Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 35: Hoocmôn thực vật (Bản chuẩn kiến thức)

Bài 35 
 Hoocmôn 
Thực Vật 
1 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
 Hoocmôn thực vật ( phitohoocmon ) là các chất hữu cơ do cơ thể thực vật tiết ra có tác dụng điều tiết hoạt động sống của cây . 
 Đặc điểm chung : 
 + Được tạo ra ở một nơi nhưng gây ra phản ứng ở một nơi khác trong cây . 
 + Với nồng độ rất thấp nhưng gây ra những biến đổi mạnh trong cơ thể . 
 + Tính chuyên hoá thấp hơn nhiều so với hoocmôn ở động vật bậc cao . 
I. KHÁI NIỆM 
2 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
VÞ trÝ h×nh thµnh vµ ph­¬ng h­íng vËn chuyÓn cña c¸c phytohoocmon trong c©y 
 Trong cây , hoocmôn được vận chuyển theo mạch gỗ và mạch rây : 
3 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
II. HOOCMÔN KÍCH THÍCH 
4 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
- Auxin phæ biÕn trong hÇu hÕt c¸c lo¹i c©y lµ axit in®«l axªtic (AIA). 
- Auxin chñ yÕu ®­ îc sinh ra ë ® Ønh cña th©n vµ cµnh . 
- Auxin cã nhiÒu trong chåi , h¹t ® ang n¶y mÇm , l¸ ® ang sinh tr­ëng , trong tÇng ph©n sinh bªn ® ang ho¹t ® éng , trong nhị hoa 
1. AUXIN (AIA) 
Nơi tạo thành 
5 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
Hạt là nguồn cung cấp AIA cho quả phát triển 
Qu ¶ ®­ îc t¹o ra do thô tinh b×nh th­êng 
Qu ¶ bÞ lo¹i bá h¹t vµ xö lÝ AIA. 
Qu ¶ bÞ lo¹i bá h¹t vµ kh«ng xö lÝ AIA 
- ë møc tÕ bµo , AIA kÝch thÝch qu ¸ tr×nh nguyªn ph©n vµ sinh tr­ëng d·n dµi cña tÕ bµo . 
Tác động sinh lý của AIA 
6 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
Auxin 
Không có auxin 
 Ở møc c¬ thÓ , AIA tham gia vµo nhiÒu ho¹t ® éng sèng cña c©y nh ­ h­íng ® éng , øng ® éng , kÝch thÝch h¹t n¶y mÇm , cña chåi , kÝch thÝch ra rÔ phô , thÓ hiÖn tÝnh ­u thÕ ® Ønh ( chåi ® Ønh øc chÕ sù sinh tr­ëng cña c¸c chåi bªn ). 
 Tác động sinh lý của AIA 
7 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
 phá bỏ ưu thế ngọn  kích thích cành giâm ra rễ phụ ; cây đâm cành 
 sử dụng auxin kích thích sự hình thành etilen  kích thích cây ra hoa 
 auxin ức chế sự rụng lá và hoa 
Ứng dụng của AIA 
8 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
- Trong c©y , gibªrelin ®­ îc sinh ra chñ yÕu ë l¸ vµ rÔ . 
- GA cã nhiÒu trong l¸, h¹t, cñ , chåi ® ang n¶y mÇm , trong h¹t vµ qu ¶ ® ang h×nh thµnh , trong c¸c lãng th©n , cµnh ® ang sinh tr­ëng . 
2. GIBÊRELIN (GA) 
Nơi tạo thành 
9 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
Kích thích sự sinh trưởng kéo dài của thân ( được xác định do vai trò của GA) 
Sinh trưởng các đột biến lùn ( thiếu gene chịu trách nhiệm tổng hợp enzyme trong con đường tổng hợp GA) 
Tác động sinh lý 
10 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
Kích thích sự nảy mầm của hạt , củ 
Kích thích sự vươn dài của các gióng cây họ lúa 
Ứng dụng của GA 
11 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
Ứng dụng của GA 
Phun GA, kích thích sự sinh trưởng của cây mía 
Tăng kích thước quả và tạo quả không hạt : GA kích thích cuống nho sinh trưởng , tạo không gian cho quả phát triển 
12 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
Ứng dụng của GA 
Cam kh«ng h¹t 
D­a hÊu kh«ng h¹t 
GA gióp t¹o qu ¶ kh«ng h¹t 
13 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
3. XITÔKININ 
 - Xit«kinin lµ mét nhãm c¸c chÊt tù nhiªn ( vÝ dô , zeatin ) vµ nh©n t¹o ( vÝ dô , kinetin) cã t¸c dông g©y ra sù ph©n chia tÕ bµo . 
Tác động sinh lý của Xitôkinin 
+ Ở møc tÕ bµo , xit«kinin kÝch thÝch sù ph©n chia tÕ bµo , lµm chËm qu ¸ tr×nh gi µ cña tÕ bµo . 
Bªn tr¸i : C©y ®­ îc xö lÝ víi xit«kinin . 
Bªn ph¶i : C©y ® èi chøng . 
14 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
Xic«tin cao : KÝch thÝch ra rÔ . 
Xic«tin thÊp : KÝch thÝch n¶y chåi . 
Ứng dụng của Xicôtin 
15 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
 III/ HOOCMÔN ỨC CHẾ 
- KhÝ ª tilen ®­ îc s¶n ra trong hÇu hÕt c¸c phÇn kh¸c nhau cña thùc vËt . 
- Tèc ®é h×nh thµnh ª tilen phô thuéc vµo lo¹i m« (m« ph©n sinh , mÊu , m¾t, nèt , qu ¶) vµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cña c¬ thÓ . 
- £ tilen còng ®­ îc s¶n ra nhiÒu trong thêi gian rông l¸, khi hoa gi µ, khi m« bÞ tæn th­¬ng hoÆc bÞ t¸c ® éng cña ® iÒu kiÖn bÊt lîi ( ngËp óng , rÐt , h¹n, nãng vµ bÞ bÖnh ). Qu ¶ ® ang chÝn s¶n ra nhiÒu ª tilen . 
1. Êtylen 
16 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
 Trong sự rụng lá , hoa , quả : hình thành tầng rời ở cuống lá 
Bên trái : cây được phun 50ppm 	ethylene trong 3 ngày 
Bên phải : cây đối chứng 
Ứng dụng của Êtylen 
17 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
Ứng dụng của Êtylen 
Trong sự chín quả 
18 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
2. Axit abxixic (AAB) 
- Axit abxixic lµ chÊt øc chÕ sinh tr­ëng tù nhiªn . 
 - AAB liªn quan ® Õn sù chÝn vµ ngñ cña h¹t, sù ® ãng më khÝ khæng vµ lo¹i bá hiÖn t­îng sinh con. 
 - AAB cã ë trong m« cña thùc vËt cã m¹ch. 
 - ë thùc vËt cã hoa , AAB ®­ îc sinh ra ë trong l¸ ( lôc l¹p), chãp rÔ hoặc các cơ quan đang ho’a gia`.à 
 - AAB ®­ îc tÝch luü ë c¬ quan ® ang gi µ ho¸. 
19 
Nguyen Ngoc Huong Lan 
VI. TƯƠNG QUAN HOOCMÔN THỰC VẬT 
+ T­¬ng quan gi÷a hoocm«n kÝch thÝch vµ øc chÕ sinh tr­ëng : 
VD: T­¬ng quan gi÷a chÊt kÝch thÝch vµ chÊt øc chÕ lµ GA/AAB: ® iÒu tiÕt tr¹ng th¸i sinh lÝ cña h¹t. 
 Trong h¹t kh «: GA rÊt thÊp , AAB ®¹t trÞ sè cùc ®¹i. 
 Trong h¹t n¶y mÇm , GA t¨ng nhanh vµ ®¹t trÞ sè cùc ®¹i, cßn AAB gi¶m xuèng rÊt m¹nh. 
+ T­¬ng quan gi÷a c¸c hoocm«n kÝch thÝch víi nhau . 
VD: T­¬ng quan gi÷a auxin vµ xic«kinin : ® iÒu tiÕt sõ ph¸t triÓn cña m« callus. Khi ­u thÕ nghiªng vÒ auxin , m« callus ra rÔ . Khi ­u thÕ nghiªng vÒ xic«kinin , chåi xuÊt hiÖn . 
T­¬ng quan gi÷a hoocm«n ® iÒu tiÕt sinh tr­ëng vµ hoocm«n ® iÒu tiÕt phat triÓn 
cña thùc vËt gåm : 
20 
Nguyen Ngoc Huong Lan