Bài giảng Sinh học Khối 12 - Bài 20: Tạo giống nhờ công nghệ gen - Phạm Văn An

Giáo viên giảng dạy : Phạm Văn An 
Trường THPT Hoà Phú – Chiêm Hoá – Tuyên Quang 
TIẾT 21: TẠO GIỐNG NHỜ 
CÔNG NGHỆ GEN 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Câu 1 : Trình bày phương pháp tạo giống nhờ công nghệ tế bào thực vật? 
Câu 2 : Giải thích quá trình nhân bản vô tính ở động vật, ý nghĩa thực tiễn? 
I. CÔNG NGHỆ GEN 
 CÔNG NGHỆ GEN LÀ GÌ? 
1. Khái niệm : 
2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen 
B. Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận 
C. Phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp 
A. Tạo ADN tái tổ hợp 
Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen ? 
Gồm 3 bước : 
TIẾT 21 – TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
Công nghệ gen: là một quy trình công nghệ dùng để tạo ra những tế bào và sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mới, từ đó tạo ra cơ thể với những đặc điểm mới. 
I. CÔNG NGHỆ GEN 
1. Khái niệm : 
2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen 
TIẾT 21 – TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
a. Tạo ADN tái tổ hợp 
Hãy quan sát các đoạn phim và hình ảnh sau đây và cho biết ADN tái tổ hợp được tạo ra bằng cách nào ? 
- Tách chiết thể truyền ( Véctơ - Plasmit , thể thực khuẩn lamda ) và gen cần chuyển ra khỏi tế bào . 
- Xử lý bằng một loại enzim giới hạn ( restrictaza ) để tạo ra cùng một loại đầu dính . 
- Dùng enzim nối ( ligaza ) để gắn chúng tạo ADN tái tổ hợp . 
I. CÔNG NGHỆ GEN 
1. Khái niệm : 
2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen 
TIẾT 21 – TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
a. Tạo ADN tái tổ hợp 
b. Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận 
Khi đã có ADN tái tổ hợp , chúng ta làm cách nào để đưa phân tử ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận ? 
Dùng muối canxi clorua (CaCl 2 ) hoặc xung điện cao áp làm giãn màng sinh chất của tế bào → ADN tái tổ hợp đi qua dễ dàng . 
Ngoài ra, còn có thể chuyển gen trực tiếp bằng kĩ thuật vi tiêm, kĩ thuật súng bắn gen ... 
I. CÔNG NGHỆ GEN 
1. Khái niệm : 
2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen 
TIẾT 21 – TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
a. Tạo ADN tái tổ hợp 
b. Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận 
c. Phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp 
- Chọn thể truyền có gen đánh dấu . 
- Bằng các kỹ thuật nhất định nhận biết được sản phẩm đánh dấu . 
I. CÔNG NGHỆ GEN 
TIẾT 21 – TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN 
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen : 
Thế nào là sinh vật biến đổi gen ? Các cách làm biến đổi hệ gen của sinh vật ? 
- Sinh vật biến đổi gen là sinh vật mà hệ gen của nó đã được con người làm biến đổi cho phù hợp với lợi ích của mình . 
 Cách làm biến đổi hệ gen của sinh vật : 
+ Đưa thêm một gen lạ ( thường là gen của loài khác ) vào hệ gen của sinh vật . 
+ Làm biến đổi một gen đã có sẵn trong hệ gen. 
+ Loại bỏ hoặc làm bất hoạt một gen nào đó trong hệ gen. 
I. CÔNG NGHỆ GEN 
TIẾT 21 – TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN 
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen : 
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen : 
a. Tạo giống động vật chuyển gen 
Các thành tựu trong tạo giống động vật chuyển gen ? 
Chuột chứa gen hoócmôn léptin 
Lợn phát sáng 
TẠO GIỐNG ĐỘNG VẬT CHUYỂN GEN 
Chuột chuyển gen người 
Chuột nhắt chứa gen hooc môn sinh trưởng chuột cống 
Chuột phát sáng 
Chuyển gen protein người vào cừu 
Ý tưởng 
Ý tưởng 
Ý tưởng 
I. CÔNG NGHỆ GEN 
TIẾT 21 – TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN 
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen : 
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen : 
a. Tạo giống động vật chuyển gen 
Các thành tựu trong tạo giống cây trồng biến đổi gen ? 
b. Tạo giống cây trồng biến đổi gen 
Ngô chuyển gen kháng sâu hại 
C à chua Green Zebra Seedling c ó h ươ ng v ị ng ọt nh ư qu ả t áo 
Chuyển gen trừ sâu từ vi khuẩn vào cây bông 
Cây bông chuyển gen Bt kháng sâu bệnh ( bên phải ) và cây bông không chuyển gen Bt mẫn cảm với sâu bệnh ( bên trái ) 
GIỐNG LÚA “GẠO VÀNG” CÓ KHẢ NĂNG TỔNG HỢP BÊTA –CAROTEN 
 ( tiền chất tạo ra vitamin A) TRONG HẠT 
I. CÔNG NGHỆ GEN 
TIẾT 21 – TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN 
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen : 
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen : 
a. Tạo giống động vật chuyển gen 
Các thành tựu tạo các dòng vi sinh vật biến đổi gen ? 
b. Tạo giống cây trồng biến đổi gen 
c. Tạo dòng vi sinh vật biến đổi gen 
- Tạo vi khuẩn kháng thể miễn dịch cúm. 
- Tạo gen mã hoá insulin trị bệnh đái tháo đường. 
- Tạo chủng vi khuẩn sản xuất ra các sản phẩm có lợi trong nông nghiệp. 
- Tạo chủng vi sinh vật biến đổi gen làm sạch môi trường: phân huỷ rác, các cống rãnh nước thải, các vết dầu loang trên biển  được sử dụng trong sử lý ô nhiễm môi trường. 
CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP 
Người ta phải dùng thể truyền để chuyển 1 gen từ tế bào này sang tế bào khác là vì : 
a. Không có thể truyền thì gen cần chuyển sẽ không chui vào được tế bào nhận . 
b. Không có thể truyền thì gen có vào được tế bào nhận cũng không được nhân lên và phân li đồng đều về các tế bào con khi tế bào tiến hành phân chia . 
c. Không có thể truyền thì khó có thể thu được nhiều sản phẩm của gen trong tế bào nhận . 
d. Không có thể truyền thì gen sẽ không thể tạo ra sản phẩm trong tế bào nhận . 
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ 
 Học bài cũ và trả lời các câu hỏi SGK. 
- Đọc phần “ em có biết ” phần cuối bài . 
- Đọc bài mới trước khi tới lớp . 
CHÀO TẠM BIỆT! 
Chúc các em học tập tốt! 
ADN của thể thực khuẩn lamđa 
Enzim cắt 
Gen cần chuyển 
ADN tái tổ hợp 
Thực khuẩn lamđa chứa ADN tái tổ hợp 
TẠO ADN TÁI TỔ HỢP