Bài giảng Sinh học Khối 12 - Bài 19: Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào (Bản hay)

Tạo giống bằng phương pháp 
gây đột biến và công nghệ tế bào 
Người thực hiện : Nguyễn Thị Thuý Hà 
Bài 19 
Thao giảng môn 
Sinh học 12 
trường THPt Nguyễn đức cảnh 
Kiểm tra bài cũ 
Câu 1: Trong chọn giống sử dụng phương pháp tự thụ phấn hay giao phối gần nhằm mục đích 
A. Tạo dòng thuần mang tính trạng mong muốn 
B. Tạo ưu thế lai hơn so với bố mẹ 
C. Tập hợp các tính trạng quý từ bố mẹ 
D. Tạo biến dị tổ hợp cho chọn giống 
Câu 2: Tạo dòng thuần bằng phương pháp tạo biến dị tổ hợp chỉ áp dụng hiệu quả với đối tượng 
A. Cây tr ồ ng, vi sinh vật 
B. Vật nuôi, vi sinh vật 
C. Bào tử, hạt phấn 
D. Vật nuôi, cây trồng 
Câu 3: Sắp xếp các bước trong tạo giống trên nguồn biến dị tổ hợp: 
1. chọn lọc ra những tổ hợp gen mong muốn– 2. lai giống tạo ra tổ hợp gen khác nhau – 3. những tổ hợp gen mong muốn sẽ được cho tự thụ phấn hoặc giao phối gần để tạo giống thuần chủng - 4. tạo ra các dòng thuần chủng khác nhau 
A. 1 – 2 – 3- 4 
B. 4 – 2 – 1 - 3 
C. 4 -2-3-1 
D. 1 – 3 – 2- 4 
Câu 4 : Sơ đồ nào giải thích cho cơ sở di truyền của ưu thế lai 
A. AA aa 
B. AA < Aa < aa 
C. AA > Aa > aa 
D. AA < aa 
Câu 5 : Để tạo ưu thế lai người ta tạo dòng thuần khác nhau sau đó tiến hành: 
A. Lai khác dòng đơn 
B. Lai thuận nghịch 
C. Lai khác dòng kép 
D. Cả A,B,C 
Đáp án: 1A / 2D/ 3B/ 4A / 5D 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
I. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến 
1. Quy trình 
Bước 1. Xử lý mẫu vật bằng tác nhân gây đột biến 
Bước 2. Chọn lọc các thể đột biến 
Bước 3. Tạo dòng thuần chủng 
* Đối tượng áp dụng ? 
 Cây trồng, đặc biệt hiệu quả với chọn giống vi sinh vật 
?1. Kể tên Tác nhân gây đột biến 
?2. Chọn lọc như thế nào? 
?3. Mục đích tạo dòng thuần ? 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
I. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến 
Gõy đột biến bằng tỏc nhõn vật lớ : 
Ở Vi sinh vật: Xử lớ bào tử nấm Penicilium  chủng Penicillum cú hoạt tớnh Peniciline tăng gấp 200 lần dạng ban đầu. 
chớn sớm 
 thấp và cứng cõy 
 chịu chua và phốn 
 năng suất tăng 15-25%. 
Mộc tuyền đột biến (MT1) 
Đậu tương DT 55 (năm 2000) được tạo ra bằng xử lớ đột biến giống đậu tương DT 74 cú: 
 thời gian sinh trưởng rất ngắn (trong vụ xuõn: 96 ngày, vụ hố: 87 ngày), 
 chống đổ và chịu rột khỏ tốt 
 hạt to, màu vàng. 
Giống tỏo đào vàng : tạo ra bằng xử lớ đột biến đỉnh sinh trưởng cõy non của tỏo Gia Lộc . 
- Quả to. Màu vàng , giũn , ngọt , thơm , năng suất cao . 
2. Thành tựu 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
I. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến 
Dâu tằm (3n) 
Dưa hấu (3n) 
2. Thành tựu 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
I. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến 
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào 
Công nghệ tế bào: 
- Là quy trình công nghệ dùng tạo ra những tế bào có kiểu nhân mới từ đó hình thành đặc điểm mới 
- Hoặc hình thành cơ thể không qua sinh sản hữu tính mà thông qua sự phát triển của tế bào Xôma  tăng hệ số nhân giống vật nuôi, cây trồng 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
I. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến 
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào 
II.1. công nghệ tế bào Thực vật 
1. Nuôi cấy hạt phấn 
TB M ẹ h ạt ph ấn 
A 
a 
A 
Hạt phấn đơn bội (n) 
Chọn 
 l ọc 
Cõy aa 
Cõy a 
Dũng a 
L ưỡng 
 bội hoá 
a 
Giảm phân 
MT nuôi cấy nhân dòng tế bào (A, a) 
a 
L ưỡng 
bội hoá 
aa 
Dòng 
tế bào aa 
Cõy aa 
1 
2 
3 
3 
Nuôi cấy hạt phấn 
Nguyên liệu 
Hạt phấn (n) 
Cách tiến hành 
1.Nuôi cấy hạt phấn trên mt nhân tạo 
2. CL các dòng đơn bội mong muốn  Lưỡng bội hoá  Tạo cây trưởng thành (2n) 
Kết quả 
Tạo dòng thuần lưỡng bội từ dòng đơn bội 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào 
II.1. công nghệ tế bào Thực vật 
1. Nuôi cấy hạt phấn 
2. Tạo giống bằng nuôi cấy mô 
Nuôi cấy mô 
Nguyên liệu 
Tế bào Xôma (2n) 
Cách tiến hành 
1. Nuôi mô trên môi trường nhân tạo  tạo mô sẹo (Calus) 
2. Bổ sung hoocmon kích thích sinh trưởng cho phát triển thành cây trưởng thành 
Kết quả 
Hệ số nhân giống cao 
Tạo quần thể cây trồng đồng nhất kiểu gen 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào 
II.1. công nghệ tế bào Thực vật 
3. Lai tế bào Xôma 
2n= 24 
(2n) 
Cõy lai P omato 
72 NST (24+48) 
TB lai 
72 NST (24+48 ) 
Dung hợp t ế bào chất, nhõn 
Loại bỏ thành xenlulozo 
(2n) 
2n= 48 
Nuụi cấy 
tế bàolai 
2n= 24 
Dung hợp tế bào trần 
Nguyên liệu 
2 dòng tế bào Xôma(2n) của 2 loài khác nhau 
Cách tiến hành 
1 - Tạo dòng tế bào trần 
 2 - cho dung hợp 2 khối nhân và tế bào chất  nuôi trong môi trường nhân tạo 
3 - tạo dùng Hoocmon kích thích sinh trưởng kích thích thành cây lai 
Kết quả 
Lai xa, lai khác loài  Tạo song nhị bội thể mà qua lai SSHT khó thực hiện 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào 
II.1. công nghệ tế bào Thực vật 
II.2. công nghệ tế bào động vật 
A. Cấy truyền phôi 
1 . Lấy phôi từ ĐV cho 
2. Tách phôi thành 2 hay nhiều phần 
3. Tách phôi riêng biệt 
4. Cấy phôi vào ĐV nhận và sinh con 
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào 
II.2. công nghệ tế bào động vật 
B. Nhân bản vô tính 
B1 . Tách tế bào .. của cừu cho nhân và nuôi trong phòng TN; tách TB .. và loại bỏ nhân 
Tuyến vú (2n) 
trứng 
B2. Chuyển . của TB tuyến vú vào TB trứng đã loại bỏ nhân 
nhân 
B3 . Nuôi cấy TB đã chhuyển nhân trên mt nhân tạo để . 
Trứng phát triển 
thành phôi 
B4 . .. vào tử cung của cừu mẹ để mang thai và sinh cừu Dolly 
Chuyển phôi 
Kết quả: Cừu Dolly có kiểu hình giống cừu cho nhân 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào 
II.3. Thành tựu tạo giống nhờ công nghệ tế bào 
Nuôi cấy hạt phấn 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào 
II.3. Thành tựu tạo giống nhờ công nghệ tế bào 
Nuôi cấy mô 
Hoa lan 
Khoai tây 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào 
II.3. Thành tựu tạo giống nhờ công nghệ tế bào 
Lai tế bào Xôma 
Pomato 
Bài 19 : Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào 
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào 
II.3. Thành tựu tạo giống nhờ công nghệ tế bào 
Cấy truyền phôi và nhân bản vô tính tạo giống sinh sản ít và quý hiếm 
Câu 1 . Sắp xếp cỏc thao tỏc sau theo quy trỡnh gõy đột biến tạo giống mới. 
1- Tạo giống thuần chủng; 2- Chọn lọc giống cỏc thể đột biến; 3- Xử lý mẫu vật bằng tỏc nhõn gõy đột biến 
A. 1 – 2- 3 B. 3 – 2 – 1 C. 2 – 1 – 3 D. 3 – 1 – 2. 
Bài 19 : Luyện tập 
Câu 2 . Phương phỏp tạo cơ thể thuần chủng về tất cả cỏc cặp gen quy định tớnh trạng 
 A. Nuụi cấy hạt phấn kết hợp lưỡng bội hoỏ B. Nuụi cấy mụ 
 D. Chuyển ghộp gen C. Tự thụ phấn bắt buộc qua vài thế hệ 
Câu 3: Trong chọn giống, để tạo ra giống mới mang đặc điểm của hai loài, người ta ỏp dụng phương phỏp: 
 A. lai khỏc dũng.           B. lai tế bào xụma. C. lai tế bào sinh dục.         D. lai thuận nghịch. 
Câu 4 : Để hai tế bào sinh dưỡng cú thể dung hợp thành một tế bào thống nhất, điều quan trọng đầu tiờn là: 
 A. nuụi cấy trong mooi trường thớch hợp.      B. dựng hoocmụn thớch hợp để dung hợp. 
 C. loại bỏ thành tế bào.                                     D. dựng xung điện cao ỏp để kớch thớch. 
Câu 5 : Cừu Dolly sinh ra từ mấy cừu mẹ 
 A. 1 .     B. 2 C. 3 D. 4 
1 
2 
3 
h úc thầy cô và các em 
mạnh khoẻ – thành công