Bài giảng Sinh học Khối 12 - Bài 28: Loài - Phạm Văn An

Giáo viên giảng dạy : Phạm Văn An 
Trường THPT Hoà Phú – Chiêm Hoá – Tuyên Quang 
TIẾT 30: LOÀI 
I. KHÁI NIỆM VỀ LOÀI SINH HỌC 
1. Khái niệm 
Cho ví dụ về các loài sinh vật mà em biết ? 
Voi châu Phi và voi ấn đ ộ có thuộc cùng 1 loài không ? Tại sao ? 
Voi châu Phi và voi Ấn Độ không thuộc cùng 1 loài vì giữa chúng không có khả n ă ng giao phối với nhau trong tự nhiên ( có cách li sinh sản ) 
Các con La là con lai giữa Lừa và Ngựa có thể coi là 1 loài không ? Tại sao ? 
Không , vì chúng không tồn tại nh ư một nhóm quần thể , không có khả n ă ng giao phối với nhau và sinh ra đ ời con có sức sống . 
Từ những phân tích trên hãy rút ra khái niệm loài sinh học ? 
1. Khái niệm : 
I. KHÁI NIỆM VỀ LOÀI SINH HỌC 
- Loài sinh học ( loài giao phối ) là một quần thể hoặc một nhóm quần thể : 
+ Có những tính trạng chung về hình thái , sinh lý , 
+ Có khu phân bố xác định , 
+ Các cá thể có khả năng giao phối với nhau sinh ra đời con có sức sống , có khả năng sinh sản và được cách li sinh sản với những nhóm quần thể thuộc loài khác . 
- Ở các loài sinh sản vô tính , đơn sinh tính , tự phối , khái niệm loài chỉ mang đặc điểm thứ nhất và thứ 2. 
1. Khái niệm : 
2. Các tiêu chuẩn để phân biệt 2 loài thân thuộc : 
I. KHÁI NIỆM VỀ LOÀI SINH HỌC 
- Tiêu chuẩn hình thái 
1. Khái niệm : 
2. Các tiêu chuẩn để phân biệt 2 loài thân thuộc : 
I. KHÁI NIỆM VỀ LOÀI SINH HỌC 
- Tiêu chuẩn hình thái 
- Tiêu chuẩn sinh lí – hóa sinh 
Ví dụ : Cây Bạc Hà và cây rau Húng có mùi th ơ m khác nhau ( t/c hóa sinh ) 
- Tiêu chuẩn địa lí - sinh thái 
- Tiêu chuẩn di truyền 
Trong các tiêu chuẩn kể trên , vận dụng tiêu chuẩn nào là chính xác nhất ? 
Cách li sinh sản là tiêu chuẩn phân biệt loài chính xác nhất , tuy nhiên khó vận dụng và không vận dụng đư ợc đ ối với các loài sinh sản vô tính . 
Có phải lúc nào cũng có thể vận dụng đư ợc tiêu chuẩn cách li sinh sản không ? Tr ư ờng hợp nào không vận dụng đư ợc tiêu chuẩn này ? 
I. KHÁI NIỆM VỀ LOÀI SINH HỌC 
II. CÁC CƠ CHẾ CÁCH LI SINH SẢN GIỮA CÁC LOÀI 
1. Khái niệm 
Thế nào là cách li và cách li sinh sản ? 
- Cách li là các chướng ngại làm cho sinh vật cách li nhau . 
- Cách li sinh sản là các trở ngại sinh học ( trên cơ thể sinh vật ) ngăn cản các cá thể giao phối với nhau hoặc ngăn cản việc tạo ra con lai hữu thụ ngay cả khi các sinh vật này cùng sống một chỗ . 
CÁC C Ơ CHẾ CÁCH LI SINH SẢN 
Các cá thể của 2 loài khác nhau 
Cách li trước hợp tử 
Cách li nơi ở 
Cách li tập tính 
Cách li thời gian ( mùa vụ ) 
Giao phối 
Cách li cơ học 
Cách li giao tử 
Thụ tinh 
Cách li sau hợp tử 
Hợp tử bị chết 
Con lai giảm khả năng sống 
Con lai không có khả năng sinh sản 
Thế hệ con lai có khả năng sống sót và sinh sản 
I. KHÁI NIỆM VỀ LOÀI SINH HỌC 
II. CÁC CƠ CHẾ CÁCH LI SINH SẢN GIỮA CÁC LOÀI 
1. Khái niệm 
2. Các hình thức cách li sinh sản : 
a. Cách li tr ư ớc hợp tử 
Cách li tr ư ớc hợp tử là gì ? 
- Là những trở ngại ng ă n cản các sinh vật giao phối với nhau . 
* Các loại cách li trước hợp tử 
- Cách li n ơ i ở ( sinh cảnh ) 
I. KHÁI NIỆM VỀ LOÀI SINH HỌC 
II. CÁC CƠ CHẾ CÁCH LI SINH SẢN GIỮA CÁC LOÀI 
1. Khái niệm 
2. Các hình thức cách li sinh sản : 
a. Cách li tr ư ớc hợp tử 
* Các loại cách li trước hợp tử 
- Cách li n ơ i ở ( sinh cảnh ) 
- Cách li tập tính 
I. KHÁI NIỆM VỀ LOÀI SINH HỌC 
II. CÁC CƠ CHẾ CÁCH LI SINH SẢN GIỮA CÁC LOÀI 
1. Khái niệm 
2. Các hình thức cách li sinh sản : 
a. Cách li tr ư ớc hợp tử 
* Các loại cách li trước hợp tử 
- Cách li n ơ i ở ( sinh cảnh ) 
- Cách li tập tính 
- Cách li thời gian ( mùa vụ ) 
- Cách li c ơ học 
- Cách li giao tử 
I. KHÁI NIỆM VỀ LOÀI SINH HỌC 
II. CÁC CƠ CHẾ CÁCH LI SINH SẢN GIỮA CÁC LOÀI 
1. Khái niệm 
2. Các hình thức cách li sinh sản : 
a. Cách li tr ư ớc hợp tử 
Cách li sau hợp tử là gì ? 
b. Cách li sau hợp tử 
- Là những trở ngại ng ă n cản việc tạo ra con lai hoặc ng ă n cản việc tạo ra con lai hữu thụ . 
* Các loại cách li sau hợp tử 
+ Hợp tử bị chết : 
+ Con lai giảm khả năng sống : con lai chết ngay sau khi lọt lòng hoặc chết trước tuổi trưởng thành . 
+ Con lai sống được nhưng không có khả năng sinh sản . 
I. KHÁI NIỆM VỀ LOÀI SINH HỌC 
II. CÁC CƠ CHẾ CÁCH LI SINH SẢN GIỮA CÁC LOÀI 
1. Khái niệm 
2. Các hình thức cách li sinh sản : 
a. Cách li tr ư ớc hợp tử 
b. Cách li sau hợp tử 
Lừa giao phối với ngựa đ ẻ ra con la không có khả n ă ng sinh sản ( bất thụ ) 
I. KHÁI NIỆM VỀ LOÀI SINH HỌC 
II. CÁC CƠ CHẾ CÁCH LI SINH SẢN GIỮA CÁC LOÀI 
1. Khái niệm 
2. Các hình thức cách li sinh sản : 
3. Vai trò của các c ơ chế cách li trong quá trình tiến hóa 
Các c ơ chế cách li có vai trò nh ư thế nào trong quá trình tiến hóa ? Nếu không có các c ơ chế cách li thì hiện t ư ợng gì xảy ra ? 
- Đóng vai trò quan trọng trong hình thành loài, 
- Duy trì sự toàn vẹn của loài. 
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ 
- Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa . 
- Đọc trước bài 29 “ Quá trình hình thành loài ”.