Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 15: Tiêu hóa ở động vật - Nguyễn Thị Thanh Hải

Chào mừng các thầy cô giáo 
và các em học đ ến với giờ 
tự chọn sinh học 11 
Lớp 11a5 
Giáo viên : Nguyễn Thị Thanh Hải 
Trường THPT Nh ã Nam 
Các nhóm đ ộng vật lấy thức ăn từ đâu và nhờ qu á 
trình nào ? 
Tự chọn sinh 11 
Tiêu hoá 
 ở các nhóm đ ộng vật 
( Tiết 1) 
Tiết 11 : 
Cấu trúc nội dung bài học : 
I. Khái quát chung về tiêu hoá 
II. Tiêu hoá ở các nhóm đ ộng vật 
III. Chiều hướng tiến hoá về cơ quan tiêu hoá 
ở đ ộng vật 
Pr 
Lipit 
(?) 
Quan sát sơ đ ồ , hãy cho biết dấu (?) diễn ra qu á 
 trình gì? 
I. Khái quát chung về tiêu hoá 
1. Khái niệm tiêu hoá 
Thức ăn 
Tinh bột 
Qu á trình 
tiêu hoá 
Glixêrin , axit béo 
Gluc ô 
aa 
Tế bào 
Các chất dd trong thức ăn 
Các chất 
hữu cơ 
Gluxit 
Lipit 
Prôtêin 
Axit nuclêic 
Vitamin 
Muối khoáng 
Nước 
Các chất 
vô cơ 
Các chất 
hấp thụ đư ợc 
Đư ờng đơn 
Axit béo và glixêrin 
Axit amin 
Các thành phần 
của nuclêôtit 
Vitamin 
Muối khoáng 
Nước 
Hoạt đ ộng 
tiêu hoá 
Hoạt 
đ ộng 
tuần 
hoàn 
Sơ đ ồ qu á trình tiêu hoá 
 Ví Dụ : Lipit ( Mỡ lợn , Mỡ gà) 
Axit béo và Glixêrin 
Prôtêin ( Thịt , Cá) 
Axit amin 
I. Khái quát chung về tiêu hoá 
I. Khái quát chung về tiêu hoá 
1. Khái niệm tiêu hoá 
Tiêu hoá ở đ ộng vật là qu á trình diễn 
 ra nh ư thế nào ? 
- VD: Prôtêin Axit amin . 
 Lipit A. béo + Glixêrol 
 Tinh bột Glucôz ơ 
- ý nghĩa : giúp cơ thể hấp đư ợc chất dinh 
dưỡng trong thức ăn. 
Tiêu hoá là qu á trình biến đ ổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành những chất đơn giản mà cơthể hấp thụ đư ợc . 
H 1 
H 2 
Qua quan sát H1 và H2, em có nhận xét gì về hình 
thức tiêu hoá ở trùng đế giày và ở người ? 
- Tiêu hoá nội bào : xảy ra trong tế bào ( Trùng đế giày ) - Tiêu hoá ngoại bào : xảy ra ngoài tế bào , trong cơ quan tiêu hoá. (ở người ) 
I. Khái quát chung về tiêu hoá 
1. Khái niệm tiêu hoá 
Phân loại: + Tiêu hoá nội bào : xảy ra trong tế bào 
 + Tiêu hoá ngoại bào : xảy ra ngoài tế bào , trong cơ quan tiêu hoá. 
H 1 
H 2 
Tiêu hoá ngoại bào có ưu đ iểm gì hơn so với tiêu hoá nội bào ? 
 Tiêu hoá ngoại bào tiêu hoá đư ợc thức ăn có kích thước lớn hơn , số lượng thức ăn nhiều hơn , dinh dưỡng đư ợc hấp thụ nhiều hơn . 
II. Tiêu hoá ở các nhóm đ ộng vật 
Dựa vào đ ặc đ iểm tiêu hoá, chia đ ộng vật ra làm mấy 
 nhóm ? Đ ó là những nhóm nào ? 
Gồm 3 nhóm : 
 Nhóm ĐV chưa có cơ quan tiêu hoá. 
 Nhóm ĐV có túi tiêu hoá. 
 Nhóm ĐV có ống tiêu hoá và tuyến TH 
II. Tiêu hoá ở các nhóm đ ộng vật 
1. Tiêu hoá ở nhóm đ ộng vật chưa có cơ quan tiêu hoá 
Trùng đế giày 
Trùng biến hình 
- Đại diện : các đv đơn bào . 
- Cơ quan tiêu hoá : Chưa có 
- Cơ chế tiêu hoá: Chủ yếu là tiêu hoá nội bào nhờ các enzm trong lizoxom ( tiêu hoá hoá học ) 
Trùng 
roi 
II. Tiêu hoá ở các nhóm đ ộng vật 
2. Tiêu hoá ở nhóm đ ộng vật có túi tiêu hoá 
Hải quỳ 
Thuỷ tức 
- Đại diện : Ruột khoang ,.. 
- Cơ quan tiêu hoá : túi tiêu hoá 
 - Cơ chế tiêu hoá: 
 + Chủ yếu là tiêu hoá ngoại bào nhờ các enzim từ các tế bào tuyến 
 + Một phần nhỏ tiêu hoá nội bào trong các tế bào trên thành túi tiêu hoá. 
Trùng đế 
giày 
Trùng biến hình 
Hải quỳ 
Thuỷ tức 
Nhóm ĐV có cơ túi tiêu hoá 
Nhóm ĐV chưa có cơ quan tiêu hoá 
Tiêu hoáở nhóm ĐV có túi tiêu 
hoá có ưu đ iểm gì hơn so với tiêu 
 hoá ở nhóm ĐV chưa có cơ quan 
tiêu hoá? 
Tiêu hoá đư ợc thức ăn có kích 
thước lớn hơn . 
 Khối lượng thức ăn đư ợc tiêu 
hoá nhiều hơn . 
 Qu á trình tiêu hoá thức ăn triệt 
 để hơn ( tiêu hoá ngoại bào 
 tiêu hoá nội bào . 
3. Tiêu hoá ở nhóm đ ộng vật có ống tiêu hoá và các tuyến 
tiêu hoá 
Đại diện : các đv có xương và nhiều đv không xương sống . 
Cơ quan tiêu hoá : ống tiêu hoá ( có nhiều bộ phận ). 
 - Cơ chế tiêu hoá: 
 + Chủ yếu là tiêu hoá ngoại bào nhờ các enzim từ các tế bào tuyến ( tiêu hoá hoá học ). 
 + Một phần nhỏ tiêu hoá ngoại bào bằng hoạt đ ộng cơ học ( tiêu hoá cơ học ). 
 + Chất dinh dưỡng hấp thụ vào máu . 
 + Chất không đư ợc tiêu hoá phân , thải ra ngoài qua hậu môn . 
3. Tiêu hoá ở nhóm đ ộng vật có ống tiêu hoá 
II. Tiêu hoá ở các nhóm đ ộng vật 
ống tiêu hoá của giun đ ốt 
3. Tiêu hoá ở nhóm đ ộng vật có ống tiêu hoá và các tuyến 
tiêu hoá 
Ống tiờu húa của một số động vật như giun đất , chõu chấu , chim cú bộ phận nào khỏc với ống tiờu húa của người ? 
3. Tiêu hoá ở nhóm đ ộng vật có ống tiêu hoá và 
các tuyến tiêu hoá 
TRẢ LỜI : 
- Diều là 1 phần thực quản biến đổi thành , là nơi chứa thức ăn và làm mềm thức ăn . 
- Dạ dày cơ ( mề ) rất khỏe , nghiền nỏt thức ăn dạng hạt . Trong dạ dày cơ cũn cú những viờn sỏi (do động vật nuốt ) làm tăng hiệu quả nghiền hạt . 
STT 
Bộ phận 
TH cơ học 
TH hoá học 
1 
Miệng 
2 
Thực quản 
3 
Dạ dày 
4 
Ruột non 
5 
Ruột gi à 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
Tiêu hoá thức ăn trong các bộ phận trong ống 
 tiêu hoá ở người 
Bảng 1: 
 Hãy so sánh cấu tạo cơ quan tiêu hoá ở các nhóm đ ộng vật , qua đ ó em có nhận xét gì ? 
ĐV chưa có cơ 
quan tiêu hoá 
ĐV có túi tiêu hoá 
ĐV có ống tiêu hoá 
III. Chiều hướng tiến hoá về tiêu hoá ở đ ộng vật 
ĐV chưa có cơ 
quan tiêu hoá 
ĐV có túi tiêu hoá 
ĐV có ống tiêu hoá 
III. Chiều hướng tiến hoá về cơ quan tiêu hoá ở ĐV 
Trong qu á trình tiến hoá của các đ ộng vật , cấu tạo cơ quan tiêu hoá ngày càng phức tạp : Chưa có cơ quan tiêu hoá có túi tiêu hoá đơn giản ống tiêu hoá ( với nhiều bộ phận ) 
III. Chiều hướng tiến hoá về cơ quantiêu hoá 
ở đ ộng vật 
 Cấu tạo ngày càng phức tạp: Từ không có cơ quan tiêu hoá có cơ quan tiêu hoá; từ túi tiêu hoá ống tiêu hoá. 
- Sự chuyên hoá về chức năng ngày càng rõ rệt : Sự chuyên hoá cao của các bộ phận trong ống tiêu hoá làm tăng hiệu qu ả tiêu hoá thức ăn. 
- Từ tiêu hoá nội bào đ ến tiêu hoá ngoại bào.Nhờ tiêu hoá ngoại bào đ ộng vật ăn đư ợc thức ăn có khích thước lớn . 
 Các nhóm ĐV 
Nội dung 
ĐV chưa có cơ quan TH 
ĐV có túi tiêu hóa 
ĐV có ống tiêu hoá 
Đại diện 
Kiểu tiêu hoá 
Cơ quan tiêu hoá 
Biến đ ổi thức ăn 
Hoàn thành nội dung bào phiếu học tập sau : 
ĐV đơn bào : 
trùng roi , trùng 
biến hình , 
Ruột khoang 
Lớp giun đ ến lớp thú 
Nội bào 
Nội bào và 
ngoại bào 
Ngoại bào 
Chưa có 
Túi tiêu hoá 
ố ng tiêu hoá 
Thức ăn 
Dinh dưỡng 
Lizôxôm 
Thức ăn 
Dinh dưỡng 
Enzim 
Biến đ ổi cơ học , 
 hoá học 
Củng cố 
Củng cố 
Câu 1: Tuyến tiêu hoá xất hiện đ ầu tiên ở nhóm sinh vật 
nào sau đây? 
Sinh vật đơn bào . 
B. Côn trùng và nhện . 
C. Giáp xác và thân mềm . 
D. Cá, ếch nhái , bò sát và chim . 
Câu 2: Qu á trình tiêu hoá học không xảy ra ở bộ phận nào trong ống tiêu hoá của người ? 
Miệng . 
B. Dạ dày . 
C. Thực quản . 
D. Ruột non. 
Củng cố 
Câu 3: ố ng tiêu hoá của chim , châu chấu , giun đ ất có bộ phận nào khác với ống tiêu hoá ở người ? 
 miệng . 
B. dạ dày . 
C. diều . 
D. ruột . 
Củng cố 
chân thành cảm ơn 
quý thầy cô Và các em học sinh đã lắng nghe ! 
Giáo viên : Nguyễn Thị Thanh Hải 
Trường THPT Nh ã Nam