Bài giảng Sinh học 9: Phương pháp nghiên cứu di truyền học người

maéc beänh ( ) laáy choàng khoâng maéc beänh ( ), sinh ra con maéc beänh chæ laø con trai ( ) 1. Haõy veõ sô ñoà phaû heä cuûa tröôøng hôïp treân?2. Beänh maùu khoù ñoâng do gen troäi hay gen laën quy ñònh ? Vì sao? 3. Söï di truyeàn maùu khoù ñoâng coù lieân quan ñeán giôùi tính hay khoâng? Taïi sao ?I . Nghiên cứu phả hệCHƯƠNG V: DI TRUYỀN HỌC NGƯỜIBÀI 28 : PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI0:03:000:02:590:02:580:02:570:02:560:02:550:02:540:02:530:02:510:02:500:02:490:02:480:02:470:02:460:02:450:02:430:02:420:02:410:02:390:02:380:02:370:02:350:02:340:02:330:02:320:02:310:02:300:02:290:02:270:02:260:02:250:02:240:02:230:02:220:02:210:02:200:02:190:02:180:02:170:02:160:02:150:02:140:02:130:02:120:02:110:02:100:02:090:02:080:02:070:02:060:02:050:02:040:02:030:02:020:02:010:02:000:01:590:01:580:01:570:01:560:01:550:01:540:01:530:01:520:01:510:01:500:01:490:01:480:01:470:01:460:01:450:01:440:01:430:01:420:01:410:01:400:01:390:01:380:01:370:01:360:01:350:01:340:01:330:01:320:01:310:01:300:01:290:01:280:01:270:01:260:01:250:01:240:01:230:01:220:01:210:01:200:01:190:01:180:01:170:01:160:01:150:01:140:01:130:01:120:01:110:01:100:01:090:01:080:01:070:01:060:01:050:01:040:01:030:01:020:01:010:01:000:00:590:00:580:00:570:00:560:00:550:00:540:00:530:00:520:00:510:00:500:00:490:00:480:00:470:00:460:00:450:00:440:00:430:00:420:00:410:00:400:00:390:00:380:00:370:00:360:00:350:00:340:00:330:00:320:00:310:00:300:00:290:00:280:00:270:00:260:00:250:00:240:00:230:00:220:00:210:00:200:00:190:00:180:00:170:00:160:00:150:00:140:00:130:00:120:00:110:00:100:00:090:00:080:00:070:00:060:00:050:00:040:00:030:00:020:00:010:00:00Heát giôø!2.Bệnh máu khó đông do gen trội hay gen lặn quy định? Vì sao?+ Do gen lặn quy định. vì bố mẹ không mắc bệnh nhưng đời con mắc bệnh (có sự phân li tính trạng) 3. Sự di truyền bệnh máu khó đông có liên quan với giới tính hay không? Tại sao? + Có liên quan đến giới tính vì con mắc bệnh chỉ là nam, NST X mang gen đột biến gây bệnh.1. Sơ đồ phả hệP :F1:I . Nghiên cứu phả hệCHƯƠNG V: DI TRUYỀN HỌC NGƯỜIBÀI 28 : PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜII. Nghieân cöùu phaû heä - Theo doõi söï di truyeàn cuûa moät tính traïng nhaát ñònh treân nhöõng ngöôøi thuoäc cuøng moät doøng hoï. - Xaùc ñònh tính traïng troäi, laën naèm treân NST thöôøng hay NST giôùi tính.CHƯƠNG V: DI TRUYỀN HỌC NGƯỜIBÀI 28 : PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜIPhương pháp nghiên cứu phả hệ là gì? Mục đích của việc nghiên cứu phả hệ là gì?I. Nghieân cöùu phaû heä XA XAXA XaNöõ bình thöôøngXA Y: Nam bình thöôøngXa Y: Nam bò beänhXa Xa: Nöõ bò beänhVieát sô ñoà lai ?P :♂XAXa♀XAYXG:XA, XaXA ,YXAXAXaYF :♂♀XAXAXaXAXAYXaY Quy ước: A – bình thường a – bị bệnh CHƯƠNG V: DI TRUYỀN HỌC NGƯỜIBÀI 28 : PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI Ví duï 2: Beänh maùu khoù ñoâng do moät gen quy ñònh.Ngöôøi vôï khoâng maéc beänh( ) laáy choàng khoâng maéc beänh( ), sinh ra con maéc beänh chæ laø con trai( ) 2. Gen gaây beänh muø maøu do gen laën (a) quy ñònh naèm treân NST X, xaùc ñònh kieåu gen cuûa (1),(2), (9) .1. Xaùc ñònh caùc kí hieäu ôû caùc vò trí trong sô ñoà phaû heä?153987624IIIIIIXaXaXAYXa YBÀI TẬPI. Nghieân cöùu phaû heä - Theo doõi söï di truyeàn cuûa moät tính traïng nhaát ñònh treân nhöõng ngöôøi thuoäc cuøng moät doøng hoï. - Xaùc ñònh tính traïng troäi, laën naèm treân NST thöôøng hay NST giôùi tính.CHƯƠNG V: DI TRUYỀN HỌC NGƯỜIBÀI 28 : PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜIĐã xác định được sự di truyền các tính trạng:+ Tính trạng trội: Mắt nâu, tóc quăn, môi dầy, mũi cong+ Tính trạng lặn tương ứng: Mắt xanh, tóc thẳng, môi mỏng, mũi thẳng + Tính trạng chiều cao do nhiều gen chi phối.+ Bệnh mù màu, máu khó đông do gen lặn nằm trên NST X, di truyền chéo.+ Tật dính ngón 2, 3, có túm lông ở tai do gen trên NST Y, di truyền thẳng. II. Phöông phaùp nghieân cöùu treû ñoàng sinh.Thế nào là trẻ đồng sinh? - Là những đứa trẻ cùng được sinh ra ở 1 lần sinh.CHƯƠNG V: DI TRUYỀN HỌC NGƯỜIBÀI 28 : PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜIII. Phöông phaùp nghieân cöùu treû ñoàng sinh.I – Nghiên cứu phả hệII – Nghiên cứu trẻ đồng sinh:Ch­¬ng v: di truyÒn häc ng­êiBµi 28 : ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu di truyÒn ng­êi1. Trẻ đồng sinh cùng trứng và khác trứng. Sinh đôi khác trứngSinh đôi cùng trứngCó mấy trường hợp trẻ đồng sinh?Đồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngHai đứa trẻ cùng trong một bọc ốiHai đứa trẻ trong hai bọc ốiĐỒNG SINH KHÁC TRỨNGĐỒNG SINH CÙNG TRỨNG2.Phöông phaùp nghieân cöùu treû ñoàng sinh.Treû ñoàng sinh cuøng tröùng Treû ñoàng sinh khaùc tröùng- Cuøng kieåu gen- Cuøng giôùi tính Cuøng giôùi hoaëc khaùc giôùi-Khaùc kieåu genPhaân bieät treû ñoàng sinh cuøng tröùng vaø treû ñoàng sinh khaùc tröùng?13241234I – Nghiên cứu phả hệII – Nghiên cứu trẻ đồng sinh:1. Trẻ đồng sinh cùng trứng và khác trứng. - Trẻ đồng sinh cùng trứng ::+Cuøng kieåu gen + Cuøng giôùi tính- Trẻ đồng sinh khác trứng: + Cuøng giôùi hoaëc khaùc giôùi + Khaùc kieåu genCHƯƠNG V: DI TRUYỀN HỌC NGƯỜIBÀI 28 : PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI2. YÙ nghóa cuûa phöông phaùp nghieân cöùu treû ñoàng sinhCöôøngPhuùMieàn namMieàn BaécCöôøngPhuùCaùc tính traïng maøu da, hình daïng toùc,nhoùm maùu  raát gioáng nhau, chöùng toû ñieàu gì ?Caùc tính traïng maøu da, hình daïng toùc,nhoùm maùu  phuï thuoäc chuû yeáu vào kieåu gen ít phuï thuoäc vaøo moâi tröôøng.Caùc tính traïng taâm lí, tuoåi thoï, theå troïng,gioïng noùithay ñoåi. Nhöõng tính traïng naøy phuï thuoäc vaøo yeáu toá naøo?Caùc tính traïng taâm lí, tuoåi thoï, theå troïng, phuï thuoäc chuû yeáu vaøo moâi tröôøng soáng.BÀI TẬP TÌNH HUỐNGMai và Lan là hai trẻ đồng sinh cùng trứng, có cùng nhóm máu và nhiều sở thích giống nhau. Đến tuổi đi học, cả hai đều dược cô giáo nhận xét là thông minh và có năng khiếu tóan học. Càng lên lớp trên Lan càng chăm học; còn Mai mải chơi không nghe lời ba mẹ, thầy cô. Lan thi đậu vào một trường chuyên cấp III và được chọn vào đội tuyển học sinh giỏi toán. Mai thi không dậu cấp III nên phải học ở một trường dân lập ? Tính trạng năng khiếu Toán học ở Mai và Lan do kiểu gen quyết định hay chịu ảnh hưởng của môi trường là chủ yếu?? Qua tình huống trên em rút ra bài học gì cho bản thân?c. YÙ nghóa cuûa phöông phaùp nghieân cöùu treû ñoàng sinhKeát quaû cuûa phöông phaùp nghieân cöùu treû ñoàng sinh khaúng ñònh ñieàu gì ?-Tính traïng chaát löôïng phuï thuoäc chuû yeáu vaøo kieåu gen .-Caùc tính traïng soá löôïng phuï thuoäc chuû yeáu vaøo moâi tröôøng. Phöông phaùp nguyeân cöùu treû ñoàng sinh coù yù nghóa gì ? YÙ nghóa: Xaùc ñònh ñöôïc vai troø cuûa kieåu gen vaø vai troø cuûa moâi tröôøng trong söï hình thaønh tính traïng. I/ Phöông phaùp nghieân cöùu phaû heä:II/ Nghieân cöùu treû ñoàng sinh: - Treû ñoàng sinh laø nhöõng ñöùa treû cuøng ñöôïc sinh ra ôû moät laàn sinh.2/ YÙ nghóa cuûa nghieân cöùu treû ñoàng sinh - Xaùc ñònh ñöôïc vai troø kieåu gen vaø vai troø moâi tröôøng ñoái vôùi söï hình thaønh tính traïng.1/ Ñoàng sinh cuøng trứng và khaù́c trứng - Theo doõi söï di truyeàn cuûa moät tính traïng nhaát ñònh treân nhöõng ngöôøi thuoäc cuøng moät doøng hoï. - Xaùc ñònh tính traïng troäi, laën naèm treân NST thöôøng hay NST giôùi tính.- Trẻ đồng sinh cúng trứng: cùng kiểu gen và cùng giới tính - Trẻ đồng sinh khác trứng: Khác kiểu gen và cùng giới tính hoặc khác giới tínhCHƯƠNG V: DI TRUYỀN HỌC NGƯỜIBÀI 28 : PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜIHệ thống bài học bằng sơ đồ tư duy:Phương pháp nào dưới đây không được áp dụng để nghiên cứu di truyền người?A. Phương pháp nghiên cứu phả hệ.B. Phương pháp lai phân tích.C. Phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh.D. Phương pháp nghiên cứu tế bào.Sai!Đúng!Sai!Sai!Baøi taäp Traéc nghieämMột trong những đặc điểm di truyền của trẻ đồng sinh cùng trứng là:A. Có cùng kiểu gen.C. Có cùng giới tính hoặc khác giới tính.B. Có cùng giới tínhD. Có cùng kiểu gen và cùng giới tínhĐúng!Sai!Sai!Sai!Baøi taäp Traéc nghieämTrong nghiên cứu di truyền người, để xác định vai trò của kiểu gen và môi trường, người ta thường dùng phương pháp nào?A. Nghiên cứu trẻ đồng sinh cùng trứng.B. Nghiên cứu trẻ đồng sinh khác trứng.C. Phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh.D. Phương pháp nghiên cứu tế bào.Sai!Đúng!Sai!Sai!Baøi taäp Traéc nghieäm Hoïc baøi vaø traû lôøi caâu hoûi 1, 2 / 81/SGK.Tìm hieåu ñaëc ñieåm di truyeàn vaø bieåu hieän cuûa caùc beänh, taät di truyeàn .DAËN DOØXem tröôùc baøi môùi: Tieát 30 -Beänh vaø taät di truyeàn ôû ngöôøi.