Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 46: Cơ chế điều hòa sinh sản (Bản chuẩn kĩ năng)

CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH SẢN 
BÀI 46: 
KiỂM TRA BÀI CŨ 
Sinh sản hữu tính là gì ? 
Đáp án : Là hình thức sinh sản tạo ra cá thể mới có sự tham gia của 2 giao tử đực và cái , kèm theo sự tổ hợp vật chất di truyền 
2. Hướng tiến hóa của sinh sản hữu tính ? 
Đáp án : 
+ Từ Tự thụ tinh -> thụ tinh Chéo . 
+ Từ thụ tinh ngo ài đến thụ tinh trong . 
+ Từ đẻ trứng -> đẻ trứng thai -> đẻ con 
BÀI 46: 
CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH SẢN 
Cơ chế ĐHSS 
Kích thích Sinh 
tinh trùng 
Tuyến Nội tiết 
Kích thích Sinh 
 trứng 
Đến Tinh hoàn 
 Đến BuồngTrứng 
Hooc mon 
máu 
máu 
Hệ thần kinh 
Nhân tố môi 
 trường 
Hệ nội tiết 
I. TÁC ĐỘNG CỦA HOOCMÔN 
Tác động của Hoocmôn lên sinh sản thể hiện rõ qua cơ chế điều hòa sinh trứng và sinh tinh ở ĐV bậc cao . 
Các Hoocmôn do các tuyến nội tiết tiết ra -> đường máu : 
 + Đến buồng trứng kích thích quá trình sản sinh trứng 
 + Đến tinh hoàn kích thích quá trình sản 
sinh tinh trùng . 
Hoocmôn tác động lên sinh sản thế nào ? 
Vùng dưới đồi 
Tuyến yên 
S Ơ ĐỒ CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH TRỨNG 
GnRH 
FSH 
LH 
Nang trứng 
Thể vàng 
Ơstrogen 
Progesteron 
Vùng dưới đồi 
Tuyến yên 
GnRH 
FSH 
LH 
Nang trứng 
Thể vàng thoái hóa 
Progesterongiảm 
- 
(-) 
(-) 
(-) 
(-) 
Kinh nguyệt 
a. Hoocmôn tác động : 
 - FSH kích thích sự phát triển của bao noãn(nang trứng ) và nang trứng chín 
 - LH kích thích rụng trứng và tạo thể vàng 
 - Ơstrogen và progesteron làm cho niêm mạc tử cung dầy lên , đồng thời tác động ngược trở lại gây ức chế tiết FSH và LH 
1. Điều hòa sinh trứng : 
b. Cơ chế điều hòa sinh : 
 - Vùng dưới đồi tiết GnRH kích thích thùy trước tuyến yên tiết FSH và LH. Thể vàng tiết ra Ơstrogen và progesteron 
 - Nếu trứng không được thụ tinh thì thể vàng teo lại thoái hóa , vùng dưới đồi lai kích thích tiết GnRH  và một chu kì mới phát động trở lại để hình thành bao noãn mới . 
+ Dùng thuốc tránh thụ thai có chứa ơstrôgen và prôgestêrôn có tác dụng ức chế rụng trứng . 
+ Dùng bao cao su , dụng cụ tránh thai ngăn cản trứng gặp tinh trùng . 
+ Xuất tinh ngoài âm đạo để tinh trùng không gặp trứng . 
Từ sơ đồ điều hòa sinh trứng , có thể tránh thụ thai bằng cách nào ? 
2. Điều hòa sinh tinh : 
 a. Hoocmôn tác động : 
 - FSH kích thích ống sinh tinh sản xuất ra tinh trùng 
 - LH kích thích tế bào kẽ sản xuất testosteron 
 - Testosteron kích thích sản sinh tinh trùng 
Ống sinh tinh trùng 
Tế bào kẽ 
Mào tinh 
Ống dẫn tinh 
Tinh hoàn 
GnRH 
Ống sinh tinh 
Tế bào kẽ 
FSH 
Vùng dưới đồi 
Tuyến yên 
S Ơ ĐỒ CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH TINH 
Tác dụng của FSH 
Vùng dưới đồi 
Tuyến yên 
Tinh hoàn 
Ống sinh tinh 
Tế bào kẽ 
Testosteron 
LH 
Tác dụng của LH 
GnRH 
Tinh hoàn 
GnRH 
Ống sinh tinh 
Tế bào kẽ 
FSH 
Vùng dưới đồi 
Tuyến yên 
S Ơ ĐỒ CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH TINH 
Testosteron 
LH 
Tinh hoàn 
GnRH 
Ống sinh tinh 
Tế bào kẽ 
FSH 
Vùng dưới đồi 
Tuyến yên 
Testosteron 
LH 
Testosteron nhiều 
Testosteron ít 
b. Cơ chế điều hòa sinh tinh : 
 - Vùng dưới đồi tiết GnRH kích thích thùy trước tuyến yên tiết FSH và LH  testosterone kích thích quá trình sản sinh tinh trùng 
- Nếu testosteron tiết ra quá nhiều sẽ tác động trở lại gây ức chế tiết LH, inhibin ức chế FSH 
Mối quan hệ giữa chu kì rụng tr ứng và chu kì kinh nguyệt dưới tác dụng của hoocmôn buồng trứng và hooc môn do tuyến yên chi phối ? 
II. TÁC ĐỘNG CỦA MÔI TRƯỜNG 
Nghiên cứu những thí nghiệm sau rồi cho biết sự sinh sản của động vật phụ thuộc vào những nhân tố nào của môi trường ? 
Thí nghiệm 1: Ở cá chép 
Bể 1:chế độ ánh sáng 
 bình thường 
Bể 2: Để trong tối 
Không đẻ 
Đẻ 
Thời gian 
Thời gian 
SS của ĐV phụ thuộc 
vào ánh sáng 
Thí nghiệm 2: Ở cá Rô phi 
- Nguồn gốc : Vùng xích đạo có nhi ệt độ tb 30 o C 
- Đẻ 11 lứa / năm . Đẻ quanh năm 
- Ở 16-18 o C: -> ngừng đẻ . 
-> SS của ĐV phụ thuộc 
vào nhiệt độ 
Thí nghiệm 3: Ở Cóc . 
 Đẻ rộ trong tháng 4  khối lượng 2 buồng trứng giảm 
 Sau đó , nếu được ăn uống đầy đủ -> buồng trứng phục hồi khối lượng -> lại có khả năng sinh đẻ 
-> SS của ĐV phụ thuộc 
vào chế độ dinh dưỡng 
CỦNG CỐ 
1. Có thể điều hòa sinh sản ở động vật bằng những cơ chế nào ? 
ĐA: Cơ chế điều hòa sinh trứng và điều hòa sinh tinh 
2.Vì sao cơ chế điều hòa sinh tinh và sinh trứng đều được thực hiện theo cơ chế ngược ? 
ĐA : Vì ơstrôgen và prôgestrôn tác động thông qua vùng dưới đồi ức chế tuyến yên tiết FSH và LH. 
3.Rối loạn sản xuất hoocmon FSH, LH và testostêrôn có ảnh hưởng đến quá trình sản sinh tinh trùng hay không ? Vì sao ? 
ĐA: Có vì FSH kích thích ống sinh tinh sản sinh tinh trùng . 
 LH kích thích tế bào kẽ sx ra testostêrôn . testostêrôn kích thích ống sinh tinh sản sinh tinh trùng . 
4. Rối loạn sản xuất hoocmon FSH, LH và ơstrôgen và prôgestêron có ảnh hưởng đến quá trình sản sinh trứng hay không ? Vì sao ? 
ĐA: Có . Vì FSH, LH kích thích phát triển nang trứng,làm cho trứng chín và rụng . 
Nồng độ ơstrôgen và prôgestêron trong máu có tác dụng lên qt sx FSH, LH của tuyến yên -> ảnh hưởng đến qt sản sinh trứng . 
D ặn dò 
+ Học kỹ bài này 
+ Chuẩn bị bài : “ Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người ”. 
Xin cảm ơn quý Thầy Cô ! 
 Chào các em ! 
Chúc các em học tốt !