Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 26: Cảm ứng ở động vật (Bản mới)

B – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT 
Bài 26 : 
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT 
I/ KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT 
- Cảm ứng ở động vật là gì ? 
Vd : Khi trời rét , mèo có phản ứng xù lông , co mạch máu , nằm co mình lại . 
Cảm ứng là khả năng cơ thể động vật phản ứng lại các kích thích của môi trường ( bên trong và bên ngoài ) 
Khí hậu trở lạnh . 
Chim Sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể . 
Kích thích 
Lá cây cụp lại . 
Mèo xù lông khi trời lạnh 
 Ở động vật có tổ chức thần kinh , phản xạ được xem là một dạng điển hình của cảm ứng . Phản xạ được thực hiện là nhờ cung phản xạ . 
 Cung phản xạ gồm các bộ phận sau đây : 
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích ( thụ thể hoặc cơ quan thụ thể ) 
+ Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin để giải quyết định hình thức và mức độ phản ứng ( thần kinh trung ương ) 
+ Bộ phận thực hiện phản ứng ( cơ , tuyến ) 
+ Đường dẫn truyền ra ( đường vận động ) 
+ Đường dẫn truyền vào ( đường cảm giác ) 
- Phân biệt đặc điểm cảm ứng ở động vật và thực vật ? 
 Thực vật : Phản ứng chậm , khó nhận thấy , hình thức kém đa dạng 
 Động vật : Phản ứng nhanh , dễ nhận thấy , hình thức da dạng 
- Một bạn lỡ chạm tay vào những chiếc gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại . Hãy chỉ ra tác nhân kích thích , bộ phận tiếp nhận kích thích , bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin, bộ phận thực hiện phản ứng của hiện tượng trên . 
CÂU HỎI: 
Bộ phận tiếp nhận KT 
là thụ quan đau ở tay . 
Bộ phận phân tích tổng 
hợp là tủy sống . 
Bộ phận thực hiện 
là cơ tay . 
HỆ TK ỐNG 
HỆ TK LƯỚI 
HỆ TK HẠCH 
HỆ TK CHUỖI 
CHƯA CÓ HỆ TK 
TIẾN HOÁ CỦA HỆ THẦN KINH: 
II/CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH  
 Bao gồm : động vật đơn bào 
 Chưa có hệ thần kinh . 
 Phản ứng lại các kích thích bằng chuyển động của cả cơ thể hoặc co rút chất nguyên sinh . 
Vd : Trùng roi bơi tới nơi giàu ánh sáng , trùng đế 	 giày bơi tới nơi giàu Ôxi ; Amip tránh ánh sáng chói . 
Amip tránh ánh sáng chói 
III/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH 
1.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới 
Hệ thần kinh dạng lưới ở thủy tức 
 Đặc diểm cấu tạo thần kinh : Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể và liên hệ với nhau bằng các sợi thần kinh tạo thành mạng lưới 
 Đặc diểm cảm ứng : phản ứng với kích thích bằng cách co toàn bộ cơ thể , do vậy tiêu tốn nhiều năng lượng . 
CÂU HỎI: 
- Hãy cho biết con thủy tức sẽ phản ứng như thế nào khi ta dùng một chiếc kim nhọn châm vào thân nó 
 Con thủy tức sẽ co toàn thân lại để tránh kích thích . 
- Phản ứng của thủy tức có phải là phản xạ không ? Tại sao ? 
 Phản ứng của thủy tức là phản xạ . Vì đây là phản ứng của cơ thể trả lời lại kích thích có sự tham gia của tổ chức thần kinh . Khi bị kim châm , tế bào cảm giác tiếp nhận kích thích , xung thần kinh xuất hiện sẽ lan nhanh ra khắp mạng lưới thần kinh và truyền đến tế bào mô bì cơ làm các tế bào này co lại . 
2. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch . 
 Bao gồm : 
 Các tế bào thần kinh tập hợp lại thành các hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài của cơ thể 
 Phản ứng mang tính chất định khu , chính xác hơn , tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới 
Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch ở giun dẹp và côn trùng 
CÂU HỎI: 
- Tại sao hệ thần kinh dạng chuỗi có thể trả lời cục bộ ( như co một chân ) khi bị kích thích ? 
 Do chuỗi hạch là trung tâm điều khiển và xác định của cơ thể 
Nhóm động vật 
Ruột khoang 
Động vật nguyên sinh 
Động vật đối xứng hai bên 
Hình thức cảm ứng 
Đặc điểm tổ chức thần kinh 
Ưu và nhược điểm 
Chưa có tổ chức hệ thần kinh 
Hệ thần kinh dạng lưới 
Hệ thần kinh chuỗi hạch 
Co rút chất nguyên sinh 
Phản ứng toàn thân 
Phản ứng theo vùng 
Phản ứng chậm thiếu chính xác 
Tiêu tốn năng lượng thiếu chính xác 
Tiết kiệm năng lượng và chính xác hơn 
Nhóm 4: 
ĐINH NHẬT VY_48 
DIỆP LỆ YẾN_49 
VŨ HÀ PHƯƠNG_32 
NGUYỄN THỊ THANH TÙNG_44