Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 43: Thực hành nhân giống vô tính ở thực vật bằng giâm, chiết, ghép

 CHÀO CÁC EM HỌC SINH THÂN YấU. 
bài 43 
Thực hành: nhân giống vô tính ở thực vật 
bằng giâm, chiết, ghép 
I.mục tiêu . 
- Giải Thích đư ợc cơ sở sinh học của phương pháp nhân giống vô tính : chiết , giâm , ghép  
- Nêu đư ợc lợi ích của phương pháp nhân giống sinh dưỡng . 
- Biết cách và rèn luyện kĩ năng thực hiện một vài ứng dụng dựa vào hình thức sinh sản vô tính ở thực vật có hoa . 
Hình thức nhân giống vô tính 
Giâm cành 
Ghép chồi 
Ghép cành 
Chiết cành 
Cách làm 
Đ ối tượng thích hợp 
II. Nội dung và cách tiến hành 
Hình thức nhân giống vô tính 
Giâm cành 
Ghép chồi 
Ghép cành 
Chiết cành 
Cách làm 
Đ ối tượng thích hợp 
Cắt chồi có kèm theo một phần gỗ . 
Tạo ch ữ ghép hình ch ữ T trên gốc ghép . 
Chồi ghép đ ặt khít vào phần ch ữ T rồi buộc dây(mạch gỗ và mạch rây sẽ nối liền chồi ghép vào gốc ghép , chồi phát triển ) 
Lấy một đoạn thân cành , hay chồi của cây này ghép lên thân hay gốc của một cây khác sao cho ăn khớp nhau . 
Chỗ ghép sẽ liền lại và cành ghép đư ợc ghép nuôi dưỡng thành cây mới ( giâm cành trên cây khác ) 
Lấy đ ất bọc xung quanh một đoạn thân hay cành đã bóc bỏ lớp vỏ . 
Khi chỗ đ ó mọc rễ sẽ cắt rời cành đ em trồng thành cây mới . 
Cắt một đoạn thân hoặc cành , cắm hoặc vùi xuống đát cho nó đâm rễ phụ và mọc thành cây mới . 
Cây hoa hồng  
mía sắn, dâu tằm 
Cam, chanh , bưởi 
Đào, chanh , táo 
II. Nội dung và cách tiến hành 
1. Kĩ thuật giâm cành : 
 đ ất tơi vụn , trộn với 1/3 mùn hay phân mục , đá nh thành luống nhỏ cao 10-12 cm ( nếu đ ất bùn trộn cát th ì tạo luống dưới bóng mát). 
a.Làm đ ất : 
b. Giâm cành : 
- Cắt một đoạn thân 5-7 cm (cắt lúc sáng hoặc tối ) 
- Đ ặt nghiêng 2/3 phần gốc trên rãnh luống 
- Vun đ ất và tưới ẩm.Có thể sử dụng chất kích thích cho ra rễ . 
II. Nội dung và cách tiến hành 
2. Giâm lá: + Cắt lá thành từng mảnh ( hoặc để cả lá) 
+ Đ ặt lá nằm ngang trên đ ất ẩm vòng cung , hoặc đ ặt đ ứng (lá lưỡi hổ ). 
+ Duy tr ì độ ẩm , theo dõi sự ra chồi và tạo cây mới . 
3. Giâm rễ : Cắt rễ chùm thành từng phần nhỏ đ em giâm và theo dõi sự ra cây mới . 
 Giâm cành : Khoai lang , sắn, mía , xương rồng . 
 Giâm lá : Thuốc bỏng , thu hải đư ờng  
 Giâm rễ : Hành búi , rau cần , huệ , thược dược ... 
Cơ sở của giâm cành , lá, rễ ? 
Cơ sở : Từ một cơ quan sinh dưỡng , khi gặp đ iều kiện thuận lợi có kh ả năng tạo ra cơ thể mới nh ư cơ thể ban đ ầu 
Thí nghiệm 2: 
Tập chiết cành 
Em biết gì về kĩ thuật chiết cành ? 
2/3 bầu đ ất là đ ất vườn hay bùn ao phơi kh ô, dập nhỏ trộn với 1/3 mùn cưa, trấu , rơm rác mục ,đảm bảo đ ất ẩm 70%. 
+ Bóc một đoạn vỏ sát lớp gỗ dài 1,5 - 2 lần đư ờng kính cành chiết cách gốc cành 10 - 15 cm 
- Tiến hành : 
- Làm đ ất : 
+ Bó quanh bầu đ ất phần cành vừa bóc vỏ . Bầu chiết đư ờng kính 6 – 8 cm, dài 10 – 12 cm(có thể vít cành vào đ ất ). 
+ Dùng dao sắc cắt ngang dưới bầu chiết sau 30-60 ngày ( cành đã mọc rễ ) mang trồng 
Tại sao ở cây có nhựa mủ nên cắt vỏ vào buổi sáng , bó bầu chiết vào buổi chiều ? 
 Cắt vỏ buổi sáng : Lúc này hoạt đ ộng TĐC của cây diễn ra chưa mạnh mẽ , nên cắt vỏ lúc này nhựa mủ sẽ chảy ra ít hơn. 
 Bó bầu chiết vào buổi chiều : để cành chiết kh ô phần bóc vỏ , tránh xót cây.Sau đó mới bó đ ất quanh từ chiều sang tối tạo độ ẩm cho bầu chiết . 
Thí nghiệm 3: 
Tập ghép cành 
Mục đ ích của ghép cành ? 
- Nhằm tạo ra tổ hợp ghép có đ ặc tính tốt về năng xuất và phẩm chất 
 Có mấy kiểu ghép cành chính ? 
Có 3 kiểu ghép cành chính : 
Ghép áp 
Ghép nối cành 
Ghép mắt 
a. Ghép áp. 
Trình bày kĩ thuật ghép áp ? 
Cách ghép : 
+ Cành ghép có đư ờng kính tương đươ ng với gốc ghép đ ặt sát nhau . 
+ Dùng dao sắc cắt vát một miếng nhỏ (dài 1,5 – 2 cm, rộng 0,4 -0,5 cm) vừa chạm vào lớp gỗ ở cả cành và gốc ghép 
+ Buộc chặt ở vị trí cắt 
 Sau 30-40 ngày :cắt ngọn gốc ghép , cắt gốc cành ghép cách chỗ buộc 2 cm. 
Cành ghép 
Gốc ghép 
Cắt vát 
Cắt 
Cắt 
- ứ ng dụng 
+ Dùng nhân giống cây hoa , cây cảnh . Ghép cùng giống cùng loại dễ thành công . 
 Chanh Eureka, chanh yên, cam ngọt,cam voi Quảng Bình . 
 Táo nhỏ qu ả, táo dai làm gốc ghép cho táo Gia Lộc táo Biên Hoà, táo Thiện Phiến . 
 Mít mật làm gốc ghép cho mít dai , mít Tố Nữ 
vv 
b. Ghép nối cành . 
Trình bày kĩ thuật ghép nối cành ? Khi nào sử dụng ghép nêm, ghép dưới vỏ ? 
Ghép nối cành 
Kĩ thuật ghép nối : 
 + Cắt vát hình lưỡi gà ở gốc ghép cách mặt đ ất 10 – 15 cm. 
 + Cắt vát cành ghép có cùng đư ờng kính , có 2-3 chồi ngủ,đặt khít lên gốc ghép 
 + Buộc chặt bằng dải nilon . Tưới ẩm , sau 30-35 ngày mở dây buộc . 
Khi gốc ghép có kích thước lớn 
Ghép nêm 
Ghép dưới vỏ 
Ghép nêm. 
 Cắt ngang gốc ghép(cách mặt đ ất 10-20 cm) 
 Dùng dao xẻ một rãnh dọc (3 cm) ở chính giữa thân đã cắt. 
 Cành ghép chỉ để lại chồi nách và cắt vát dài 2 cm ở 2 bên, phần dướ tạo thành cái nêm. 
Đ ặt nêm vào rãnh giữa gốc ghép sao cho vỏ cành ghép và gốc ghép tương ứng với nhau . 
 Buộc chặt gốc ghép và cành ghép 15-20 ngày . 
Ghép dưới vỏ . 
Cắt ngang gốc ghép(cách mặt đ ất 15-20 cm).Dùng dao sắc rạch lớp vỏ thành một đư ờng thẳng đ ứng,dài 3 cm. 
 Tách lớp vỏ 2 bên đư ờng rạch một khoảng vừa đủ đ ặt cành ghép ( chỉ còn chồi nách ). 
 Cắt vát một bên phần dưới cành ghép 3 cm và đ ặt vào chỗ mở của vỏ sao cho phần vỏ cành ghép và gốc ghép tiếp xúc với nhau . 
 Buộc chặt chỗ ghép sau 15-20 ngày tháo . 
3 cm 
c. Ghép mắt. 
Trình bày cách lấy mắt ghép ? 
Mắt ghép lấy ở cành bánh tẻ(đường kính 6-10 mm, mỗi cành có 6-8 chồi ngủ ở các nách lá to). 
Dùng dao sắc cắt mắt ghép , sao cho mỗi mắt có lớp gỗ mỏng , phía trong có kèm 2 đuôI 15-20 mm. Lát cắt phải thật “ ngọt ” tránh dập nát TB. 
Sau khi lấy mắt ghép ghép mắt 
Ghép ch ữ T 
Ghép cửa sổ 
Ghép ch ữ T 
Quan sát hình em hãy mô tả cách ghép ch ữ T ? 
- Dùng dao rạch một đư ờng ngang 1 cm cách mặt đ ất 10-20 cm 
Rạch một đư ờng vuông góc dài 2 cm (ở giữa hình ch ữ T) 
Dùng dao tách vỏ theo chiều dọc 
Cắt đuôi mắt ghép gài và đ ẩy nhẹ vào khe ch ữ T 
Buộc chặt và làm kín vết ghép . 
Ghép cửa sổ . 
Sau 15-20 ngày , mở dây buộc , 7-10 ngày sau đó cắt nghiêng 45 độ ngọn gốc ghép cách mắt ghép 2 cm. 
Dùng dao ghép mở cửa sổ 1 2 cm ở gốc ghép . 
Cắt mắt ghép có kích thước bằng miệng cửa sổ 
Đ ặt mắt ghép vào, quấn dây nilon bịt cửa sổ lại. 
+ Đ ối với cành ghép : 
- Phun thuốc trừ sâu bệnh 
- Bón phân chăm sóc . 
+ Khi cành ghép mọc cao 40-50 cm tuỳ loại cây ta tiến hành : 
Tỉa cành con 
 Bấm ngọn 
 Tạo tán cho cành ghép . 
+ Trên mỗi cành ghép chỉ để 2-3 cành chính khoẻ , phân bố mọi phía . Trên cành chính chỉ để cành cấp 2. 
3. Tổng kết 
- Mỗi thí nghiệm có thể thực hiện từng cá nhân hoặc nhóm trên nhiều cây khác nhau . 
- Lập bảng thu hoạch (cây thí nghiệm và cây đ ối chứng ): 
Ngày tháng 
Đ iều kiện khí hậu 
Tên cây 
Phương pháp 
Kết qu ả thu đư ợc 
Nhận xét 
Ghi chú