Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 17: Hô hấp ở động vật (Bản hay)

Bài 17.	HÔ HẤP Ở ĐỘNG VẬT 
NHÓM 3: THPT HOÀ AN VÀ THPT VỊ THANH 
NỘI DUNG 
Bài 17.	HÔ HẤP Ở ĐỘNG VẬT 
MỤC TIÊU 
Sau khi học xong bài này , HS cần phải : 
Nêu được các đặc điểm chung của bề mặt hô hấp . 
Nêu được các cơ quan hô hấp của động vật ở nước và ở cạn . 
Giải thích được tại sao động vật sống ở nước và trên cạn có khả năng trao đổi khí hiệu quả . 
Tranh về giun đất , mang cá , hệ thống ống khí , phổi của lưỡng cư , bò sát , chim và người ( từ hình 17.1 đến hình 17.5 SGK). 
Máy chiếu qua đầu ( nếu sử dụng bảng trong ). 
Mẫu vật thật hoặc mô hình các cơ quan hô hấp của động vật ( nếu có ). 
PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC 
NỘI DUNG 
NỘI DUNG BÀI HỌC 
1. Hô hấp là gì ? 
2. Các hình thức hô hấp 
3. Bề mặt trao đổi khí 
MỞ BÀI 
MỞ BÀI 
Mọi sinh vật sống đều phải hô hấp ; vậy sinh vật hô hấp như thế nào ? Ở từng nhóm sinh vật khác nhau , hình thức hô hấp có khác nhau hay không ? Nếu có khác nhau thì khác như thế nào ? Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu điều này qua bài 17. Hô hấp ở động vật 
NỘI DUNG 
HÔ HẤP LÀ GÌ ? 
Hô hấp là tập hợp những quá trình , trong đó cơ thể lấy O2 từ bên ngoài vào để oxi hoá các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống , đồng thời thải CO2 ra ngoài . 
Hoạt động 1: 
HS trả lời câu hỏi trắc nghiệm trong sách giáo khoa trang 71 
=> Khái niệm hô hấp 
NỘI DUNG 
CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP 
Hoạt động 2: Phát phiếu học tập 
Các em hãy cho biết cơ quan hô hấp của các sinh vật trên . 
=> GV hệ thống về các hình thức hô hấp của động vật 
LOÀI 
Giun , trùng roi 
Lươn , cá 
Ếch nhái 
Châu chấu , cào cào 
Chó , gà 
HÌNH THỨC HH 
NỘI DUNG 
TIẾP 
CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP 
1. Hô hấp qua bề mặt cơ thể 
VD: Động vật đơn bào và động vật đa bào bậc thấp ( Ruột khoang , giun tròn , giun dẹp ) 
2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí 
VD: Côn trùng 
3. Hô hấp bằng mang 
VD: Cá , thân mềm ( trai , ốc ), chân khớp ( tôm cua ) 
4. Hô hấp bằng phổi 
VD: Bò sát , chim , thú và cả người 
NỘI DUNG 
HOẠT ĐỘNG 3 
CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP 
Hoạt động 3: 
HS xem sách giáo khoa , kết hợp với hình 17.1 và 17.2 
=> Mô tả quá trình trao đổi khí ở giun đất và côn trùng 
Xem hình 17.1 và 17.2 
NỘI DUNG 
Hình 17.2: Hô hấp bằng hệ thống ống khí ở côn trùng 
Hình 17.1: trao đổi khí qua da ở giun đất 
TRỞ LẠI 
	 Từ quá trình trao đổi khí ở trên , em hãy cho biết : Khí trao đổi giữa môi trường với tế bào bên trong phải vượt qua “ vách ngăn ” nào ? 
=> Bề mặt da và màng ống khí => đây chính là bề mặt trao đổi khí . 
=> Khái niệm bề mặt trao đổi khí 
BỀ MẶT TRAO ĐỔI KHÍ 
? Bề mặt trao đổi khí có đặc điểm gì để đạt được hiệu quả hô hấp thích nghi với mỗi loài sinh vật ? 
=> 4 đặc điểm của bề mặt hô hấp . 
NỘI DUNG 
HOẠT ĐỘNG 4 
BỀ MẶT TRAO ĐỔI KHÍ 
Là bộ phận cho O2 từ môi trường ngoài khuếch tán vào trong tế bào ( hoặc máu ) và CO2 khuếch tán từ tế bào ( hoặc máu ) ra ngoài . 
TRỞ LẠI 
ĐẶC ĐIỂM CỦA BỀ MẶT TRAO ĐỔI KHÍ 
- Bề mặt trao đổi khí rộng 
- Bề mặt trao đổi khí mỏng và ẩm ướt 
- Bề mặt trao đổi khí có nhiều mao mạch và máu có sắc tố hô hấp 
- Có sự lưu thông khí tạo ra sự chênh lậch nồng độ O2 và CO2 
TRỞ LẠI 
GV tổng hợp câu trả lời và khẳng định : Ở cá xương , có thêm 2 đặc điểm : 
- Miệng và diềm nắp mang đóng mở nhịp nhàng tạo dòng chảy liên tục 
- Cách sắp xếp của mao mạch trong mang song song và dòng máu ngược chiều dòng chảy của nước 
ĐẶC ĐIỂM CỦA BỀ MẶT TĐK Ở CÁ XƯƠNG 
Hoạt động 4: 
Đối chiếu với 4 đặc điểm đảm bảo hiệu quả trao đổi khí , hãy lí giải tại sao trao đổi khí của mang cá xương đạt hiệu quả cao ( tham khảo thêm hình 17.3 và 17.4 ). 
NỘI DUNG 
HOẠT ĐỘNG 5 
Hình 17.3: Cấu tạo của mang cá 
Hình 17.4: Sự lưu thông khí qua mang cá 
TRỞ LẠI 
Hoạt động 5: 
Đối chiếu với 4 đặc điểm đảm bảo hiệu quả trao đổi khí , hãy lí giải tại sao phổi là cơ quan trao đôi khí hiệu quả cao của động vật trên cạn . 
( tham khảo nội dung và hình 17.5 SGK). 
Bảng 17 dưới đây cho thấy tỉ lệ % thể tích khí O2 và CO2 trong không khí hít vào và thở ra ở người . Giải thích tại sao có sự khác nhau về tỉ lệ khí O2 và CO2 trong không khí hít vào và thở ra . 
HIỆU QUẢ TRAO ĐỔI KHÍ BẰNG PHỔI Ở NGƯỜI VÀ ĐỘNG VẬT 
NỘI DUNG 
CỦNG CỐ 
Hình 17.5: Phổi và phế nang ở người 
TRỞ LẠI 
LOẠI KHÍ 
KHÔNG KHÍ HÍT VÀO 
KHÔNG KHÍ THỞ RA 
O2 
20,96% 
16,40% 
CO2 
0,03% 
4,10% 
N2 
79,01% 
79,50% 
Bảng 17: Thành phần không khí hít vào và thở ra 
HIỆU QUẢ TRAO ĐỔI KHÍ BẰNG PHỔI 
Ở NGƯỜI 
TRỞ LẠI 
GV có thể cho HS làm các bài tập trắc nghiệm xoáy vào trọng tâm của bài : Các đặc điểm chung của bề mặt hô hấp và hiệu quả của các hình thức hô hấp . 
CỦNG CỐ 
NỘI DUNG 
DẶN DÒ 
- Hướng dẫn HS trả lời các câu hỏi và bài tập sau bài học 
- Xem phần tổng kết trong khung màu cuối bài 
- Đọc trước bài sau , trả lời các câu hỏi theo dấu lệnh 
DẶN DÒ 
NỘI DUNG