Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Bài 11: Liên kết gen và hoán vị gen - Lương Văn Thủy

TRƯỜNG THPT THANH MIỆN III 
Thanh Miện,11/2009 
Chào mừng các thầy cô đến dự giờ thao giảng lớp 12A9 
GV: Lương Văn Thủy 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Tỉ lệ phân li kiểu hình trong phép lai phân tích của Menden : 
Aa ( hoa đỏ ) x aa ( hoa trắng ) 
3:1	B. 1:1 
C. 1:1:1:1	D. 1:2:1 
Đ 
Tỉ lệ phân li kiểu hình trong phép lai phân tích của Menden : 
AaBb ( hạt vàng , trơn ) x aabb ( hạt xanh , nhăn ) 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
3:1	B. 1:1 
C. 1:1:1:1	D. 1:2:1 
Đ 
Tỉ lệ phân li hiểu hình ở F 2 - 9:7 
là tỉ lệ phân li của quy luật di truyền nào ? 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Quy luật phân li 	B. Quy luật phân li độc lập 
C. Quy luật tương tác bổ sung	D. Quy luật tương tác cộng gộp 
Đ 
Nếu một gen tác động đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng thì đó là hiện tượng di truyền nào ? 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Phân li 	B. Phân li độc lập 
C. Tương tác gen 	D. Tác động đa hiệu của gen 
Đ 
TiÕt 12 - Bµi 11 
Liªn KÕt gen vµ ho¸n vÞ gen 
Thomas Hunt Morgan (1866 -1945) 
Ruồi dấm 
I. Liªn kÕt gen 
1. ThÝ nghiÖm 
X 
F 1 : 
 Th©n x¸m , c¸nh dµi Th©n ®en, c¸nh côt 
( 100% Th©n x¸m , c¸nh dµi ) 
Th©n x¸m , c¸nh dµi 
X 
Th©n ®en, c¸nh côt 
F a : 
1 Th©n x¸m , c¸nh dµi 
1 Th©n ®en, c¸nh côt 
P T/C : 
F 1 lai phân tích 
2. Nhận xét 
Tính trạng trội , lặn ? 
Tính trạng xuất hiện ở Fa ? 
 Thân xám (A) trội so với thân đen (a) 
 Cánh dài (B) trội so với cánh cụt (b) 
- Thân xám (A) luôn đi kèm với cánh dài (B), thân đen (a) luôn đi kèm với cánh cụt (b). 
Số loại kiểu hình ở Fa so với trường hợp của Menden ? (1:1:1:1) 
KÕt qu ¶ Fa chØ xuÊt hiÖn hai kiÓu h×nh víi tØ lÖ 1:1 (kh«ng tu©n theo quy luËt Men®en ) 
3. Giải thích : 
B 
A 
b 
a 
- Các gen nằm trên cùng một NST luôn di truyền cùng nhau được gọi là một nhóm gen liên kết . 
- S ố nhóm gen liên kết bằng số lượng NST đơn bội của loài (n) 
AB 50% 
 ab 50% 
 ab 100% 
AB 
ab 
1 Th©n ®en, c¸nh côt 
1 Th©n x¸m , c¸nh dµi 
(100%)Th©n x¸m , c¸nh dµi 
G P : 
F 1 : 
F a : 
G a : 
AB 
ab 
Sơ đồ lai : 
Th©n x¸m , c¸nh dµi x Th©n ®en, c¸nh côt 
AB 
AB 
 ab 
ab 
Ptc : 
Th©n x¸m , c¸nh dµi x Th©n ®en, c¸nh côt 
AB 
ab 
 ab 
ab 
F 1 : 
 ab 
ab 
AB 
ab 
II. Ho¸n vÞ gen 
1. ThÝ nghiÖm cña Moocgan vµ hiÖn t­îng ho¸n vÞ gen 
P a 
F a : 
X 
(F 1 ) 
965 Th ©n x¸m , c¸nh dµi 
Th ©n x¸m , c¸nh dµi 
206 Th©n x¸m , c¸nh côt 
185 Th©n ®en, c¸nh côt 
944 Th ©n ®en, c¸nh côt 
 Th ©n ®en, c¸nh côt 
2. Nhận xét 
+ Kết quả F a thu được 4 loại kiểu hình : 
 	- So với liên kết gen : tăng số loại kiểu hình 
	- So với phân li độc lập của Menđen : giống về các loại kiểu hình nhưng khác về tỉ lệ kiểu hình . 
+ Kiểu hình của F a mà ở P a không có là : thân xám , cánh cụt và thân đen , cánh dài . 
+ Tỉ lệ phân li kiểu hình của F a : 0,415: 0,415: 0,085: 0,085 
= 0.415 
= 0.415 
= 0.085 
= 0.085 
So sánh kết quả Fa với liên kết gen và phân li độc lập của Menden ? 
Nhận xét kiểu hình mới xuất hiện ở F a ? 
Tỉ lệ phân li kiểu hình ở F a ? 
3. C¬ së tÕ bµo häc cña hiÖn t­îng ho¸n vÞ gen. 
 C¸ thÓ ® ùc th©n ®en, c¸nh côt chØ cho mét lo¹i giao tö 
 F a cho 4 líp kiÓu h×nh  c¸ thÓ c¸i F 1 dÞ hîp hai cÆp gen vµ t¹o ra ®­ îc 4 lo¹i giao tö víi tØ lÖ lµ: 0,415: 0,415: 0,085: 0,085 
=> giao tö sinh ra do hiÖn t­îng ho¸n vÞ gen 
Pa: 
Fa : 
 ab 
ab 
AB 
ab 
X 
(F 1 ) 
0.415 
0.085 
0.415 
0.085 
: 
: 
a 
A 
B 
b 
AB 
A b 
a B 
ab 
S¬ ® å tÕ bµo häc m« t¶ qu ¸ tr×nh trao ® æi chÐo t¹o ra c¸c giao tö t¸i tæ hîp 
- C¸c gen cã thÓ ® æi vÞ trÝ cho nhau vµ lµm xuÊt hiÖn c¸c tæ hîp gen míi ®­ îc gäi lµ hiÖn t­îng ho¸n vÞ gen. 
TÇn sè ho¸n vÞ gen = x 100% =17% 
206+185 
965+944+206+185 
Chú ý: TÇn sè ho¸n vÞ gen dao ® éng 0%- 50%, kh«ng bao giê v­ît qóa 50% 
 	 Số cá thể chiếm tỉ lệ ít 	 Tổng số cá thể tạo ra 
x100 % 
Tần số hoán vị gen = 
Tần số hoán vị gen ở thí nghiệm trên là bao nhiêu ? 
S¬ ® å lai 
AB = ab = 0.415 
ab = 100% 
Ab = aB = 0.085 
G a : 
F a : 
ab 
ab 
0.415 
Đen , cụt 
aB 
ab 
0.085 
Đen , dài 
Ab 
ab 
0.085 
Xám,cụt 
AB 
ab 
0.415 
Xám,dài 
Th©n x¸m , c¸nh dµi x Th©n ®en, c¸nh côt 
AB 
ab 
 ab 
ab 
F 1 : 
III. ý nghÜa cña hiÖn t­îng liªn kÕt gen vµ ho¸n vÞ gen 
Pa: 
X 
( F1 ) 
Fa : 
ab 
ab 
 AB 
 ab 
50% AB 
 ab 
 ab 
 ab 
50% 
1. ý nghÜa cña hiÖn t­îng liªn kÕt gen 
+ Hạn chê ́ sư ̣ xuất hiện biến di ̣ tô ̉ hợp 
+ Đảm bảo sư ̣ di truyền bền vững từng nhóm tính trạng  chọn được các giống có những nhóm tính trạng tốt luôn đi kèm với nhau 
AB 
ab 
(F 1 ) 
ab 
ab 
X 
0.415 
0.085 
: 
: 
0.415 
0.085 
P a 
Fa 
+ Làm tăng các biến dị tổ hợp  tăng tính đa dạng của sinh giới . 
+ Nhờ hoán vị gen  những gen quí nằm trên các NST khác nhau có thể tổ hợp với nhau  một nhóm liên kết  có ý nghĩa trong tiến hoá và chọn giống . 
+ Là cơ sở để lập bản đồ di truyền 
Đ ¬n vÞ: 1% HVG = 1 xentiMoocgan ( cM ) 
III. ý nghÜa cña hiÖn t­îng liªn kÕt gen vµ ho¸n vÞ gen 
2. ý nghÜa cña hiÖn t­îng ho¸n vÞ gen 
Kết quả phép lai phân tích cơ thể F1 trong trường hợp liên kết gen là ? 
CỦNG CỐ 
3:1	B. 1:1 
C. 1:1:1:1	D. 1:2:1 
Kết quả phép lai phân tích cơ thể F1 trong trường hợp hoán vị gen là ? 
CỦNG CỐ 
3:1	B. 1:1 
C. 1:1:1:1	D. 4 kiểu hình khác tỉ lệ 1:1:1:1 
Cñng cè 
* Lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ® Þnh mét bµi to¸n di truyÒn lµ liªn kÕt gen hay ho¸n vÞ gen hay? 
 Liªn kÕt gen : + Lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cã quan hÖ tréi – lÆn . Ý t nhÊt mét c¬ thÓ ® em lai dÞ hîp vÒ hai cÆp gen  TØ lÖ con lai gièng víi tØ lÖ cña phÐp lai mét cÆp tÝnh tr¹ng. 
- Ho¸n vÞ gen : NÕu phÐp lai tõ hai cÆp tÝnh tr¹ng trë lªn , cã quan hÖ tréi – lÆn cho tû lÖ KH ë ® êi con kh«ng ph¶i lµ tû lÖ cña ph©n li ® éc lËp vµ liªn kÕt . 
Bµi tËp vÒ nh µ 
- Tr ¶ lêi c©u hái SGK. Lµm bµi tËp trong s¸ch bµi tËp . 
- § äc tr­íc bµi 12. 
Chúc các em học bài tôt !