Bài giảng Sinh học Lớp 10 - Bài 6: Axit nucleic (Bản mới)

Kñnh chaâo quyá thêìy cö vïì dûå giúâ höm nay 
Lúáp 10A7 
KIEÅM TRA 
 1/ Mô tả cấu trúc và chức năng của màng sinh chất ? Phân biệt thành tế bào thực vật với thành tế bào của vi khuẩn và nấm ? 
Câu 1 : Thành phần cấu trúc nào của màng sinh chất tham gia vào quá trình trao đổi chất một cách có chọn lọc ? 
Lớp photpholipit kép , prôtêin xuyên màng 
A 
Prôtêin thụ thể , lớp phôtpholipit kép và prôtêin bám màng 
Côlestêrôn , glicôprôtêin , lớp phôtpholipit kép 
Prôtêin xuyên màng , côlestêrôn , glicôprôtêin 
B 
C 
D 
B 
2 . TRẢ LỜI CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 
Điều khiển mọi hoạt động sống của tế bào . 
Trao đổi chất một cách chọn lọc với môi trường . 
Có “ dấu chuẩn ” đặc trưng cho từng loại tế bào , 
 giúp tế bào nhận biết nhau và nhận biết tế bào lạ . 
Thu nhận thông tin. 
Câu 2 : Màng sinh chất KHÔNG có chức năng ? 
A 
B 
C 
D 
A 
SÛÅ VÊÅN CHUYÏÍN CAÁC CHÊËT 
QUA MAÂNG SINH CHÊËT 
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT 
NỘI DUNG BÀI HỌC 
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG 
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG 
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO 
I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG : 
Hãy chỉ chiều đi của các phân tử CO 2 và O 2 giữa máu và phế nang của phổi ? 
 Máu Phế nang 
 CO 2 nhiều CO 2 ít 
 O 2 ít O 2 nhiều 
Thế nào là vận chuyển thụ động ? 
- Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển của các chất qua màng sinh chất cùng chiều gradien nồng độ ( từ nơi nồng độ chất tan cao sang nơi nồng độ chất tan thấp ). 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
Thí nghiệm về di chuyển của chất tan: 
Tinh thể KI 
Tinh thể CuSO 4 
Nước cất 
Màng thấm 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
Kết quả thí nghiệm : 
Khuếch tán 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
Thí nghiệm về di chuyển của nước : 
Đường 
Nước 
Dung dịch đường 11% 
Dung dịch đường 5% 
A 
B 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
● 
A 
B 
Kết quả t hí nghiệm : 
THẨM THẤU 
_ Từ 2 thí nghiệm trên , cho biết vận chuyển thụ động dựa trên cơ chế nào ? 
- Vận chuyển thụ động dựa trên 2 cơ chế : 
+ Nước : Thẩm thấu . 
+ Chất tan: Khuếch tán . 
Quan sát đoạn phim trên , cho biết sự vận chuyển thụ động qua màng sinh chất bằng những con đường nào ? 
Sự vận chuyển thụ động qua màng sinh chất bằng 2 con đường : 
+ Qua lớp photpholipit kép : các chất không phân cực ( phân tử , , các vitamin tan trong dầu ,) 
+ Qua “ kênh prôtêin ”: Các ion, chất phân cực , đường glucôzơ , 
* Riêng nước sẽ di chuyển qua kênh prôtêin đặc biệt ( aquaporin ) 
Như vậy , sự vận chuyển thụ động có tiêu tốn năng lượng không ? Yếu tố nào quyết định tốc độ vân chuyển thụ động ? 
? 
- Vận chuyển thụ động không tiêu tốn năng lượng . Tốc độ vận chuyển thụ động phụ thuộc vào : 
 + Nhiệt độ môi trường . 
 + Bản chất chất tan. 
 + Sự chênh lệch nồng độ các chất trong và ngoài màng . 
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT 
TB hoàng caàu 
TB thöïc vaät 
MT đ ẳng trương ( Tế bào bình thường ) 
MT nhược trương 
( Tế bào trương nước ) 
MT ưu trương 
( Tế bào co nguyên sinh ) 
Môi trường đẳng trương : C ( môi trường ) = C ( tế bào ) 
Môi trường ưu trương : C ( môi trường ) > C ( t ế bào ) 
Môi trường nhược trương : C ( môi trường ) < C ( t ế bào ) 
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG : 
Hãy chỉ chiều đi của các phân tử glucôzơ , axit uric giữa máu và quản cầu thận ? 
 Máu Quản cầu thận 
 glucôzơ nhiều glucôzơ ít 
 axit uric ít axit uric nhiều 
Thế nào là vận chuyển chủ động ? 
- Vận chuyển chủ động là phương thức vận chuyển của các chất qua màng sinh chất ngược chiều gradien nồng độ ( từ nơi nồng độ chất tan thấp sang nơi nồng độ chất tan cao ). 
Quan sát đoạn phim sau , hãy cho biết cơ chế vận chuyển chủ động ? 
- Vận chuyển chủ động thường cần tiêu tốn năng lượng ATP & cần có các “ máy bơm ” prôtêin đặc chủng cho từng loại chất cần vận chuyển . 
- ATP + prôtêin vận chuyển 
Cơ chế : 
Prôtêin biến đổi để liên kết với các chất rồi đưa từ ngoài vào tế bào hay đẩy ra khỏi tế bào . VD: Bơm Na+ và K+ 
Yếu tố nào quyết định tốc độ vận chuyển chủ động ? 
? 
- Vân chuyển chủ động phụ thuộc vào nhu cầu của tế bào , cơ thể là chủ yếu . 
III. NHẬP BÀO VÀ XUẤT BÀO : 
Quan sát đoạn phim sau , cho biết thế nào là hiện tượng nhập bào ? 
 Nhập bào là phương thức tế bào đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất . Gồm 2 loại là : thực bào và ẩm bào . 
Quan sát hình , cho biết thế nào là hiện tượng ẩm bào ? 
- Ẩm bào là quá trình vận chuyển các chất lỏng 
Bóng 
Quan sát hình , cho biết thế nào là hiện tượng thực bào ? 
+ Thực bào là quá trình vận chuyển các chất rắn 
Quan sát hình , cho biết thế nào là hiện tượng xuất bào ? 
- Xuất bào : Vận chuyển các chất rắn ra khỏi màng tế bào . 
CỦNG CỐ 
Câu 1 : Phân biệt vận chuyển thụ động và vận chuyển chủ động 
Đặc điểm so sánh 
Vận chuyển thu ̣ động 
Vận chuyển chu ̉ động 
Chiều vận chuyển 
Năng lượng 
Cơ chê ́ 
Yếu tô ́ phu ̣ thuộc chính 
- Vận chuyển các chất không cần cung cấp năng lượng 
- Vận chuyển các chất từ nồng độ cao đến nồng độ thấp 
- Vận chuyển các chất cần cung cấp năng lượng 
- Vận chuyển các chất từ nồng độ thấp đến nồng độ cao 
Sư ̣ chênh lệch nồng độ 
Nhu cầu của tế bào và cơ thể 
 Do một chất hoạt tải đặc hiệu 
Theo cơ chế khuếch tán . 
 Chaát naøo ñöôïc vaän chuyeån tröïc tieáp qua lôùp keùp phoâtpholipit ? 
 Chaát naøo khoâng ñöôïc vaän chuyeån tröïc tieáp qua lôùp keùp phoâtpholipit ? Vì sao ? 
BAØI TAÄP 
Maøng sinh chaát 
Benzen 
Röôïu eâtilic 
Glucoâzô 
Axit amin 
Caùc ion 
Caâu 1: Hình veõ döôùi ñaây cho thaáy söï vaän chuyeån cuûa caùc chaát qua maøng sinh chaát . 
PhÇn tr¾c nghiÖm : 
C©u 1: Sù vËn chuyÓn c¸c chÊt qua mµng tÕ bµo dùa theo nguyªn lÝ khuÕch t¸n tõ n¬i cã nång ®é cao ® Õn n¬i cã nång ®é thÊp ®­ îc gäi lµ: 
 a. VËn chuyÓn thô ® éng . b. VËn chuyÓn chñ ® éng 
 c. B¬m pr«t«n . d. XuÊt – nhËp bµo . 
C©u2: Sù di chuyển cña c¸c ph©n tö n­íc qua mµng tÕ bµo ®­ îc gäi lµ: 
 a.VËn chuyÓn thô ® éng . b. B¬m pr«t«n . 
 c. Sù thÈm thÊu . d. XuÊt – nhËp bµo . 
C©u 3: V× sao tÕ bµo hång cÇu vµ c¸c tÕ bµo kh¸c trong c¬ thÓ ng­êi kh«ng bÞ vì ? 
 a.V × tÕ bµo cña ng­êi cã thµnh tÕ bµo che trë . 
 b.V × tÕ bµo cña ng­êi ë trong dÞch n­íc m« nh­îc 
 tr­¬ng . 
 c.V × tÕ bµo cña ng­êi ë trong dÞch n­íc m« ­u tr­¬ng . 
 d. V× tÕ bµo cña ng­êi ë trong dÞch n­íc m« ®¼ng tr­¬ng . 
C©u 4: Qu ¸ tr×nh vËn chuyÓn c¸c chÊt qua mµng tõ n¬i cã nång ®é thÊp ® Õn n¬i cã nång ®é cao vµ cã tiªu dïng n¨ng l­îng ®­ îc gäi lµ: 
 a. VËn chuyÓn thô ® éng 	b. VËn chuyÓn chñ ® éng . 
 c. KhuÕch t¸n qua kªnh d. XuÊt nhËp bµo . 
 pr«tªin . 
C©u 5. NÕu cho tÕ bµo vµo mét dung dÞch cã nång ®é chÊt tan cao h¬n nång ®é dÞch bµo th × tÕ bµo sÏ : 
	a. Gi ÷ nguyªn kÝch th­íc kh«ng thay ® æi(n­íc kh«ng ®i vµo tÕ bµo vµ còng kh«ng ®i ra khái tÕ bµo ). 
	b. Tr­¬ng n­íc . 
	c. MÊt n­íc . 
	d. BÞ vì . 
C©u 6: NÕu cho tÕ bµo vµo mét dung dÞch cã nång ®é chÊt tan b»ng nång ®é dÞch bµo th × tÕ bµo sÏ : 
 	a. Gi ÷ nguyªn kÝch th­íc kh«ng thay ® æi ( n­íc kh«ng ®i 	 vµo tÕ bµo vµ còng kh«ng ®i ra khái tÕ bµo ). 
 	b. Tr­¬ng n­íc . 
 	c. MÊt n­íc . 
 	d. BÞ vì . 
C©u 7: NÕu cho tÕ bµo vµo mét dung dÞch cã nång ®é chÊt tan thÊp h¬n nång ®é dÞch bµo th × tÕ bµo sÏ : 
 a. Gi ÷ nguyªn kÝch th­íc kh«ng thay ® æi . 
 b. Tr­¬ng n­íc . 
 c. MÊt n­íc . 
 d. BÞ vì .