápCông bố ý tưởng khoa họcxxooCông bố kết quả nghiên cứu(x)(x)xxĐề dẫn thảo luận khoa họcx(x)ooTham luận khoa học(x)(x)xxThông báo khoa họcooooĐề cương nghiên cứuTên đề tài..Mục tiêu nghiên cứu (Tôi sẽ làm gì?)..Câu hỏi (Vấn đề) nghiên cứu (Tôi cần trả lờI câu hỏi nào trong nghiên cứu)Giả thuyết khoa học (Luận điểm của tôi ra sao?) Phương pháp chứng minh luận điểm Tôi chứng minh luận điểm của tôi bằng cách nào?).Đề cương nghiên cứuTên đề tàiLý do nghiên cứu (Vì sao tôi nghiên cứu?)Lịch sử nghiên cứu (Ai đã làm gì?)Mục tiêu nghiên cứu (Tôi sẽ làm gì?)Phạm vi nghiên cứu (Tôi làm đến đâu)Mẫu khảo sát (Tôi làm ở đâu)Câu hỏi (Vấn đề) nghiên cứu (Tôi cần trả lờI câu hỏi nào trong nghiên cứu)Giả thuyết khoa học (Luận điểm của tôi ra sao?) Dự kiến luận cứ (Tôi lấy gì để chứng minh?)Phương pháp chứng minh luận điểm Tôi chứng minh luận điểm của tôi bằng cách nào?)Cấu trúc báo cáo khoa họcDÀN BÀICÁC MÔĐUNLOGICPHẦN ILý do nghiên cứuLịch sử nghiên cứuMục tiêu nghiên cứuPhạm vi nghiên cứuMẫu khảo sátVấn đề khoa họcCâu hỏiLuận điểm khoa họcLuận điểmPhương pháp chứng minhPhương phápPHẦN IICơ sở lý luận / Biện luậnLuận cứ lý thuyếtPHẦN IIILuận cứ thực tế / Biện luậnLuận cứ thực tếPHẦN IVKết luận/Khuyến nghịThuyết trình khoa học (1)Bố cục:Nội quan Tôi hình dung sự vật (giả thuyết) như sau ...Ngoại quan Kết quả quan sát / phỏng vấn / điều tra/ trắc nghiệm / thử nghiệm / thực nghiệm /.../ như sau ....Nội quan Tôi kết luận như sau ...Ngôn ngữ khoa họcVăn phong-Ngôn ngữ logic:Thường dùng thể bị độngPhán đoán hiện thựcNgôn ngữ toán học-Liên hệ toán học:Số liệu độc lập/Bảng số liệuBiểu đồ/Đồ thịSơ đồ-Liên hệ sơ đồHình vẽ-Mô hình đẳng cấuẢnhTrích dẫn khoa học (1)Ý nghĩa của trích dẫn khoa học:Ý nghĩa khoa họcÝ nghĩa trách nhiệmÝ nghĩa pháp lýÝ nghĩa đạo đứcTrích dẫn khoa học (2)	Một số người không tôn trọng nguyên tác trích dẫn (Zuckerman):Người trẻ muốn nhanh chóng nổi danhNgười già (lão làng) muốn níu kéo ánh hào quang đã tắtTâm lý đố kỵ, mặc cảm bị thua kém người được mình trích dẫnTrích dẫn khoa học (3)Một số mẫu viết trích dẫn:Bernal J.: The Social Functions of Science, Roudlege, London, 1939, p. 29.Bernal J. (1939), The Social Functions of Science, Roudlege, London, p. 29.Thuyết trình khoa học (1)	Cần đặt cho mình nguyên tắc rất nghiêm ngặt: Nói... nói... và... PHẢI... NÓI ! Không đọc trên giấy viết sẵn Không đọc trên màn hình chiếu overhead/projectorThuyết trình khoa học (2)Kỹ thuật thuyết trình:Phải làm chủ thời gianChia nội dung thành các ý nhỏ	Chẳng hạn:Chia bản trình bày thành 10 ýMỗi ý bình quân được trình bày 1-2 phút trong tổng 20 phút quy định cho một báo cáoThuyết trình khoa học (3)Không trình bày theo chương mụcTrình bày theo cấu trúc logicĐề cương thuyết trình (25-30 slides)Tên đề tài	1 slideLịch sử nghiên cứu	1-2Lý do nghiên cứu	1Mục tiêu nghiên cứu	1Phạm vi nghiên cứu	1-2Mẫu khảo sát	1-2Vấn đề (Câu hỏi) nghiên cứu	1Luận điểm (Giả thuyết) khoa học	1-3Phương pháp chứng minh luận điểm	1Kết quả nghiên cứu:	10-15Luận cứ lý thuyết	Luận cứ thực tế (Khảo sát/Phỏng vấn/Điều tra/Thực nghiệm)Luận cứ lý thuyết Các khái niệm 1 - 2 slides Các liên hệ 1 - 2 slidesCác phạm trù  	 Các lý thuyết khoa học khác 	có có liên quan 1 - 2 slidesLuận cứ thực tế Kết quả nghiên cứu tài liệu 1-2 slides Kết quả quan sát 1-2 slides Kết quả phỏng vấn 1-2 slides Kết quả hội thảo 1-2 slides Kết quả điều tra 1-2 slides Kết quả trắc nghiệm/thử nghiệm 1-2 slides Kết quả thực nghiệm 1-2 slidesThiết kế một slide ?Các kiểu thiết kế slide phổ biến:Đánh máy các trang chữ  chiếu lên để đọcGiới thiệu một dàn ýTrình bày một tư tưởngMột slide = Phải trình bày một tư tưởngChiếu một trang chữ (1)	Cần có cơ chế và đẩy mạnh việc tư vấn và phản biện chính sách khoa học, giáo dục. Tăng cường vai trò của các trường đại học, viện nghiên cứu trong đánh giá, phản biện chính sách nói chung và chính sách khoa học, giáo dục nói riêng Chiếu một trang chữ (2)	- C¬ héi ®èi víi c¸c doanh nghiệp lµ biết tËn dông thêi c¬ vµ m«i tr­êng. NÕu biÕt tËn dông thêi c¬ vµ m«i tr­êng hay duy tr× ®­îc mèi quan hÖ gi÷a thÓ vµ lùc cña hÖ thèng th× hÖ thèng tån t¹i vµ phát triển bền vững. 	- Th¸ch thøc ®èi víi c¸c hệ thống lµ phải b¶o ®¶m tån t¹i ph¸t triÓn v÷ng m¹nh. V× ®©y lµ ®ßi hái hÖ thèng ph¶i lu«n tån t¹i, ph¸t triÓn v÷ng m¹nh vµ nhanh chãng, ®¹t ®­îc môc tiªu cña hÖ thèng. Tuy nhiªn, ®èi víi mét ®¬n vÞ doanh nghiệp ®a chøc n¨ng, ®a lÜnh vùc vµ ®a ngµnh th× ho¹t ®éng qu¶n lý sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc phèi hîp, chØ ®¹o vµ qu¶n lý thèng nhÊt.Chiếu một trang chữ (3)	Trong thêi ®¹i hiÖn nay, thêi ®¹i cña nÒn kinh tÕ tri thøc vµ x· héi häc tËp, KH&CN ph¸t triÓn m¹nh mµ vai trß cña c«ng nghÖ th«ng tin ®øng hµng ®Çu, ®· lµm cho qu¸ tr×nh l¹c hËu nhanh chãng vÒ kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm con ng­êi. Mét lý thuyÕt khoa häc tõ chç hµng ngh×n n¨m tån t¹i, ®Õn nay chØ cßn tÝnh b»ng n¨m, th¸ng. §éi ngò trÝ thøc trong tr­êng ®¹i häc ph¶i lµ nh÷ng ng­êi tiªu biÓu cho lùc l­îng x· héi s¸ng t¹o nh÷ng tri thøc míi vµ hiÖn ®¹i. V× vËy, quy ho¹ch ®µo t¹o vµ båi d­ìng c¸n bé, h×nh thµnh ®éi ngò cã n¨ng cËp nhËt tri thøc, h¹n chÕ sù thiÕu hôt ®éi ngò c¸n bé khoa häc cã tr×nh ®é cao lµ yªu cÇu kh¸ch quan, tÊt yÕu cã tÝnh quy luËt trong tÊt c¶ c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ ®µo t¹o vµ khoa häc-c«ng nghÖ hiÖn nay. It is particularly evident that the river basin management regimes and institutions committed to bilateral and/or multilateral management of transboundary water resources have been increased. The International Network of Basin Organization was established in 1996. The International Conference on Water and Sustainable Development was held in 1998, which declared that “ a common vision of riverine countries is needed for the efficient management and effective protection of transbondary water resources”. (Tác giả Trung Quốc)Chiếu một trang chữ (4)Chiếu một trang chữ (5)	Today’s world requires problem solving skills and flexibility. The higher education must teach their student not only what is known, but also how to keep their knowledge up to date.	The new paradigm – good university governance such as academic freedom, autonomy, the need for monitoring and accountability (Tác giả Vương Quốc Anh)Mẫu thiết kế các slidesNêu một dàn ý (Trương Quang Học)Kü n¨ng giao tiÕp (communication skills);Kü n¨ng lËp kÕ h¹ch, tæ chøc vµ l·nh ®¹o (planning, organizing & leadership skills);Kü n¨ng cïng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò (cooperative problem solving);Kü n¨ng ®µm ph¸n vµ cïng gi¶i quyÕt m©u thuÉn;	2/3 khèi l­îng kiÕn thøc nµy chØ cã ®­îc qua ho¹t ®éng NCKH vµ thùc tiÔnTrình bày một tư tưởng (Trương Quang Học)	Chất lượng sản phẩm giáo dục:KiÕn thøc chuyªn m«n (academic intelligence);KiÕn thøc x· héi (social intelligence)	Khèi kiÕn thøc x· héi, ngµy cµng cã vai trß quyÕt ®Þnh trong chÊt l­îng cña s¶n phÈm gi¸o dôc.ChÊt L­îng Gi¸o Dôc vµ qu¶n lý CLGD (Trương Quang Học) ChÊt l­îng ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng “®Çu vµo”;ChÊt l­îng ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng “®Çu ra”;ChÊt l­îng ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng gi¸ trÞ gia t¨ng;ChÊt l­îng ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng “gi¸ trÞ häc thuËt”;ChÊt l­îng ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng “v¨n hãa tæ chøc riªng”;ChÊt l­îng ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng “kiÓm to¸n” t¨ng;ChÊt l­îng lµ sù phï hîp víi môc tiªu vµ;Cã sù gia t¨ngM« h×nh qu¶n lý chÊt l­îng tæng hîp (Trương Quang Học)§Çu vµoSø mÖnh, chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch, nhiÖm vôN¨ng lùc ®éi ngò c¸n bé *N¨ng lùc tµi chÝnh *N¨ng lùc C¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ *TuyÓn sinh (qui m«, c¬ cÊu, chÊt l­îng)X· héi hãa, ®Çu t­ ­u tiÕn§Çu raKÕt qu¶ häc tËp *Kh¶ n¨ng t×m viÖc lµm vµ n¨ng lùc ®¸p øng nhu cÇu cña thùc tÕ *Trong m« h×nh nµy, rÊt nhiÒu yÕu tè ë ®Çu vµo, ®Çu ra vµ qu¸ tr×nh ®µo t¹o ®Òu chÞu sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña c¸c ho¹t ®éng NCKH vµ DV (*)Qu¸ tr×nh §TM«i tr­êng ®µo t¹o *Ch­¬ng tr×nh, gi¸o tr×nh *Tæ chøc ®µo t¹oPh­¬ng ph¸p d¹y vµ häc *ChÕ ®é, chÝnh s¸ch KhuyÕn khÝchC«ng t¸c qu¶n lý *CÊu tróc chøc n¨ng cña tr­êng ®¹i häc (Trương Quang Học)Gi¶ng d¹y + Nghiªn cøu + DÞch vô(C¸n bé GD, NC vµ sinh viªn)KiÕn thøc chuyªn m«nM«i tr­êng hç trî(C«ng t¸c HS,SV, Th­ viÖn, c¬ së vËt chÊt trang thiÕt bÞ, dÞch vô)Tæ chøc ho¹t ®éng hµnh chÝnhPhÈm chÊt nh©n v¨n Thuyết minh một slideThuyết minh một slide cũng theo cấu trúc logic:Cấu trúc logic của bản thuyết trình1. Luận điểm:  nguyên lý chung	Mọi người trình bày nội dung như nhau2. Luận cứ: 	  kỹ thuật & logic	Quyết định tính phong phú của thuyết trình3. Phương pháp:  nghệ thuật & logic	Quyết định tính hấp dẫn của thuyết trình3 Phương pháp thuyết trình DIỄN DỊCHtừ cái chung  đến riêngQUY NẠPtừ cái riêng  đến chungLOẠI SUYtừ cái riêng  đến riêng		Chúc các bạn đồng nghiệp hạnh phúc và thành đạt trong hoài bão nghiên cứu và xây dựng lý thuyết khoa học của mình. V ũ C a o Đ à mH Ế T