Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 37: Sinh trưởng và phát triển ở động vật

HỘI THI GVDG CẤP TỈNH 
TỈNH THÁI NGUYÊN 
 
DẠY 
TỐT 
HỌC 
TỐT 
 
Kính chào các thầy cô và các em học sinh ! 
KHỞI ĐỘNG 
Chọn phương án trả lời đúng nhất trong các câu sau: 
Câu 1: Thế nào là sinh trưởng của thực vật? 
Là quá trình tăng về kích thước (chiều dài, bề mặt, thể tích) của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào 
B. Là quá trình lớn lên của tế bào và cơ thể 
C. Là quá trình hoàn thiện các cơ quan trong cơ thể 
D. Là quá trình ra hoa, tạo quả của cơ thể 
Câu 2: Thế nào là phát triển của thực vật? 
Là quá trình tăng về kích thước (chiều dài, bề mặt, thể tích) của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào 
B. Là quá trình ra hoa tạo quả của cây trưởng thành 
C. Là quá trình hoàn thiện các cơ quan trong cơ thể 
D. Là toàn bộ những biến đổi diễn ra theo chu trình sống, gồm ba quá trình liên quan với nhau: sinh trưởng, phân hóa và phát sinh hình thái tạo nên các cơ quan ( rễ, thân, lá, hoa, quả, hạt ...) 
KHỞI ĐỘNG 
Chọn phương án trả lời đúng nhất trong các câu sau: 
Bài 37 
SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT 
B. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT 
Bài 37 
SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT 
NỘI DUNG 
I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT 
II. PHÁT TRIỂN KHÔNG QUA BIẾN THÁI 
III. PHÁT TRIỂN QUA BIẾN THÁI 
Sinh trưởng 
Phân hóa 
Phát sinh hình thái 
Phát triển 
Gà con mới nở nặng 100g, cao 10cm 
Sau 4 tháng nặng 2kg, cao 30cm 
 Sinh trưởng là quá trình tăng kích thước, khối lượng của cơ thể do tăng số lượng và kích thước tế bào 
 Phát triển là quá trình biến đổi bao gồm sinh trưởng, phân hóa (biệt hóa) tế bào và phát sinh hình thái các cơ quan và cơ thể 
Cho các ví dụ sau về sinh trưởng và phát triển ở động vật, em hãy chỉ ra các ví dụ về sinh trưởng và các ví dụ về phát triển? 
1. Cá rô phi lúc mới nở nặng 10g, sau 1 năm nuôi nặng 1,5kg 
2. Sâu non: không cánh, có hàm để ăn lá cây , bướm trưởng thành có cánh vẩy, có vòi hút, không ăn lá cây sống bằng mật hoa 
3. Ấu trùng châu chấu mới nở chưa có cánh, châu chấu trưởng thành có 2 đôi cánh dài 
4. Trẻ sơ sinh dài 50 – 60cm, nặng 3 – 4kg, khi trưởng thành cao 1,5 – 1,7m, nặng 40 – 50kg. 
x 
Chu trình phát triển của ếch 
Các giai đoạn phát triển của động vật 
Động vật đẻ con 
Động vật đẻ trứng 
Giai đoạn sau sinh 
Giai đoạn phôi thai 
Giai đoạn phôi 
Giai đoạn hậu phôi 
Khác 
Giống 
Phát triển 
không qua biến thái 
Phát triển 
 qua biến thái 
- Biến thái là sự thay đổi đột ngột về hình thái, cấu tạo và sinh lý của động vật sau khi sinh hoặc nở từ trứng ra 
Con non 
Con trưởng thành 
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 
Quan sát hình ảnh và nghiên cứu mục II (SGK - 147 - 148), hoàn thành phiếu học tập (4p): 
1. Quá trình phát triển ở người gồm những giai đoạn nào? .. 
2. Đặc điểm chính của giai đoạn phôi thai: 
+ Diễn ra ở đâu?............................................... 
+ Gồm những biến đổi nào?. 
3. Đặc điểm chính của giai đoạn sau sinh? 
(Hình thái, cấu tạo của con non so với con trưởng thành?) 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
Giai đoạn phôi thai : + Diễn ra trong tử cung (dạ con) của mẹ 
+ Biến đổi: Hợp tử phân chia  phôi, phôi phân hóa và tạo thành các cơ quan  thai nhi 
Giai đoạn sau sinh : Con sinh ra có đặc điểm hình thái, cấu tạo tương tự như người trưởng thành 
Giai đoạn phôi thai 
Giai đoạn sau sinh 
Sơ đồ phát triển không qua biến thái ở người 
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 : CÁC KIỂU PHÁT TRIỂN QUA BIẾN THÁI 
Đặc điểm so sánh 
Biến thái 
hoàn toàn 
Biến thái 
không hoàn toàn 
Giống nhau 
Khác nhau 
Xảy ra ở nhóm động vật 
Ví dụ điển hình 
Hình dạng, cấu tạo và sinh lý của con non so với con trưởng thành 
Gợi ý 
1- Con non phát triển chưa hoàn thiện , trải qua nhiều lần lột xác  con trưởng thành 
2- Con non rất khác con trưởng thành , trải qua giai đoạn trung gian  con trưởng thành 
3- Phát triển của bướm 
4- Đều gồm 2 giai đoạn: Phôi và hậu phôi 
5- Phát triển của châu chấu 
6- Một số loài côn trùng (châu chấu, cào cào, gián...) 
7- Giai đoạn phôi: Hợp tử đều phân chia  phôi, phôi phân hóa và tạo thành các cơ quan  ấu trùng 
8- Đa số các loài côn trùng (bướm, ruồi, ong...) và lưỡng cư 
Đặc điểm so sánh 
Phát triển qua biến thái 
Biến thái hoàn toàn 
Biến thái không hoàn toàn 
Giống nhau 
4 - Đều gồm 2 giai đoạn: Phôi và hậu phôi 
7 - Giai đoạn phôi: Hợp tử đều phân chia  phôi, phôi phân hóa và tạo thành các cơ quan  ấu trùng 
Khác nhau 
Xảy ra ở nhóm động vật 
8 - Đa số các loài côn trùng (bướm, ruồi, ong...) và lưỡng cư 
6 - Một số loài côn trùng (châu chấu, cào cào, gián...) 
Ví dụ điển hình 
3 - Phát triển của bướm 
5 - Phát triển của châu chấu 
Hình dạng, cấu tạo và sinh lý của con non so với con trưởng thành 
2 - Con non rất khác con trưởng thành , trải qua giai đoạn trung gian  con trưởng thành 
1 - Con non phát triển chưa hoàn thiện , trải qua nhiều lần lột xác  con trưởng thành 
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 : CÁC KIỂU PHÁT TRIỂN QUA BIẾN THÁI 
 Tại sao sâu bướm phá hoại cây cối, mùa màng rất ghê gớm, trong khi đó bướm trưởng thành thường không gây hại trực tiếp cho cây trồng? 
Bướm trưởng thành ăn mật hoa →th ụ phấn cho hoa 
Sâu bướm ăn thực vật → H ại mùa màng 
Tại sao sâu ăn lá trong khi bướm chỉ hút mật hoa ? 
Sâu non: có hàm để ăn lá cây, có đầy đủ enzim tiêu hóa protein, lipit và cacbohidrat 
Bướm trưởng thành có vòi hút, không ăn lá cây sống bằng mật hoa, chỉ có enzim tiêu hóa đường saccarozơ 
Củng cố 
▼ Cho biết sự khác nhau giữa phát triển qua biến thái và phát triển không qua biến thái ? 
* Phát triển không qua biến thái : là kiểu phát triển mà con non có đặc điểm hình thái , cấu tạo và sinh lí tương tự con trưởng thành . 
* Phát triển qua biến thái : là kiểu phát triển mà ấu trùng có hình dạng , cấu tạo và sinh lí khác con trưởng thành . 
▼ Cho biết sự khác nhau giữa phát triển qua biến thái hoàn toàn và phát triển qua biến thái không hoàn toàn ? 
* Phát triển qua biến thái hoàn toàn : là kiểu phát triển mà ấu trùng có hình dạng , cấu tạo và sinh lí rất khác con trưởng thành, trải qua giai đoạn trung gian (ở côn trùng là nhộng) ấu trùng biến đổi thành con trưởng thành . 
* Phát triển qua biến thái không hoàn toàn : là kiểu phát triển mà ấu trùng phát triển chưa hoàn thiện , trải qua nhiều lần lột xác ấu trùng biến đổi thành con trưởng thành . 
Gà Ri đạt khối lượng 1,5kg 
Gà Hồ có khối lượng 3 – 4Kg 
 Theo hướng nuôi lấy thịt, nếu em nuôi gà Ri và gà Hồ đã đạt khối lượng 1,5kg nên nuôi tiếp gà nào, nên xuất chuồng gà nào? Tại sao? 
Bài tập tình huống ứng dụng thực tiễn: 
Em hãy xếp các sinh vật sau vào từng nhóm dựa vào kiểu phát triển của chúng 
01 
03 
05 
02 
04 
06 
1.Phát triển không qua biến thái 
2.Phát triển qua biến thái hoàn toàn 
3.Phát triển qua biến thái không hoàn toàn 
01 
03 
05 
02 
04 
06 
Ve sầu trưởng thành 
Trứng 
ấu trùng 
ấu trùng 
ấu trùng 
ấu trùng 
Chu trình sống của ve sầu 
Phát triển qua biến thái không hoàn toàn 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
1. Trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4 – SGK cơ bản – tr151; phân biệt các kiểu phát triển của động vật 
2. Giải quyết tình huống thực tiễn : Tại sao khi nuôi cá rô phi người ta thường thu hoạch cá sau một năm tuổi, khi cá đạt khối lượng từ 1 – 1,2kg mà không nuôi kéo dài tới năm thứ ba khi cá có thể đạt tới khối lượng tối đa 2,5kg? 
3. Chuẩn bị bài 38: 
 Những nhân tố nào ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật? 
 Hoàn thành phiếu học tập sau: 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
STT 
Tên hoocmon 
Nơi sản sinh 
Tác dụng sinh lý 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN