Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 18: Tuần hoàn máu - Đoàn Trọng Đỉnh
CÊU T¹O Vµ CHøC N¡NG CñA HÖ TUÇN HoµN
1. Cấu tạo của hệ tuần hoàn
Hệ tuần hoàn gồm:
Dịch tuần hoàn: máu, máu – dịch mô
Tim:
Hệ thống mạch máu:
Động mạch
Tĩnh mạch
Mao mạch
2. Chức năng của hệ tuần hoàn
Hệ tuần hoàn có chức năng:
a. Điều khiển mọi hoạt động sống diễn ra trong cơ thể.
b. Cung cấp năng lượng cho quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể.
c. Vận chuyển các chất từ bộ phận này đến bộ phận khác để đáp ứng cho các hoạt động sống của cơ thể.
d. Cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết cho các hoạt động sống của cơ thể.
TRƯỜNG THPT LÊ LỢI TỔ: HOÁ - SINH GV: ĐOÀN TRỌNG ĐỈNH Kiểm tra bài cũ H« hÊp lµ g×? Qu ¸ tr×nh h« hÊp ë ® éng vËt h« hÊp b»ng hÖ thèng èng khÝ ? § Æc ® iÓm cÊu t¹o vµ qu ¸ tr×nh h« hÊp b»ng mang ? BÀI 18: TUẦN HOÀN MÁU I. CÊU T¹O Vµ CHøC N¡NG CñA HÖ TUÇN HoµN 1. Cấu tạo của hệ tuần hoàn Hệ tuần hoàn được cấu tạo từ những bộ phận nào ? Hệ tuần hoàn gồm : Dịch tuần hoàn : máu , máu – dịch mô Tim : Nh mét c¸i b¬m hót vµ ® Èy m¸u Hệ thống mạch máu : § ộng mạch : DÉn m¸u tõ tim ® Õn mao m¹ch c¸c c¬ quan Tĩnh mạch : DÉn m¸u tõ mao m¹ch vÒ tim Mao mạch : nèi c¸c §M vµ TM 2. Chức năng của hệ tuần hoàn Hệ tuần hoàn có chức năng : a. Điều khiển mọi hoạt động sống diễn ra trong cơ thể . b. Cung cấp năng lượng cho quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể . c. Vận chuyển các chất từ bộ phận này đến bộ phận khác để đáp ứng cho các hoạt động sống của cơ thể . d. Cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết cho các hoạt động sống của cơ thể . Chän ý ® óng nhÊt cho phï hîp víi chøc nang cña HÖ tuÇn hoµn ? II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT Hệ tuần hoàn có các dạng nào ? HÖ TUÇN HoµN HTh Hë HTH KÝN HTH §¥N HTH KÐP 1. HÖ TUÇN HoµN Hë Vµ HÖ TUÇN HoµN KÝN H·y hoµn thµnh b¶ng sau ? Hệ tuần hoàn hở Hệ tuần hoàn kín §¹i diÖn Cấu tạo Đường đi của máu ( bắt đầu từ tim ) Áp lực của máu trong động mạch §V thân mềm ( ốc sên , trai ) Chân khớp ( côn trùng ,) Mùc ống , bạch tuộc , giun đốt , chân đầu và động vật có xương sống Có mao mạch Không có mao mạch TIM Khoang cơ thể Tĩnh mạch Động mạch Tế bào Hệ tuần hoàn hở TIM Đường đi của máu TIM Hệ tuần hoàn kín TIM Tĩnh mạch Động mạch Mao mạch Tế bào Đường đi của máu Hệ tuần hoàn hở Hệ tuần hoàn kín §¹i diÖn Cấu tạo Đường đi của máu ( bắt đầu từ tim ) Áp lực của máu trong động mạch §V thân mềm ( ốc sên , trai ) Chân khớp ( côn trùng ,) Mùc ống , bạch tuộc , giun đốt , chân đầu và động vật có xương sống Có mao mạch Không có mao mạch 1 – HEÄ TUAÀN HOAØN HÔÛ VAØ HEÄ TUAÀN HOAØN KÍN Tim §M xoang c¬ thÓ TM Tim §M MM TM Máu chảy trong động mạch dưới áp lực thấp . Tốc độ máu chảy chậm Máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình . Tốc độ máu chảy nhanh . Trao ® æi chÊt Trao ® æi chÊt HÖ tuÇn hoµn ®¬n vµ hÖ tuÇn hoµn kÐp Hệ tuần hoàn ®¬n Hệ tuần hoàn kÐp §¹i diÖn Sè vßng tuÇn hoµn Sè ng¨n cña tim Áp lực của m¸u trong động mạch Đường đi của m¸u ( bắt đầu từ tim ) C¸ §V có phổi như lưỡng cư , bò sát , chim và thú . 2 vßng tuÇn hoµn 1 vßng tuÇn hoµn 2 ng¨n 3 hoÆc 4 ng¨n M¸u ch¶y trong ® éng m¹ch díi ¸p lùc cao M¸u ch¶y trong ® éng m¹ch díi ¸p lùc trung b×nh ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN Mao mạch mang Mao mạch Động mạch lưng Động mạch mang Tĩnh mạch TÂM THẤT TÂM NHĨ ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN T©m thÊt T©m nhÜ MM mang §M mang Mao m¹ch §M lng TM ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN KÉP Động mạch chủ Mao mạch c¸c c¬ quan Mao mạch phổi VÒNG TUẦN HOÀN LỚN VÒNG TUẦN HOÀN NHỎ Tĩnh mạch Động mạch phổi Tĩnh mạch phổi TÂM NHĨ PHẢI TÂM THẤT PHẢI TÂM NHĨ TRÁI TÂM THẤT TRÁI ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN KÉP Vßng tuÇn hoµn nhá T©m thÊt §M phæi MM phæi TM phæi T©m nhÜ Vßng tuÇn hoµn lín T©m thÊt §M chñ MM c¸c c¬ quan TM chñ T©m nhÜ Câu 1: Cấu tạo chung của hệ tuần hoàn gồm : Tim, động mạch , tĩnh mạch , mao mạch Tim, hệ mạch , dịch tuần hoàn Tim, hệ mạch , máu Động mạch , tĩnh mạch , mao mạch , máu C D B A Củng cố bài § Câu 2: Đường đi của máu trong hệ tuần hoàn hở theo thứ tự là : Động mạch , mao mạch , tĩnh mạch , tim Động mạch , tĩnh mạch , mao mạch , tim Động mạch , xoang cơ thể , tĩnh mạch , tim Động mạch , tĩnh mạch , xoang cơ thể , tim D C B A Củng cố bài § Củng cố bài Câu 3: Chiều hướng tiến hóa của hệ tuần hoàn là : Hệ tuần hoàn hở kín ; đơn kép Hệ tuần hoàn kín hở ; đơn kép Hệ tuần hoàn hở kín ; kép đơn Hệ tuần hoàn kín hở ; kép đơn C D B A § TUẦN HOÀN MÁU (TT) Bài 19 1. Tính tự động của tim * KN: * Nguyên nhân gây ra tính tự động của tim : III. Hoạt động của tim Là khả năng co dãn tự động theo chu kì của tim . Do hệ dẫn truyền tim . Hệ dẫn truyền tim 1 2 3 4 * Hệ dẫn truyền tim gồm : + Nút xoang nhĩ . + Nút nhĩ thất . + Bó His. + Maïng puoâckin . * Hệ dẫn truyền tim . Nót xoang nhÜ Nót nhÜ thÊt M¹ng Pu«ckin Bã Hiss 2. Chu kì hoạt động của tim : - Tim co giãn nhịp nhàng theo chu kỳ . TG 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 TN TT 0,1 0,3 0,4 0,1 0,3 0,4 ? Một chu kì tim có thể chia làm mấy pha ? Thời gian của từng pha (ở người ) ? Mỗi chu kì gồm 3 pha : + pha co tâm nhĩ + pha co tâm thất + pha dãn chung Nhịp tim - Nhịp tim là số chu kì tim trong 1 phút . Nhịp tim - Động vật càng nhỏ tim đập càng nhanh . Đ ộng vật Nh ịp tim/phút Voi 25-40 Trâu 40-50 Bò 50-70 L ợn 60-90 Mèo 110-130 Chu ột 720-780 Nhịp tim của thú Cho biết mối liên quan giữa nhịp tim với khối lượng cơ thể ? ? T ại sao có sự khác nhau về nhịp t im ở các loài động vật ? 1. Cấu trúc của hệ mạch : Gồm : Hệ thống động mạch Hệ thống mao mạch Hệ thống tĩnh mạch IV. Hoạt động của hệ mạch . 2. Huyết áp : - KN: Là áp lực m aùu tác dụng lên thành mạch . - Nguyên nhân : + Sự co bóp của tim và nhịp tim . + Sức cản trong mạch . + Khối lượng máu và độ quánh của máu . Do tâm thất co, đẩy máu vào hệ mạch . ? Tại sao khi tim đập nhanh và mạnh thì làm huyết áp tăng ? Và ngược lại ? ? Taïi sao khi cô theå bò maát maùu thì huyeát aùp giaûm ? Biến động huyết áp trong hệ mạch - Huyết áp giảm dần từ ĐM MM TM là do ma sát của máu với thành mạch,sự tương tác giữa các phân tử máu với nhau 3. Vận tốc máu : - Là tốc độ máu chảy trong 1 giây . - Vận tốc máu liên quan đến tổng tiết diện của mạch và chêch lệch huyeát aùp giữa 2 đầu đoạn mạch . ? Học sinh quan sát Hình 19.4 . Cho biết mối liên quan giữa vận tốc máu và tổng tiết diện mạch ? Hoaøn thaønh moät soá caâu hoûi sau : C âu 1 . Thöù töï naøo döôùi ñaây ñuùng vôùi chu kì hoaït ñoäng cuûa tim ? a. Pha co taâm thaát pha daõn chung pha co taâm nhó b. Pha co taâm thaát pha co taâm nhó pha daõn chung c. Pha co taâm nhó pha co taâm thaát pha daõn chung d. Pha co taâm nhó pha daõn chung pha co taâm thaát C âu 2 . Maùu chaûy trong heä maïch nhanh hay chaäm leä thuoäc vaøo yeáu toá naøo ? a. Tieát dieän maïch b. Cheânh leäch huyeát aùp giöõa caùc ñoaïn maïch c. Löôïng maùu coù trong tim d. Tieát dieän vaø cheânh leäch huyeát aùp giöõa caùc ñoaïn maïch C âu 3 . Huyeát aùp laø gì ? a. Laø aùp löïc doøng maùu khi taâm thaát co b. Laø aùp löïc doøng maùu khi taâm thaát daõn c. Laø aùp löïc doøng maùu leân thaønh maïch d. Do söï ma saùt giöõa maùu vaø thaønh maïch Dặn dò - HS trả các câu hỏi SGK . - HS đọc trước các nội dung trong bài mới bao gồm : + Khái niệm nội môi và ý nghĩa của cân bằng nội môi , cơ chế duy trì cân bằng nội môi . + Vai trò của gan thận trong cân bằng áp suất thẩm thấu . + Vai trò của hệ đệm trong cân bằng nội môi . - Trả lời các câu hỏi sau : + Tại sao khi chạy HA tăng cao , khi nghỉ ngơi HA trở lại bình thường ? + Tại sao sau khi ăn huyết áp thường tăng cao ? häc bµi tèt nhÐ ! TIM TIM Khoang cơ thể Tĩnh mạch Động mạch Mao mạch Tế bào Hệ tuần hoàn hở Hệ tuần hoàn kín ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN Mao mạch mang Mao mạch Động mạch lưng Động mạch mang Tĩnh mạch TÂM THẤT TÂM NHĨ ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN T©m thÊt T©m nhÜ MM mang §M mang Mao m¹ch §M lng TM ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN KÉP Động mạch chủ Mao mạch c¸c c¬ quan Mao mạch phổi VÒNG TUẦN HOÀN LỚN VÒNG TUẦN HOÀN NHỎ Tĩnh mạch Động mạch phổi Tĩnh mạch phổi TÂM NHĨ PHẢI TÂM THẤT PHẢI TÂM NHĨ TRÁI TÂM THẤT TRÁI ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN KÉP Vßng tuÇn hoµn nhá T©m thÊt §M phæi MM phæi TM phæi T©m nhÜ Vßng tuÇn hoµn lín T©m thÊt §M chñ MM c¸c c¬ quan TM chñ T©m nhÜ
File đính kèm:
- bai_giang_sinh_hoc_lop_11_bai_18_tuan_hoan_mau_doan_trong_di.ppt