Bài giảng Sinh 8 tiết 15: Đông máu và nguyên tắc truyền máu

Moân: Sinh hoïc 8Người soạn: Lò Thị PhượngKIỂM TRA BÀI CŨ	1. Câu hỏi: 	Máu gồm những thành phần cấu tạo nào ? Vai trò của huyết tương, hồng cầu, bạch cầu ?2. Đáp án: Máu gồm huyết tương và các TB máu.	+ Các TB máu gồm: Hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu Hồng cầu: Vận chuyển O2 và CO2Bạch cầu tham gia bảo vệ cơ thể bằng cách:	+ Thực bào: Bạch cầu hình thành chân giả bắt và nuốt vi khuẩn vào trong TB rồi tiêu hủy chúng.	+ TB-B: Tiết các kháng thể để vô hiệu hóa các kháng nguyên	+ TB-T: Phá hủy các tB cơ thể đã bị nhiễm bệnh bằng cách nhận diện và tiếp xúc với chúng.TIẾT 15 – BÀI 15ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁUĐông máu có ý nghĩa gì đối với cơ thể?	Đông máu là quá trình tự bảo vệ của cơ thể. Nó giúp cho cơ thể không bị mất máu nhiều khi bị thương.I. Đông máu. 	Nếu máu không đông được thì dù có bị vết thương nhỏ, máu cũng sẽ chảy hết và người sẽ bị chết. Vì vậy đông máu có vai trò rất quan trọng đối với mọi người khi bị thương hay khi phẫu thuật.I. Đông máu.Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu ?	Đông máu liên quan đến hoạt động của tiểu cầu là chủ yếu.I. Đông máu.Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là do đâu ?	Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ búi tơ máu được hình thành ôm giữ các tế bào máu làm thành khối máu đông bịt kín vết rách ở mạch máu.I. Đông máu.Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu ?	Trong quá trình đông máu các tiểu cầu đóng vai trò:+ Bám vào vết rách và bám vào nhau để tạo thành nút tiểu cầu bịt tạm thời vết rách.+ Giải phóng chất giúp chất hình thành búi tơ máu để tạo thành khối máu đông.I. Đông máu.Qua nghiên cứu cho biết thế nào là đông máu ?	=>Đông máu là hiện tượng hình thành khối máu đông hàn kín vết thương.I. Đông máu. Dựa vào sơ đồ SGK Tr 48 trình bày cơ chế đông máu?Máu lỏngCác tế bào máuHuyết tươngHồng cầuBạch cầuTiểu cầuChất sinh tơ máuVỡEnzimTơ máuCa2+Huyết thanhKhối máu đôngI. Đông máu. Cơ chế đông máu và vai trò của nóMáuTế bào máuHuyết tươngvỡenzimChất sinh tơ máu(axitamin, Ca2+)Ca2+Huyết thanhKhối máu đôngTơ máuHồng cầuBạch cầuTiểu cầuI. Đông máu.Cơ chế cầm máu có 3 giai đoạn:	+ Giai đoạn 1: Mạch máu co lại tạo điều kiện cho sự hàn kín vết thương rách trên mạch. Sự co lại của mạch máu thực ra do nhiều yếu tố tham gia, nhưng vai trò chủ yếu là chất gây co mạch do tiểu cầu.	+ Giai đoạn 2: Hình thành nút tiểu cầu bịt tạm thời vết rách do tiểu cầu bám vào vách mạch và bám vào nhau.	+ Giai đoạn 3: Hình thành khối máu đông bám chắc vết rách. Khối máu đông này sẽ tồn tại cho tới khi các tế bào rách mạch được tái sinh và liên kết vững chắc. Sự hình thành khối máu đông cũng do nhiều yếu tố tham gia nhưng yếu tố co vai trò khởi đầu chủ yếu là tiểu cầu. I. Đông máu.Lưu ý:	Khối máu đông chỉ có giá trị cầm máu với các vết thương nhỏ, với vết thương lớn cần có sự hỗ trợ của các biện pháp cấp cứu cầm máu.Vậy máu trong mạch có bị đông không? Vì sao ?	Không vì tiểu cầu không có sự va chạm, không vỡ.I. Đông máu.Khi nào chúng ta cần phải truyền máu, truyền máu là quá trình như thế nào ?	Khi bị thiếu máu thì phải truyền máu bằng cách lấy máu của người khỏe mạnh truyền cho người thiếu máu.I. Đông máu.II. Các nguyên tắc truyền máuHồng cầu người có những kháng nguyên nào ? Huyết tương của người có những loại kháng thể nào ?1. Các nhóm máu ở ngườiII. Các nguyên tắc truyền máu1. Các nhóm máu ở người- Có 2 loại kháng nguyên của hồng cầu là A và B.Có 2 loại kháng thể trong huyết tương là  và Huyết tương của các nhóm máu (người nhận)Hồng cầu của các nhóm máu người choOABABO (, )A ()B ()AB (0)Hồng cầu không bị kết dínhHồng cầu bị kết dínhOABABII. Các nguyên tắc truyền máu	 Qua nghiên cứu cho biết ở người có mấy nhóm máu? Đó là những nhóm máu nào?Các nhóm máu ở người- Có 4 nhóm máu: O, A, B, AB Quan sát hình 15 cho biết các kháng thể và  có gây kết dính hồng cầu máu người cho hay không? Vì sao?Có gây kết dính vì kháng thể  gây kết dính A và  gây kết dính BCác nhóm máu ở người? Người có nhóm máu O có loại kháng nguyên nào ?- Không có loại kháng nguyên nào.? Người có nhóm máu A có thể cho người có nhóm máu O không? Vì sao?Không, vì sẽ bị kết dính.1. Các nhóm máu ở người 	Qua sơ đồ hình 15 người có nhóm máu O cho người có nhóm máu O có bị kết dính không?- Không	Người có nhóm máu A có thể cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?Không vì sẽ bị kết dính	Đánh mũi tên cho hợp lí làm sao khi truyền máu hồng cầu không bị kết dính?O OA AB BAB AB1. Các nhóm máu ở ngườiO OA AB BAB ABSơ đồ mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu.O OA AB BAB AB1. Các nhóm máu ở người2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu.Nhìn vào sơ đồ cho biết nhóm máu chuyên cho ? Chuyên nhận ?Nhóm máu chuyên cho: ONhóm máu chuyên nhận: AB	Quan sát hình 15, cho biết máu có cả kháng nguyên A, B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không ?Không. Vì có cả A và B gây kết dính hồng cầu2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu.	Máu không có kháng nguyên A và B có thể truyền cho cho người có nhóm máu O được không ? Vì sao ?Có vì không gây kết dính hồng cầu2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu.	Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (vi rút viêm gan B, vi rút HIV...) có thể đem truyền cho người khác được không ?Không vì sẽ gây nhiễm các bệnh này cho người được truyền máu.2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu.Vậy khi truyền máu phải tuân thủ các nguyên tắc nào ?- Xét nghiệm máu trước khi truyền để lựa chọn nhóm máu cho phù hợp.Truyền máu không bị nhiễm bệnh.Truyền từ từ2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu.2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu.	 Truyền máu có ý nghĩa như thế nào đối với cơ thể?- Bổ xung nhanh lượng máu thiếu hụt của người bệnh trong một thời gian ngắn mà cơ thể chưa kịp tổng hợp.BÀI TẬP.	Bố có nhóm máu A, 2 đứa con: 1 đứa có nhóm máu A, 1 đứa có nhóm máu AB. Hỏi đứa con nào gây kết dính hồng cầu của bố ? Vì sao ?Đáp án:	Đứa con có nhóm máu AB sẽ gây kết dính hồng cầu của bố. Vì hồng cầu của bố có kháng thể bê ta sẽ gây kết dính với kháng nguyên A của đứa con này ( Nhóm máu AB có cả A và B)Bài học hôm nay chúng ta học về vai trò của loại tế bào nào ? Trình bày vai trò của nó trong quá trình tham gia bảo vệ cơ thể ?- Học về vai trò của tiểu cầu.Trong quá trình đông máu các tiểu cầu đóng vai trò:+ Bám và vết rách và bám vào nhau để tạo thành nút tiểu cầu bịt tam thời vết rách.+ Giải phóng chất giúp hình thành búi tơ máu để tạo thành khối máu đông.Học bài ở nhà:Về học bài, trả lời câu hỏi 1, 2, 3.Đọc mục “Em có biết”Đọc và tìm hiểu trước nội dung bài 16.